Polski kandydat do Oscara. "Noce i dnie" były o włos od wygranej
Film „Noce i dnie” w reżyserii Jerzego Antczaka to jedno z najważniejszych dzieł w historii polskiej kinematografii. Ekranizacja powieści Marii Dąbrowskiej zdobyła uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Przez amerykańskich krytyków filmowych została nazwana „polskim Przeminęło z wiatrem” i otrzymała nominację do Oscara w 1977 roku w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Mówi się, że „Noce i dnie” były faworytem… a jednak statuetka nie trafiła do rąk Antczaka, Barańskiej i Binczyckiego.
Z tego artykułu dowiesz się:
Oscarowe szanse i powody przegranej
Nominacja „Nocy i dni” do Oscara była ogromnym sukcesem dla polskiego kina. Film Antczaka rywalizował z międzynarodowymi produkcjami o różnorodnej tematyce, jednak to satyra na kolonializm w reżyserii Jeana-Jacquesa Annauda zdobyła ostateczne uznanie jury. Jednym z powodów tej przegranej mogła być specyfika samego filmu. „Noce i dnie” to dzieło mocno osadzone w polskim kontekście historycznym i kulturowym – odwołujące się do wydarzeń takich jak powstanie styczniowe czy przemiany społeczne na przełomie XIX i XX wieku. Zagraniczna widownia, w tym członkowie amerykańskiej Akademii, mogła mieć trudności z pełnym zrozumieniem niuansów tej historii.
Kolejnym wyzwaniem była forma narracji. Antczak postawił na introspektywne spojrzenie na losy Barbary i Bogumiła Niechciców, przedstawiając ich emocjonalne zmagania w sposób subtelny i nostalgiczny. Dla jurorów Oscara, przyzwyczajonych do dynamiczniejszych fabuł i bardziej uniwersalnych tematów, takie podejście mogło wydać się zbyt „statyczne”. Nie bez znaczenia były również polityczne i społeczne nastroje tamtych czasów. W latach 70. Oscary często trafiały do filmów, które poruszały aktualne problemy, takie jak nierówności społeczne czy konflikty kolonialne – a te wątki nie były w centrum „Nocy i dni”.
Nagroda większa niż Oscar
Mimo że „Noce i dnie” nie zdobyły Oscara, nominacja była znaczącym osiągnięciem, które otworzyło drzwi dla polskiego kina na arenie międzynarodowej. Film Jerzego Antczaka, wsparty genialnymi kreacjami Jadwigi Barańskiej i Jerzego Bińczyckiego został doceniony za niezrównany kunszt artystyczny. Scena z nenufarami, której symbolika do dziś budzi emocje, a także nostalgiczna muzyka Waldemara Kazaneckiego, uczyniły z „Nocy i dni” film uniwersalny w swojej emocjonalnej wymowie. Okazało się jednak, że polski kontekst historyczny był tutaj nie do przeskoczenia.
Dziedzictwo „Nocy i dni” jest niezaprzeczalne. To dzieło, które w wyjątkowy sposób łączy historię z intymnym portretem ludzkich losów, pozostając ważnym punktem odniesienia dla kolejnych pokoleń twórców. Chociaż Oscar nie trafił do rąk twórców, film stał się symbolem dążenia polskiego kina do najwyższych artystycznych standardów. Jak sam Jerzy Antczak powiedział: „Naszą największą nagrodą są widzowie, którzy od lat wracają do tej opowieści”. Dzięki temu „Noce i dnie” nie tylko zapisały się w historii polskiej kinematografii, ale także w sercach miłośników kina na całym świecie.