Ingrid Bergman - buntowniczka z natury
Ingrid Bergman była wyjątkowa. Urzekała zewnętrznym pięknem, zachwycała talentem, stworzyła szereg niezapomnianych kreacji, ale to jej niezwykła osobowość i buntownicza natura uczyniły ją legendą kina.
Twarda sztuka
Ingrid Bergman przyszła na świat 29 sierpnia 1915 roku w Sztokholmie. Miała zaledwie dwa lata, gdy zmarła jej matka, Friedel. Ojciec, Justus, skupił się na swojej jedynaczce, robiąc jej niezliczone zdjęcia. „Byłam najbardziej obfotografowanym dzieckiem w Skandynawii” – wspominała Ingrid. Justus zmarł, gdy dziewczyna miała trzynaście lat. Bolesne straty stworzyły coś, co opisała jako „życie z bólem”. Ból ten opisywała później jako „chroniczny do tego stopnia, że nie była go świadoma”. Doświadczenia te wpłynęły na emocjonalną złożoność Ingrid i ukształtowały jej silny charakter.
Przyszła gwiazda od najmłodszych lat czuła się przed kamerami całkiem swobodnie. W wieku piętnastu lat podjęła swoją pierwszą pracę w filmie - jako statystka. To był dopiero początek. Próbując osiągnąć sukces w szwedzkim kinie, Ingrid wykazywała niezwykłą determinację. Była też perfekcjonistką. I to nadzwyczaj utalentowaną. Dzięki współpracy z reżyserem Gustafem Molanderem szybko stała się gwiazdą. Przełomem była rola w „Intermezzo” z 1936 roku, ale to jej odważna decyzja o zagraniu oszpeconej przestępczyni Anny w „Kobiecej twarzy” z roku 1938 pokazała gotowość do odrzucania typowych ról ingénue na rzecz złożonych, psychologicznie interesujących postaci. Był to także dowód aktorskiej wszechstronności.
W 1938 roku Ingrid Bergman po raz kolejny zademonstrowała swoją bezkompromisowość i udowodniła, że jej zasady oraz wartości nie są na sprzedaż. Zrezygnowała ze współpracy z niemieckim studiem UFA i opuściła Niemcy, zniesmaczona nazistowskim klimatem politycznym. Szwecja była dla niej jednak za ciasna. Szczęśliwie dla spragnionej przestrzeni Ingrid, drzwi do Hollywood stały otworem. David O. Selznick pracował nad amerykańską wersją „Intermezzo” i chciał zaangażować piękną Szwedkę. Bergman zareagowała w charakterystyczny dla siebie sposób - odrzuciła standardowy siedmioletni kontrakt, negocjowała na własnych warunkach i popłynęła do Ameryki. Nawet komentarz nieznajomego, że jest „za wysoka” na aktorkę, nie podważył jej wiary w siebie
Hollywoodzka buntowniczka
W Hollywood Ingrid urzekała urodą, ale przede wszystkim talentem. Była magnetyczna i wyjątkowa. Hollywoodzcy producenci szybko się jednak przekonali, że ich „nowa zdobycz” ma naturę buntowniczki i nie pozwoli sobą rządzić.
Od początku przeciwstawiała się oczekiwaniom systemu studyjnego zarówno na ekranie, jak i poza nim. W przeciwieństwie do wielu aktorek swojej epoki, nalegała na zachowanie swojej naturalnej szwedzkiej tożsamości, odmawiając zmiany nazwiska lub dostosowania się do hollywoodzkich standardów piękna – nie przeszła na restrykcyjną dietę (jej słabość do maślanych ciastek była wręcz legendarna), nie zgodziła się na regulację brwi zgodnie z ówczesną modą. Nie interesował jej image w stylu glamour. Ten nacisk na autentyczność rozszerzył się na jej wybory zawodowe.
Jej filmografia odzwierciedla buntowniczego ducha. Bergman zagrała w takich klasykach jak „Casablanca” z 1942 roku, gdzie wcieliła się w postać Ilsy Lund . Stworzyła świetną kreację w dramacie psychologicznym „Gasnący płomień” z 1944 roku. Zdobyła pierwszego Oscara. Była znakomita w filmach Alfreda Hitchcocka: „Urzeczonej” z 1945 i „Osławionej” z 1946. Chciała być aktorką, gwiazdorstwo jej nie interesowało. Nie była też zainteresowana jednym schematem ról, na co przystawało wiele hollywoodzkich aktorek. W latach 50. Hollywood uznało ją za największą skandalistkę w dziejach i wyklęło, jednak czy mogło długo bez niepokornej Szwedki wytrzymać?
