Wszystkie kobiety Naczelnika. Piłsudski złamał niejedno serce
Zanim Józef Piłsudski stał się ikoną niepodległości, jego życie emocjonalne przypominało burzliwą powieść obyczajową. Naczelnik przeżywał młodzieńcze uniesienia i toczył zażarte boje o względy kobiet. Co zaskakujące, jego głównym rywalem w tych miłosnych potyczkach był… starszy brat, Bronisław.
- Fascynacja ciotką Stefą
- Józef kontra Bronisław
- Gorączka syberyjskiego zesłania
- Żony i kochanki
- Bibliografia
Fascynacja ciotką Stefą
Zanim Piłsudski trafił na syberyjskie zesłanie, jego serce zapłonęło uczuciem, które z dzisiejszej perspektywy wydaje się co najmniej kontrowersyjne. Pierwszą fascynacją seksualną młodego Ziuka (tak nazywano go w domu) była Stefania Lippmanówna, zwana pieszczotliwie Stefą. Problemów w tej relacji było jednak co najmniej kilka: kobieta była od niego znacznie starsza i – co ważniejsze – była z nim blisko spokrewniona. Ta pozornie niewinna sympatia szybko przerodziła się w coś głębszego, co nie uszło uwadze zazdrosnego Bronisława.
Starszy brat z rosnącym niepokojem obserwował rodzące się między nimi uczucie. W swoim pamiętniku pod datą 27 sierpnia 1883 roku zanotował z wyraźną irytacją: „Ciocia z Ziuczkiem swoim pół dnia przepędza na łóżku albo u niego na kolanach. Wczoraj do drugiej rozmawiała ciocia z nim, gdy położył się, najlepiej nazwać to nie rozmową, bo o niczym nie mówią, ale romansowaniem". Te młodzieńcze uniesienia stanowiły zaledwie preludium do prawdziwie namiętnego związku, który miał rozkwitnąć w zupełnie innych, surowszych realiach syberyjskiego zesłania.
Józef kontra Bronisław
Rywalizacja między braćmi Piłsudskimi nie ograniczała się tylko do kuzynki Stefy. Jak się okazało, nastoletni Józef i Bronisław mieli zadziwiająco podobny gust do kobiet. Kolejnym obiektem ich westchnień stała się piękna Zofia Baniewiczówna, córka szlachciców z okolic Zułowa. Bronisław, który darzył Zosię szczególnym uczuciem, marzył aby zrobić z niej "pannę użyteczną" i z nadzieją zapisywał w dzienniku: „Mam nadzieję, że coś będzie, żeby tylko zawodu nie było przy tylu przeszkodach". Jego zaloty były jednak nieśmiałe i pozbawione romantycznego polotu.
Niestety dla starszego brata, Józef okazał się groźnym i znacznie bardziej przebojowym rywalem. Jak pisze Przemysław Słowiński w książce Ten drugi Piłsudski: „Na jeszcze większe nieszczęście Józef Piłsudski dużo lepiej prezentował się przed kobietami, one zaś wykazywały mu o wiele większe zainteresowanie niż starszemu bracie". Podczas jednej z wizyt u Baniewiczów Józef bezceremonialnie porwał „jego damę" do tańca, co wywołało irytację Bronisława: „Ten Ziuk ma szalone szczęście, wszystko jemu na dobre wychodzi, a wszystko dlatego, że siebie zawsze stawi na pierwszym planie". Ta młodzieńcza rywalizacja doskonale ilustrowała różnice charakterów obu braci.
Gorączka syberyjskiego zesłania
Prawdziwie gorący romans rozkwitł w życiu Piłsudskiego podczas zesłania na Syberii, gdzie trafił za działalność antyrosyjską. Jego obiektem była Leonarda Lewandowska, starsza od niego o sześć lat, niezwykle atrakcyjna kobieta, która podobnie jak on odbywała karę za zaangażowanie w ruch rewolucyjny. „Piłsudski bardzo się zaangażował uczuciowo w relację z Leosią. Niczego nie robił połowicznie, jeśli chodzi o kwestie męsko-damskie, to też zanurzał się w nie cały". Ten płomienny związek stanowił swoistą odskocznię od surowej rzeczywistości zesłania, dając obojgu namiastkę normalnego życia.
