Masz nazwisko z końcówką „-ski”? Prawdopodobnie wcale nie jest szlacheckie
Panuje powszechne przekonanie, że końcówka „-ski” w nazwisku oznacza szlacheckie korzenie. To jednak jest mit i wielu z nas wcale nie ma w swoich żyłach z wiele arystokratycznej krwi. Zastanawiasz się nad swoim pochodzeniem albo chcesz sprawdzić wiarygodność legend o rodzinnej potędze? Nazwisko może ci trochę w tym pomóc!
- Jak powstawały nazwiska w Polsce?
- Szlachcic czy chłop? Nazwisko może mylić
- Jak sprawdzić historię swojego nazwiska?
Jak powstawały nazwiska w Polsce?
W czasach średniowiecza nazwiska nie były czymś oczywistym. Ludzie byli znani głównie z imion, czasem z dodatkowymi określeniami, jak „Jan syn Piotra” lub „Maciej z Krakowa”. Szlachta jako pierwsza zaczęła używać nazwisk, które często pochodziły od nazw posiadanych ziem – stąd Potocki od Potoka, Adamczewski od Adamczychy czy Strzelecki od Strzelec.
Chłopi przez długi czas posługiwali się przydomkami lub przezwiskami. Gdy w jednej wsi było kilku Janów, trzeba było ich jakoś odróżnić. Jan, który zajmował się kowalstwem, stał się Kowalem, a ten, który nie grzeszył inteligencją – Baranem. Dopiero w XVIII wieku nazwiska chłopskie zaczęły być zapisywane w księgach parafialnych i oficjalnie funkcjonować.
Czytaj także: W PRL-u to imię było hitem! W zeszłym roku nadano je tylko 4 chłopcom!
Szlachcic czy chłop? Nazwisko może mylić
Przez lata przyjęło się, że nazwiska kończące się na „-ski” lub „-cki” oznaczają szlacheckie pochodzenie. To prawda, ale tylko częściowo. Owszem, początkowo tak było – jeśli szlachcic posiadał ziemię, jego nazwisko często pochodziło od jej nazwy. Jednak z czasem moda na „-ski” zaczęła się rozszerzać.
Chłopi, którzy chcieli podnieść swój status, często zmieniali nazwiska. Jan Kowal stawał się Kowalskim, a Stanisław Baran – Barańskim. Zdarzało się też, że chłopi nosili takie samo nazwisko jak ich panowie, co jeszcze bardziej zacierało granice między stanami. W efekcie dziś zarówno szlachetnie urodzeni, jak i potomkowie chłopów mogą mieć podobne nazwiska
Jak sprawdzić historię swojego nazwiska?
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o swoim rodowodzie, warto skorzystać z dostępnych baz danych. Jedną z najlepszych jest wyszukiwarka Instytutu Języka Polskiego PAN, gdzie można sprawdzić rozmieszczenie nazwiska w Polsce i jego pochodzenie.
Warto także sięgnąć do ksiąg parafialnych i archiwów historycznych. Niektóre nazwiska mają bogatą dokumentację, podczas gdy inne mogą być trudne do prześledzenia. Jednak bez względu na to, czy wywodzisz się ze szlachty, czy z chłopów, twoje nazwisko to część twojej historii – a jej odkrywanie może być fascynującą przygodą!