Czy znasz te dawne gwiazdy?
Outsiderka
Ingrid nie zamierzała pozwolić, by Hollywood stało się dla niej złotą klatką. Choć odniosła w Fabryce Snów nieprawdodpodobny sukces, o jakim wiele europejskich aktorek może jedynie marzyć, pozostawała outsiderką – głównie z własnego wyboru. Tak naprawdę była aktorką międzynarodową. Pracowała w Stanach Zjednoczonych i w Europie, zwłaszcza po głośnym skandalu, który wstrząsnął zakłamanym światkiem Hollywood i amerykańską opinią publiczną.
Jej romans z włoskim reżyserem Roberto Rossellinim rozpoczął się na planie filmu „Stromboli, ziemia bogów”. Ingrid była wtedy mężatką (jej pierwszym mężem był lekarz Petter Lindström, z którym miała córkę Pię). Bardzo nieszczęśliwa w małżeństwie, miewała już romanse – między innymi z Gregorym Peckiem i Garym Cooperem, ale z Rossellinim (żonatym!) zaszła w ciążę. Jako że była jedną z najsłynniejszych kobiet na świecie, społeczeństwo postawiło ją na jeszcze wyższym piedestale doskonałości niż jakąkolwiek hollywoodzką sławę, którejkolwiek płci. Były to czasy obowiązującego w Hollywood kodeksu Haysa i obsesyjnego dbania o zachowanie w Hollywood pozorów „wzorowej amerykańskiej moralności”. Zakłamanie rozlało się po całym konserwatywnym społeczeństwie. Fakt, że Ingrid urodziła dziecko Rosseliniego, był przyczyną skandalu, który poruszył pół świata, docierając nawet na forum amerykańskiego senatu. Senator Edwin C. Johnson z Kolorado wygłosił płomienną tyradę przeciwko Ingrid Bergman (która niegdyś była jego ulubienicą). Potępił ją, nazywając „potężnym wpływem zła”. Jego przemowa była tak katastrofalna dla kariery Ingrid, że aktorka przeniosła się do Włoch. Tam miała więcej wolności. Wolna i od Lindströma, który łaskawie zgodził się na rozwód, i od hipokryzji Hollywood, poślubiła Roberto Rosseliniego. Mieli troje dzieci. Humphrey Bogart był wprawdzie nieco rozczarowany, że jego koleżanka rzuciła Hollywood, żeby zmieniać pieluchy, ale powinien był się spodziewać, że kto jak kto, ale Ingrid Bergman nie zgodzi się ani na slutshaming, ani na podwójne hollywoodzkie standardy, a tym bardziej na podporządkowywanie się sztucznie narzucanym normom.
A jednak w 1956 roku Ingrid triumfalnie powróciła z wygnania. Za rolę w „Anastazji” odebrała swojego drugiego Oscara. W historii amerykańskiego kina szwedzka aktorka ma swój własny rozdział – obszerny i niezwykle interesujący. Bunt i autentyczność są jego leitmotivami.
Ingrid stworzyła jeszcze wiele znakomitych kreacji, które umocniły jej status jednej z najwybitniejszych aktorek na świecie. Za rolę w filmie „Morderstwo w Orient Expressie” została nagrodzona Oscarem – już trzecim w karierze. W 1978 roku była wspaniała w „Jesiennej sonacie” szwedzkiego reżysera Ingmara Bergmana. Po raz siódmy była nominowana do Nagrody Akademii, a wielu krytyków i filmoznawców uważa, że to jej najwybitniejsza kreacja.
Ingrid Bergman nie pozwoliła, by rak stanął na drodze do realizacji ambitnych artystycznych projektów. Pomimo choroby zagrała izraelską premier Goldę Meir w filmie „A Woman Called Golda”. Aktorkę pośmiertnie uhonorowano nagrodą Emmy.
Bergman zmarła na raka w dniu swoich 67 urodzin, w 1982 roku. Od momentu diagnozy starała się zachować kontrolę nad swoim życiem i pracą, nie pozwalając, by choroba ją pokonała. Do samego końca była buntowniczką, która chciała żyć i umrzeć na własnych warunkach.
To zdjęcie hollywoodzkich legend przeszło do historii.
Źródła
- Charlotte Chandler, "Ingrid Bergman. A personal biography", Applause Theatre & Cinema Books, 2008
- https://threeenchantingladies.wordpress.com/2018/07/30/ingrid-bergman-citizen-of-the-world/
- https://www.bfi.org.uk/sight-and-sound/features/ingrid-bergmans-early-years