Z walijskiej wsi na karty historii - niezwykłe życie Emmy Hamilton
W swoich czasach była międzynarodową celebrytką: barwną, interesującą, wychodzącą poza sztywne ramy konwenansów. Została zapamiętana jako kobieta, która zdobyła serce admirała Horatio Nelsona, jednak niezwykła osobowość i fascynująca biografia nie pozwalają jej być jedynie wątkiem w życiorysie bohatera narodowego. Jak wyglądała droga Emmy Hamilton z walijskiej wsi na karty historii?
Koniec niewinności
Pierwsze lata życia Emmy owiane są tajemnicą. Zawsze podawała 26 kwietnia jako datę swoich urodzin, ale czy przyszła na świat w roku 1763 czy 1765 – nie jest pewne. Podobno urodziła się w angielskiej wsi Ness. Była córką kowala Henry'ego Lyona (zmarł, gdy jego córka miała zaledwie kilka miesiący) i jego żony Mary. W dzieciństwie znano ją jako Amy Lyon. Wychowywana była przez babcię, w malowniczych zakątkach Walii.
W wieku 12 lat pracowała jako pokojówka w domu chirurga Honoratusa Leigh Thomasa. Nie zagrzała tam miejsca i niespełna pół roku później była już w Londynie, pracując w domu kompozytora Thomasa Linleya. Służyła także u aktorki i poetki Mary Robinson. Miejsca pracy zmieniała często, zdobywając rozmaite doświadczenia: jako służąca w domach lekarzy i artystów, aktorka i tancerka w teatrach w Covent Garden czy asystentka jednego z pierwszych seksuologów, Jamesa Grahama.
Miała około 16 lat, kiedy zamieszkała w domu niejakiej pani Kelly, znanej też jako Charlotte Hayes, która prowadziła dom publiczny. Uderzająca uroda i niewinność Emmy przyciągały kolejnych mężczyzn, którzy wykorzystywali ją, a następnie przekazywali dalej.
Zabaweczka
Podczas pobytu w Uppark – dokąd trafiła jako kochanka Sir Harry’ego Fetherstonhaugh – Emma poznała Charlesa Greville'a, bratanka Sir Williama Hamiltona. Greville był pod wrażeniem jej urody i chciał, by Emma zagościła w jego alkowie – musiał tylko poczekać, aż dziewczyna urodzi dziecko Sir Harry’ego. Wydała na świat córkę, którą oddała pod opiekę swojej babci.
Greville nakazał swojej młodej kochance zmianę tożsamości – odtąd była znana jako Emma Hart. Zainwestował w garderobę młodej damy, nieco poszerzył jej horyzonty i nauczył się pięknie wysławiać, by nie przynosiła mu wstydu w towarzystwie. Liczył też, że sporo zarobi na portretach Emmy, pędzla George’a Romneya. Malarz, dostał na punkcie Emmy istnej obsesji. Szkicował ją w ubraniach i nago, w rozmaitych pozach i kontekstach. Modelką interesowali się też inni artyści. Obrazy ukazujące piękno Emmy stały się popularne wśród angielskich elit, a ona sama została swego rodzaju celebrytką. Zapraszana na rozmaite wydarzenia ze względu na urodę uwiecznianą przez Romneya, szybko okazywała się także fascynującą rozmówczynią, urzekającą inteligencją oraz dowcipem.
Z czasem pan Greville zaczął męczyć się z Emmą, poza tym szukał majętnej narzeczonej. Kiedy poznał bogatą dziedziczkę, Henriettę Willoughby, wpadł na sprytny plan. Napisał do swojego wuja, Sir Williama Hamiltona, który był brytyjskim wysłannikiem w Neapolu, i poprosił go o zaopiekowanie się Emmą. Pisał, że „Emma była jedyną kobietą, z którą spał bez obrażania swoich zmysłów, a czystsza i słodsza towarzyszka snu nie istniała” i zachęcał do „spróbowania”.
Sir William miał już swoje lata (urodził się w 1730 roku), od 1782 roku był wdowcem. Poznał Emmę (podobno) w 1783 roku i, rzecz jasna, uznał ją za bardzo atrakcyjną. Gdy parę lat później Greville namawiał go na przejęcie opieki nad dziewczyną, Hamilton dał się skusić. Emma (wraz z matką) zgodziła się wyjechać na pół roku. Liczyła, że Greville ją odbierze po załatwieniu interesów w Szkocji. Do Neapolu dopłynęła 26 kwietnia 1786 roku.
Hamilton dołożył starań, by Emma czuła się u niego dobrze. Ona była wściekła, odkrywszy, że Greville po prostu ją swojemu wujowi oddał, jakby była zabawką. William Hamilton, wbrew pierwotnym założeniom, nie zamierzał traktować jej przedmiotowo. Zakochał się i to z wzajemnością. 6 września 1791 roku wzięli ślub, a Emma była odtąd Lady Hamilton. Po raz ostatni pozowała wówczas dla Romneya, a portret podpisano „Ambasadorowa”.
