Okradł ją z dorobku naukowego i traktował jak służącą. Zapomniana żona geniusza
Historia Milevy Marić, pierwszej żony Alberta Einsteina, to opowieść o niezwykłej kobiecie, która odegrała ważną rolę w życiu i pracy naukowej swojego męża, choć przez lata pozostawała w cieniu jego sławy. Była jedną z pierwszych kobiet studiujących fizykę w Europie i prawdopodobnie współautorką niektórych idei, które przyniosły Einsteinowi uznanie. Jednak nie jest uznana jako ich autorka. Swoje ambicje złożyła na ołtarzu małżeństwa.
Z tego artykułu dowiesz się:
Wybitna studentka fizyki
Mileva Marić urodziła się 19 grudnia 1875 roku w serbskiej rodzinie w Austro-Węgrzech. Od najmłodszych lat wyróżniała się inteligencją i determinacją. Mimo że kobiety rzadko miały dostęp do wyższego wykształcenia, jej ojciec zadbał o to, by mogła uczyć się na najwyższym poziomie. Była jedną z pierwszych kobiet, które zostały przyjęte na studia fizyczne na Politechnice Federalnej w Zurychu.
Tam w 1896 roku poznała młodszego o cztery lata Alberta Einsteina. Ich znajomość rozpoczęła się od wspólnej nauki, a wkrótce przerodziła się w intensywny romans. Ich listy świadczą o wspólnej pracy nad problemami matematycznymi i fizycznymi, co rodzi spekulacje, że miała ona wpływ na jego późniejsze przełomowe prace. Einstein zachwycał się jej intelektem i traktował ją jako równorzędnego partnera w dyskusjach naukowych. Do czasu.
Miał być naukowy duet
Mimo sprzeciwu rodziców Einsteina para postanowiła się pobrać. Jednak przed ślubem, w 1902 roku, Mileva zaszła w ciążę i wróciła do rodzinnego domu w Serbii, gdzie urodziła córkę Lieserl. Nie wiadomo, co stało się z dzieckiem – niektóre źródła sugerują, że dziewczynka zmarła na szkarlatynę lub została oddana do adopcji.
Rok później Mileva i Albert wzięli ślub. Wkrótce na świat przyszli ich synowie: Hans Albert (1904) i Eduard (1910). Jednak małżeństwo okazało się trudne. Einstein coraz bardziej skupiał się na karierze naukowej, podczas gdy Mileva, która sama była utalentowaną matematyczką, zajmowała się domem i dziećmi. Czuła się coraz bardziej odsunięta od naukowych osiągnięć męża, a on traktował ją coraz bardziej chłodno.
Wielu historyków uważa, że Mileva brała udział w tworzeniu teorii względności. Z pewnością wykonywała obliczenia matematyczne także przy innych jego pracach. Listy Einsteina do żony wskazują, że pracowali wspólnie nad pewnymi zagadnieniami naukowymi. W 1905 roku Einstein opublikował cztery przełomowe artykuły, w tym słynną pracę na temat elektrodynamiki ciał w ruchu. Nie uwzględnił wkładu żony, jako autorki prac czy obliczeń.
Jednym z najważniejszych dowodów, które wskazują na to, że Einstein wykorzystał wiedzę i talent żony jest to, że w czasie rozwodu zobowiązał się przekazać jej dużą część pieniędzy z potencjalnej Nagrody Nobla.
Przeczytaj także o relacji Einsteina z Marią Skłodowską-Curie w tym artykule.
Upadek małżeństwa i rozwód
Z biegiem lat Einstein coraz bardziej oddalał się od żony. W 1914 roku przeprowadzili się do Berlina, gdzie Mileva czuła się wyobcowana. W tym czasie Einstein nawiązał romans ze swoją kuzynką Elsą, co ostatecznie przekreśliło ich małżeństwo.
Einstein postawił Milevie ultimatum – jeśli chce pozostać jego żoną, musi spełniać surowe warunki, m.in. nie oczekiwać od niego czułości, nie rozmawiać z nim, kiedy sobie tego nie życzy, i dbać o jego ubrania oraz jedzenie. Mileva odmówiła i wróciła do Zurychu z dziećmi. Rozwód został sfinalizowany w 1919 roku. Mileva otrzymała od Einsteina alimenty. Dwa lata później Einstein dostał Nagrodę Nobla, a obiecane pieniądze przekazał byłej żonie.
Życie Milevy po rozstaniu
Po rozwodzie Mileva Marić poświęciła się wychowaniu synów. Hans Albert został znanym inżynierem, ale młodszy Eduard cierpiał na schizofrenię. Leczenie syna pochłonęło większość pieniędzy, które Einstein jej przekazał.
Mileva przez resztę życia mieszkała w Zurychu, zmagając się z problemami finansowymi i zdrowotnymi. Zmarła w 1948 roku w zapomnieniu. Jej wkład w naukę pozostaje niejasny, ale coraz więcej badaczy przyznaje, że mogła odegrać większą rolę w rozwoju idei Einsteina, niż wcześniej sądzono.
Źródła
Krstić, S., Mileva & Albert Einstein: Their Love and Scientific Collaboration. Belgrad 2004
Gagnon, P., Mileva Einstein-Marić: The Woman Who Did Einstein’s Mathematics, Montreal 2006
https://viva.pl/ludzie/niezwykle-historie/mileva-maric-i-albert-einstein-historia-milosci-kim-byla-pierwsza-zona-einsteina-138615-r1/