Cesarzowa, która chciała kontrolować sypialnie całego Wiednia. Walczyła z grzechem i... własną zazdrością
Polacy pamiętają ją przede wszystkim jako jedną z trojga zaborców. Maria Teresa była jednak postacią niejednoznaczną. Wrażliwa, obowiązkowa, praktyczna i pobożna, wprowadziła w podległych sobie krajach wiele korzystnych reform. Miała też swoją ciemną stronę. Jedną z najbardziej znienawidzonych, ale i wyśmianych instytucji powołanych przez cesarzową była Komisja Cnoty.
- Miłość i zdrady – małżeństwo Marii Teresy i Franciszka I
- Pobożna katoliczka, zazdrosna żona
- W Wiedniu Marii Teresy nie ma wolnej miłości
- Bibliografia
Miłość i zdrady – małżeństwo Marii Teresy i Franciszka I
Mimo różnic w poglądach i temperamentach Maria Teresa i Franciszek Stefan właściwie tworzyli dobraną parę. Było między nimi dziewięć lat różnicy, ale od dziecka przygotowano oboje do wspólnego życia. Długotrwała znajomość przez ślubem pozwoliła rozwinąć porozumienie i przyjaźń. Mimo wszystko mieli bardzo różne poglądy na małżeństwo. Maria Teresa była pobożną katoliczką, przyrzekała wierność i oczekiwała wierności.
Franciszek I miał jednak bardziej liberalne podejście do życia. Miłość traktował swobodnie, jak większość arystokratów epoki. Chociaż pod wieloma względami był zdominowany przez żonę, udało mu się przeżyć wiele romansów. Niektóre trwały latami, inne były przelotne. Musiał jednak zachować dyskrecję, żeby żona się nie dowiedziała. Nie było to łatwe, bo w przeciwieństwie do innych dworów Europy, małżeństwa cesarskie w Austrii dzieliły sypialnię.
Jedną z najbardziej znanych, późnych kochanek Franciszka Stefana była dama dworu cesarzowej – Maria Wilhelmina von Neipperg. Na dworze wiedeńskim nazywano ją piękną księżniczką - „la Belle Princess”. Przyciągnęła uwagę władcy już w wieku 16 lat. Ich romans trwał do śmierci cesarza w 1765 roku.
Pobożna katoliczka, zazdrosna żona
Maria Teresa miała bardzo konserwatywne podejście do miłości i seksu. Jako matka szesnaściorga dzieci i kochająca żona nie miała nic przeciw jednemu i drugiemu, o ile było przypieczętowane sakramentem. Nic dziwnego, że pilnowała męża i tępiła jego romanse na ile było to możliwe.
Zazdrość była zrozumiała, nawet jeżeli nie zgadzała się ówczesną obyczajowością arystokracji. Natomiast cesarzowa nie zamierzała poprzestać na śledzeniu męża. Uważała, że jej obowiązkiem jest pilnowanie moralności w rozległym imperium. Zwłaszcza w najbliższym otoczeniu czyli w Wiedniu. Dlatego w stolicy działała niesławna Komicja Cnoty.
Złośliwi twierdzili i do dziś twierdzą, że celem Marii Teresy było przede wszystkim zniechęcenie męża do romansów. (por. Herman E., 2006: s. 188) Czy tak było rzeczywiście czy cesarzowej wydawało się, że zlikwiduje najstarszy zawód świata i kilka ludzkich słabości za pomocą prawa? Trudno powiedzieć. Z pewnością nie umiliła życia mieszkańcom stolicy.
W Wiedniu Marii Teresy nie ma wolnej miłości
Komisja Cnoty (Keuschheitskommission) została powołana wyłącznie po to, żeby śledzić i korygować tzw. niemoralne prowadzenie się Wiedeńczyków. Zakres jej zainteresowań obejmował prostytucję, stosunki pozamałżeńskie (!), stosunki homoseksualne i nieprzyzwoite zachowanie. Uformowana w 1752 roku. Zamykano domy publiczne, konfiskowano dzieła uznane za nieprzyzwoite. Zabroniono nawet zatrudniać kelnerki w karczmach, bo teoretycznie musiałyby pracować w nocy i nie wiadomo co jeszcze robić oprócz serwowania piwa.
Kobiety uznane za „winne” umieszczano w zakładach poprawczych i przędzalniach. Powstała też kolonia karna w Timisoarze (w dzisiejszej Rumunii), gdzie razem z przestępcami prostytutki miały pracować nad odbudową miasta. Szacuje się, że aresztowano około 3000 kobiet. (Prokopovych M., 2017: s. 232)
Komisja śledziła jednak nie tylko prostytutki czy kobiety podejrzane o prostytucję. W każdej sypialni mógł się pojawić szpieg, każdy służący mógł być informatorem. Patrole czystości były infiltrowały teatry, miejsca spotkań towarzyskie. Kary nie ominęły również cudzoziemców. Ci, których oskarżono o deprawowanie lokalnej ludności byli wypędzani z królestwa. (Farquchar M., 2001: s. 90)
Bibliografia
1. Markian Prokopovych, Prostitution in Vienna in the Nineteenth Century, w: Trafficking in Women (1924-1926): The Paul Kinsie Reports for the League of Nations, 2017, s. 232-237
2. Martin Mutschlechner, Franz Stephan – overshadowed by Maria Theresa, w: The World of Habsburg (https://www.habsburger.net/en/chapter/franz-stephan-overshadowed-maria-theresa, dostęp 26.09.2025)
3. Eleanor Herman, Sex with the queen : 900 years of vile kings, virile lovers, and passionate politics, New York 2006
3. Michael Farquchar, A treasury of royal scandals : the shocking true stories of history's wickedest, weirdest, most wanton kings, queens, tsars, popes, and emperors, New York 2001