Namiętność okazała się jednak krótkotrwała. Po zaledwie roku Leonarda wróciła do kraju, pozostawiając zakochanego Piłsudskiego, który nie potrafił znaleźć sobie miejsca. Wylewne listy miłosne, w których nazywał ukochaną „Miłą Leosią", nie zdołały podtrzymać więzi. Co więcej, w jednym z listów Piłsudski wyznał zdradę: „Ja kochając Ciebie, oddałem się innej osobie. Stosunek był bardzo krótki, gdyż z powodu istnienia innego uczucia był dla mnie i dla niej zbyt męczący". Tożsamość drugiej syberyjskiej kochanki do dziś pozostaje tajemnicą, stanowiąc jedną z nierozwiązanych zagadek biografii przyszłego marszałka.
Chociaż Leosia wybaczyła Piłsudskiemu zdradę, ich relacja nie przetrwała. Ton listów stawał się coraz chłodniejszy, a w ostatnich Piłsudski zwracał się do byłej ukochanej "Szanowna Pani Leonardo". Tragiczny finał nastąpił niedługo potem - Lewandowska podobno popełniła samobójstwo na wieść o późniejszym ślubie Piłsudskiego z Marią Juszkiewiczową.
Przeczytaj również: Zesłanie Józefa Piłsudskiego na Syberię - data, przyczyny, powrót.
Żony i kochanki
Swój pierwszy związek małżeński zawarł Piłsudski z Marią Juszkiewiczową – niezależną, zaangażowaną politycznie działaczką PPS, która dla związku z Piłsudskim porzuciła dotychczasowe życie i przeszła przez rozwód, w tamtych czasach rzadko akceptowany. Piłsudski odwzajemnił ten gest, przechodząc na luteranizm, aby móc ją poślubić. Ich życie nie było jednak sielanką – częste przeprowadzki, polityczne zaangażowanie Marszałka, a wreszcie śmierć córki Wandy (traktowanej przez Piłsudskiego jak własne dziecko) oddaliły ich od siebie. Maria, mimo braku kontaktu i zdrady ze strony męża, nigdy nie zgodziła się na rozwód.
Dopiero po śmierci Marii Piłsudski mógł formalnie poślubić Aleksandrę Szczerbińską – swoją wieloletnią partnerkę, współtowarzyszkę walki niepodległościowej i matkę jego dwóch córek, Wandy i Jadwigi. Początkowo żyli osobno – on w Belwederze, ona w Warszawie – ale po ślubie zamieszkali razem. Choć ich wspólne życie zaczynało się z nadzieją, z czasem oddalili się od siebie. Piłsudski coraz więcej czasu spędzał samotnie, także na wyjazdach, m.in. w Druskienikach czy na Maderze, gdzie towarzyszyła mu lekarka Eugenia Lewicka – postać owiana tajemnicą i domysłami o romansie.
W ostatnich latach życia marszałka jego relacje z żoną były chłodne i formalne, a kobiety takie jak Lewicka, sekretarka Jadwiga Burhardt czy poetka Kazimiera Iłłakowiczówna pojawiały się w jego otoczeniu nie tylko zawodowo. Piłsudski – choć charyzmatyczny przywódca i bohater narodowy – w relacjach prywatnych często zawodził, pozostawiając po sobie nie tylko dziedzictwo polityczne, ale i emocjonalne pęknięcia w życiu kobiet, które go kochały.
Bibliografia
- Kienzler I., Kobiety w życiu marszałka Piłsudskiego, Warszawa 2014.
- Słowiński P., Ten drugi Piłsudski. Biografia Bronisława Piłsudskiego, Warszawa 2022.
- https://kobieta.onet.pl/jozef-pilsudski-kobiety-marszalka-matka-corki-zony-i-kochanki/4ckyvsl
- https://www.polityka.pl/pomocnikhistoryczny/1615141,1,najwazniejsze-kobiety-w-zyciu-jozefa-pilsudskiego.read