Miłosz mówił, że to "prawdziwa, tragiczna miłość". A jednak porzucił ciężarną ukochaną
Pisarze i poeci 20-lecia Międzywojennego mieli status gwiazdy. Jak obecni celebryci byli szeroko znani i kochani. I w taki sposób żyli – intensywnie, wśród hucznych przyjęć, licznych podróży, często w oparach skandalu. Wśród nich trudno o bardziej kontrastowe postacie niż Czesław Miłosz i Sergiusz Piasecki. Pierwszy – student, subtelny intelektualista, myśliciel-poeta i drugi – awanturnik, więzień i przemytnik, autor genialnej i bestsellerowej powieści. Pałali do siebie nienawiścią, która wyrosła z jednego – miłości do tej samej kobiety.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czesław i Jadwiga
Czesław Miłosz, studiując na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, zaskarbił sobie na opinię uwodziciela. Wiemy o wielu jego romansach, ale jeden wydaje się szczególny – z Jadwigą Waszkiewicz, studentką prawa. Dziewczyna pochodziła z zamożnej rodziny i wyróżniała się inteligencją, urodą i obyciem. Od razu zdobyła serce Miłosza, który mówił o niej, że była jego „prawdziwą i tragiczną miłością”.
A jednak ją porzucił. Kiedy Jadwiga zaszła w ciążę, Miłosz nie zamierzał wziąć ślubu. Zasugerował, że dziecko nie jest jego i… czmychnął za granicę, na kajakową wyprawę po Europie, organizowaną i finansowaną przez Iwaszkiewicza. Jadwiga powiła córeczkę, która została oddana do adopcji – był to jedyny sposób na uniknięcie skandalu związanego z urodzeniem nieślubnego dziecka.
Po latach Miłosz tłumaczył, że musiał wybrać między małżeństwem a literaturą, ale trudno wziąć ten argument na poważnie. Żona i dziecko nie przeszkodziłoby mu w pisaniu. Wiele osób z otoczenia Jadwigi nie mogło mu tego wybaczyć. Jednym z jego najbardziej zagorzałych przeciwników był Sergiusz Piasecki, wschodząca gwiazda wielkiej literatury.
Czytaj także: Całe życie marzyli o starości w "Willi Róż". Co łączyło Słowackiego i Krasińskiego
Sergiusz i Jadwiga
W czasie wojny Jadwiga wróciła w rodzinne strony i tam w 1941 roku poznała Sergiusza Piaseckiego. Był nieco tajemniczy i zbuntowany, zupełnie inny niż delikatny i wrażliwy Miłosz. Były przemytnik i konspirator AK, który zajmował się wykonywaniem wyroków śmierci na gwiazdach i szpiegach, stał się częstym gościem w majątku Barcie. Dziewczynie nie przeszkadzało nawet to, że chłopak odsiadywał w więzieniu wyrok za napad. Był też przemytnikiem, o swoich doświadczeniach napisał genialną powieść „Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy”.
W 1942 roku wzięli ślub (choć istnieją wątpliwości, czy był on formalny). Wkrótce potem na świat przyszedł ich syn, Władysław. Piasecki pochodził ze zrusyfikowanej rodziny, ale przed ślubem zmienił wyznanie na katolickie, co niektórzy interpretowali jako dowód jego ostatecznego utożsamienia się z polskością.
Jednak ich małżeństwo nie przetrwało niestety próby czasu. Po wojnie Piasecki musiał uciekać z Polski, ukrywając się przed komunistami. Jadwiga nie zdecydowała się na emigrację – została w kraju i postanowiła samotnie wychować ich syna. Sergiusz na zawsze pozostał miłością jej życia, co dawało się zauważyć w ich czułej korespondencji, którą prowadzili przez lata.
Piasecki kontra Miłosz
Niechęć Piaseckiego do Miłosza miała kilka wymiarów. Oficjalnie wynikała z różnic politycznych – Miłosz, choć uciekł z PRL-u, nie krył swoich sympatii w stronę komunizmu. Piasecki w 1951 roku otwarcie zaatakował go w artykule „Były poputczik Miłosz”, zarzucając mu współpracę z komunistycznym reżimem i lekceważenie jego zbrodni.
Niewiele osób wiedziało, że emocje Piaseckiego wobec Miłosza mogły mieć charakter osobisty. Trudno uwierzyć, że nie miało znaczenia to, jak noblista potraktował Jadwigę – kobietę, którą Piasecki pokochał i z którą próbował stworzyć rodzinę. Nie mógł mu wybaczyć, że porzucił ją, kiedy była w ciąży i z tego powodu musiała oddać córkę do adopcji.
Mimo lat milczenia, Jadwiga po nagrodzie Nobla dla Miłosza wznowiła z nim kontakt. Ich relacja, choć już tylko listowna, była ciepła i harmonijna. Jadwiga próbowała zrozumieć postępowanie Czesława i mu wybaczyć. Kiedy planowali spotkanie w Jugosławii, Jadwiga dostała ataku serca. Nigdy się nie zobaczyli.
Źródła
- Koper, Sławomir. Najbliższe Kresy. Ostatnie polskie lata. Wydawnictwo Fronda, 2024.
- Bikont, Anna & Szczęsna, Joanna. Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu. Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2006.