Miała romans z majordomusem, więc zleciła zabójstwo męża. Jak Fredegunda walczyła o władzę
W historii Europy mało jest królowych, które miałyby tak złą reputację jak Fredegunda. Jej bezwzględna droga do władzy i okrutne zbrodnie stały się symbolem politycznej brutalności epoki Merowingów. Szczególnie słynny jest jej konflikt z królową sąsiedniego państwa – Brunhildą. Kim była frankijska władczyni? Jakimi zbrodniami i intrygami zasłużyła sobie na straszną reputację?
- Jak zrobić karierę w rozbitym królestwie?
- Fredegundy droga do władzy
- Konflikt między braćmi
- Śmierć synów Audowery
- Fredegunda kontra Brunhilda
- Bibliografia
Jak zrobić karierę w rozbitym królestwie?
W VI w. królestwo Franków przeżywało okres rozbicia dzielnicowego i wojen o władzę. Nie mniej burzliwych niż to co działo się kilkaset lat później na ziemiach polskich.
Synowie Chlotara I podzielili jego ziemie na cztery, a po śmierci jednego z braci trzy królestwa. Królestwo Neustrii, które przypadło Chilperykowi (mężowi Fredegundy), znajdowało się w północno-zachodniej części państwa Franków. Austrazja, leżała na wschód od Neustrii (dziś pogranicze Francji, Niemiec i Belgii), a Burgundia na południowy wschód. Żaden z braci, szczególnie Chilperyk, nie był zadowolony z podziału. Próba zjednoczenia ziem pod panowaniem jednego z nich stanowiła ciągłe zarzewie konfliktów.
Fredegunda – konkubina, a potem królowa małżonka Chilperyka odegrała w wielu intrygach kluczową rolę. Była prawdziwą lady Makbet swoich czasów. Chociaż Chilperykowi nie brakowało własnej ambicji. Ostatecznie dopięli swego – to ich syn, imiennik wielkiego dziadka – Chlotar II – ponownie zjednoczył królestwo Franków.
Fredegundy droga do władzy
W młodości Chilperyk utrzymywał wiele konkubin, które dowolnie nazywał swoimi żonami. (Grzegorz z Tours, wyd. 2012: s. 199) Chociaż mienił się władcą chrześcijańskim nie widział powodu, żeby rezygnować z przywileju pogańskich przodków. Początkowo na swoją główną małżonkę wybrał Audowerę, z którą miał pięcioro dzieci. W jej otoczeniu znajdowała się Fredegunda. Piękna dziewczyna szybko podbiła serce króla i stała się jedną z jego kochanek. Miała jednak o wiele większe ambicje. Za pomocą fortelu udało jej się sprawić, że Chilperyk musiał się rozwieść z Audowerą.
Wkrótce Fredegunda została uznana za jego oficjalną żonę, ale nie na długo. Chcąc dorównać bratu, który właśnie poślubił hiszpańską królewnę Brunhildę, Chilperyk pojął za żonę jej siostrę Galswintę. Warunek ich ojca był jeden – tylko prawowita małżonka będzie miała prawo do królewskiego łoża.
Odsunięta od wpływów Fredegunda uknuła jednak plan. Widząc, że Chilperyk szybko znudził się nową królową namówiła go do morderstwa. Galswinta została uduszona we śnie, a Fredegunda zajęła – już na dobre – miejsce u boku króla. (Wemple S.F., 19891: s. 40)
Konflikt między braćmi
Już wcześniej istniała niechęć między władcami Neustrii i Austrazji, jednak zamordowanie Galswinty i ustanowienie Fredegundy faktyczną królową rozpoczęło kilkudziesięcioletni konflikt. Zaraz po jej tragicznej śmierci Brunhilda namówiła męża, żeby pomścił siostrę. Sigibert wypowiedział więc wojnę Chilperykowi. (Guy B., 1995: s. 13)
Dzięki mediacjom trzeciego brata – Gontrana – udało się chwilowo zachować pokój. Chilperyk został jednak upokorzony i musiał oddać Sigibertowi miasta, które Galswinta wniosła w posagu. Nie było wątpliwości, że długo nie zniesie takiego stanu rzeczy.
