„Przećwiczyła” własną egzekucję noc przed śmiercią. Wstrząsająca prośba królowej
Miała zaledwie kilkanaście lat, kiedy została żoną najpotężniejszego człowieka Anglii. Henryk VIII był już otyły, schorowany i rozczarowany kolejnym małżeństwem. Ona – młoda, piękna i niedoświadczona – trafiła na dwór w nadziei na lepsze życie. Nie przewidziała tylko jednego: że za miłość zapłaci głową.
- Flirty i romanse
- Zawrotna kariera
- Serce nie sługa
- Zdrada stanu
- Śmierć młodej królowej
- Czy mogła uniknąć śmierci?
- Bibliografia
Flirty i romanse
Katarzyna Howard urodziła się około 1523 roku w zubożałej gałęzi wpływowego rodu Howardów. Choć jej dziadek był księciem Norfolk, ojciec – lord Edmund Howard – nie miał ani pieniędzy, ani specjalnego znaczenia politycznego. Życie rodzinne Katarzyny trudno uznać za stabilne: matka zmarła wcześnie, ojciec poślubił inną kobietę, a młoda dziewczyna została wysłana na wychowanie do ciotecznej babki – Agnieszki Howard, wdowy po księciu.
Zamiast jednak otrzymać staranne wykształcenie, Katarzyna trafiła do środowiska, które bardziej przypominało dom zabaw niż edukacyjną placówkę. Wśród innych młodych arystokratek i dworzan panowała atmosfera swobody i flirtu, a kontrola ze strony dorosłych była symboliczna. Dziewczęta i chłopcy dzielili sypialnie, zasady były luźne, a uczucia – nietrwałe. To właśnie tam Katarzyna rozpoczęła pierwsze romanse, które później miały ją doprowadzić na szafot.
Zawrotna kariera
Wielki zwrot w jej życiu nastąpił, gdy wuj – potężny książę Norfolk – wprowadził ją na dwór królewski jako damę dworu czwartej żony Henryka VIII, Anny z Kleve. Król był rozczarowany swoją niemiecką małżonką i niemal od razu zwrócił uwagę na młodziutką Katarzynę, która emanowała urodą i świeżością. Nie minęły trzy tygodnie od unieważnienia poprzedniego małżeństwa, gdy Katarzyna została piątą żoną Henryka VIII.
Ślub odbył się 28 lipca 1540 roku. Dla rodu Howardów było to ogromne zwycięstwo – mieli królową w rodzinie, a więc i realną szansę na wpływy. Jednak samo małżeństwo nie miało w sobie wiele z bajki. Henryk miał ponad pięćdziesiąt lat, ważył blisko 140 kg, cierpiał na bolesny wrzód na nodze i coraz częściej popadał w paranoję. Katarzyna, prawdopodobnie mająca wtedy zaledwie 17 lat, była od niego młodsza o ponad trzy dekady.
Przeczytaj również: Maria Tudor, czyli historia Krwawej Mary i jej krwawe rządy w Anglii.
Serce nie sługa
Katarzyna, choć została królową, nie była przygotowana na życie w pałacowej klatce. Nie miała politycznych ambicji, nie była też szczególnie pobożna czy oczytana. Wyrwana z chaotycznej młodości i wrzucona w rolę królewskiej małżonki, szybko zaczęła tęsknić za dawnym życiem… i dawnymi uczuciami. Jej serce nie zapomniało o dawnych kochankach, a szczególnie o Thomasie Culpeperze, dworzaninie Henryka.
Spotkania z Culpeperem były organizowane potajemnie, w komnatach Katarzyny, a czasem nawet w czasie podróży królewskich. Pomagała im Jane Parker, dama dworu i wdowa po bracie Anny Boleyn. Co ciekawe, Katarzyna zatrudniła na dworze również swoich wcześniejszych partnerów – m.in. Francisa Derehama, który był kiedyś jej narzeczonym z czasów "przedkrólewskich". Czy była to lekkomyślność, czy próba ochrony sekretów z przeszłości – tego już się nie dowiemy.
Zdrada stanu
Na dworze szybko zaczęto plotkować. Romans Katarzyny i Culpepera stał się tajemnicą poliszynela. Gdy informacja dotarła do arcybiskupa Tomasza Cranmera, nie zlekceważył jej. Początkowo Henryk VIII nie chciał uwierzyć, ale nakazał śledztwo. Wkrótce odnaleziono list Katarzyny do Thomasa – pełen miłości i tęsknoty. To wystarczyło, by postawić królową przed sądem. Bo choć cudzołóstwo już samo w sobie było grzechem, w przypadku królowej oznaczało zdradę stanu.
Rozpoczęła się lawina aresztowań. Culpeper został ścięty, Dereham powieszony i poćwiartowany, a Katarzyna uwięziona w opactwie. Henryk VIII był nieugięty. Nawet własną żonę kazał sądzić zgodnie z nowym prawem, które pozwalało skazać królową za nieujawnienie przeszłych związków oraz cudzołóstwo w trakcie małżeństwa. Ostatnie dni Katarzyny upływały w samotności i ciszy. W noc przed egzekucją poprosiła o pieniek, by przećwiczyć ułożenie głowy.
Śmierć młodej królowej
13 lutego 1542 roku o siódmej rano Katarzyna Howard stanęła na szafocie w Tower of London. Miała około 19 lat. Blada i osłabiona, ale opanowana, wygłosiła krótką przemowę, w której przyznała się do winy i poprosiła o modlitwę. Egzekucję wykonano jednym ciosem topora. Obok niej zginęła również jej dama dworu Jane Parker.
Ciała pochowano w nieoznaczonym grobie w Królewskiej Kaplicy pod wezwaniem Świętego Piotra w Okowach, obok kuzynki Katarzyny – Anny Boleyn. Dwie młode kobiety, które pokochały niewłaściwego mężczyznę w niewłaściwym czasie, dziś leżą obok siebie jako symbol nie tylko tragicznej historii Tudorów, ale też losu kobiet, którym odmówiono prawa do własnych wyborów.
Czy mogła uniknąć śmierci?
Niektórzy historycy uważają, że Katarzyna mogła uniknąć egzekucji, gdyby nie przyznała się do winy. Henryk podobno rozważał rozwód zamiast kary śmierci. Ale w ówczesnej Anglii cudzołóstwo królowej było równoznaczne z politycznym zagrożeniem – a Henryk, paranoicznie wręcz wyczulony na zdradę, nie zamierzał ryzykować.
Czy Katarzyna była winna? A może była jedynie młodą dziewczyną, która nie chciała żyć jak królewski przedmiot, ale kochać i być kochaną? Jej historia pokazuje, jak mało wolności miały kobiety w epoce, która bardziej ceniła lojalność wobec władzy, niż ludzkie uczucia. Katarzyna Howard nie była intrygantką, była tylko dziewczyną, która chciała być szczęśliwa. Za to pragnienie zapłaciła najwyższą cenę.
Bibliografia
- Kienzler I., Wszystkie żony Henryka VIII, Warszawa 2023.
- Licence A., Sześć żon i wiele kochanek. Historie kobiet Henryka VIII, Kraków 2015.
- https://www.hrp.org.uk/hampton-court-palace/history-and-stories/catherine-howard/