Śmietanka towarzyska podchodziła do Emmy nieufnie, ale z coraz większym zainteresowaniem. Z czasem Lady Hamilton zyskała kilkoro prominentnych znajomych, między innymi królową Marię Karolinę. Nauczyła się francuskiego i włoskiego. W kręgach dyplomatycznych szanowano jej inteligencję. Zaskoczyła wszystkich swoim talentem wokalnym. Proponowano jej nawet angaż w operze w Madrycie. Fascynowała się też sztuką i modą. Zleciła swojej krawcowej uszycie sukienek wzorowanych na tych noszonych przez ludność chłopską w Zatoce Neapolitańskiej, a także luźnych ubrań, jakie nosiła, będąc modelką Romneya. Tuniki te łączyła z szalami lub welonami, owijając się fałdami materiału i odgrywając sceny, w których była Medeą, Kleopatrą czy innymi bohaterkami. Jej występy oczarowały arystokrację i europejskich artystów. Zachywcony był między innymi Johan Wolfgang von Goethe. Damy z towarzystwa chciały naśladować Lady Hamilton i same zaczęły nosić suknie wzorowane na greckich tunikach.
Ménage-à-trois
Horatio Nelson, najsłynniejszy w historii admirał brytyjskiej floty i angielski bohater narodowy, po raz pierwszy spotkał Emmę Hamilton w 1793 roku, kiedy jako kapitan HMS Agamemnon został wysłany do Neapolu. O pięknej ambasadorowej napisał do swojej żony, Fanny Nisbet: „Jest młodą kobietą o miłych manierach, która przynosi zaszczyt stanowisku, na które została podniesiona”. Był ewidentnie oczarowany i chciał utrzymywać z Emmą kontakt.
Kiedy Horatio przybył do Neapolu po bitwie nad Nilem, był chory. Emma i William zabrali go do swojego domu w Palazzo Sessa, gdzie Emma pomagała admirałowi wrócić do zdrowia. Ich więź się pogłębiła, a Hamilton był świadkiem rozkwitającego uczucia. Wiedział, że jego brak dziecka unieszczęśliwiał jego młodą żonę i czuł się winny. Przymknął więc oko na romans. W czerwcu 1800 roku Emma... spodziewała się dziecka – z Nelsonem. Wkrótce admirał zostawił dla Emmy żonę. Nie mógł jednak poślubić ukochanej, dopóki żyła Fanny.
W intymnym liście Nelson napisał Emmie, że była żoną „w jego oczach i w obliczu nieba”. Służył krajowi, gdy Emma urodziła córkę, Horatię. Kiedy Nelson był nieobecny, pisał liczne listy, a będąc w Anglii, nie zamierzał ukrywać się z miłością do Emmy. On, ona i William Hamilton pomieszkiwali razem, co oczywiście komentowano w towarzystwie. Zwłaszcza po śmierci Williama w 1803 roku.
W 1804 roku Emma opłakiwała śmierć swojej drugiej córki ze związku z Nelsonem (dziewczynka zmarła krótko po narodzinach). Pogrążona w żałobie Emma jeszcze bardziej tęskniła za swoim admirałem. Interesowali się nią inni arystokraci, oferujący pięknej wdowie (oficjalnie była wdową po Hamiltonie) życie w dostatku. Odrzucała kolejne oferty, czekając na powrót Horatia. Podczas przepustki w 1805 roku Nelson zabrał Emmę do kościoła parafialnego, gdzie wymienili się obrączkami w trakcie symbolicznej uroczystości. Ślub ten nie miał mocy prawnej, ale admirał dokonał zmiany w swoim testamencie i zawarł w nim skierowaną do króla prośbę o opiekę nad Emmą. Czy przeczuwał, że wkrótce zginie? Poniósł śmierć 21 października 1805 roku, postrzelony w kręgosłup podczas bitwy pod Trafalgarem.
Jeśli interesują cię ważne postacie z historii Anglii, przeczytaj również o wielkim odkrywcy.
Upadek i pamięć
Po śmierci Nelsona wszyscy opuścili Emmę. Rodzinie admirała i arystokracji zależało, by Horatio Nelson został zapamiętany jako bohater narodowy, a nie człowiek, który porzucił żonę dla kochanki. Zignorowano jego prośby o opiekę nad Emmą i o to, by ukochana zaśpiewała na jego pogrzebie.
Zrozpaczona Emma piła coraz więcej. Popadła w długi i musiała sprzedać dom zostawiony jej przez Nelsona. Mimo podejmowanych prób wyjścia na prostą, trafiła do więzienia dla dłużników. W 1814 roku załamała się, gdy opublikowano część listów Nelsona do niej. Wywołało to skandal i ściągnęło na Emmę niechęć angielskich elit. Czyżby wcześniej arystokracja udawała, że nie miała pojęcia o miejscu Emmy w życiu admirała?
Lady Hamilton, uciekając przed krytyką i wierzycielami, wyjechała do Calais i zmarła w styczniu 1815 roku. Ukochana bohatera narodowego, choć krytykowana za życia, ma jednak swoje miejsce w historii. O jej związku z Nelsonem opowiada film „Lady Hamilton” z Vivien Leigh w roli tytułowej.
Źródła:
- https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofEngland/Emma-Lady-Hamilton/
- http://www.emmahamiltonsociety.co.uk/herstory.html