Faktycznie już w 573 roku najechał ziemie Austrazji. W odwecie Sigibert z pomocą wojsk frankońskich zza Renu, nie tylko pokonał Chilperyka, ale wjechał do Paryża. Sprowadził też swoją żonę i dzieci.
Obalony król Neustrii i jego żona musieli uciekać. Schronili się w Tournai. Fredegunda nie dała jednak za wygraną. Wkrótce miało się odbyć obwołanie Sigiberta prawowitym władcą Neustrii. Na uroczystość posłała dwóch zaufanych ludzi, którzy pod pretekstem jakiejś sprawy zbliżyli się do króla i zadźgali go zatrutymi nożami. (Breton G.: s. 13, Grzegorz z Tours: s. 221) Odzyskanie Paryża stało się nagle dużo łatwiejsze.
Śmierć synów Audowery
Fredegunda maczała palce również w śmierci dwóch, spośród trzech, synów Chilperyka z Audowerą. Pierwszy zginął w czasie wojny z Sigibertem. Drugi właściwie zmarł na własne życzenie, ale w okolicznościach zainicjowanych przez macochę.
Po śmierci Sigiberta Brunhilda została uwięziona w Rouen. Co prawda udało jej się uratować małoletniego syna, którego w Auastrazji obwołano królem. Nie stanowił on jednak większego zagrożenia bez opieki regentki. Tymczasem niespodziewanie w Austrazyjskiej królowej zakochał się syn Chilperyka – Meroweusz – i tajemnicy przed ojcem pojął ją za żonę. (Breton G.: s. 14) W ten sposób mogła oficjalnie opuścić miejsce uwięzienia. Małżeństwo nie trwało jednak długo. Chilperyk podstępem wywabił i uwięził syna, a następnie – zapewne za namową Fredegundy – kazał obciąć mu włosy i zamknąć w klasztorze. Dla młodego królewicza hańba była tak wielka, że poprosił wiernego przyjaciela żeby go zabił. Tak czy inaczej Fredegunda miała z głowy kolejnego rywala do tronu dla swoich synów.
Ostatni syn Audowery – Chlodwig – został oskarżony o to, że ściągnął śmierć na dwóch synów Fredegundy, którzy zmarli w czasie zarazy. Uznała ona, że namówił swoją kochankę, żeby rzuciła na chłopców zły urok. Wściekła kazała najpierw skatować i wbić na pal dziewczynę. Na jej matce wymusiła zeznania torturami i na tej podstawie uwięziła Chlodwiga. Zginął w więzieniu przebity nożem. (Grzegorz z Tours: s. 266) Jak zwykle można się było domyślić kto to zlecił, ale na gorącym uczynku nikt jej nie złapał.
Fredegunda kontra Brunhilda
Sytuacja zrobiła się jednak nieciekawa. Nie żyli synowie Audowery i Fredegundy. Dlatego wielką ulgą dla ambitnej pary były narodziny jeszcze jednego męskiego potomka. Maleńki Chlotar miał jednak zaledwie 4 miesiące kiedy jego ojciec został zamordowany podczas wyprawy na polowanie. I tym razem morderstwo zleciła sama Fredegunda w obawie, że mąż odkryje jej romans z majordomem.
W ten sposób oba królestwa miały teraz nieletnich władców i królowe-regentki, które szczerze się nawzajem nienawidziły. Fredegunda próbowała zresztą kilka razy zlecić zamordowanie Brunhildy. Chciała też, jeżeli będzie to możliwe zgładzić jej syna, a potem wnuki. Śmierć Childeberta – następcy Sigiberta otwierała bowiem drogę do władzy nad Austrazją dla jej własnego potomka. (Breton G.: s. 15) Childebert w końcu zmarł, ale zostawił wnuki, w imieniu których rządziła jej odwieczna rywalka. Fredegunda podjęła więc decyzję – zdobyć ziemie Burgundii i Austrazji siłą. Brunhilda i tutaj okazała się jednak lepiej przygotowana. Chociaż królowa Neustrii odniosła pewne sukcesy, musiała się w końcu wycofać. Zmarła wkrótce potem.
Brunhilda nie uniknęła jednak zemsty, którą ostatecznie zrealizował syn jej przeciwniczki – Chlotar II. Kiedy dostała się w ręce króla Neustrii, została poddana torturom, a potem wykonano egzekucję przez ciągnięcie 70-letniej królowej za koniem.
***
Ostatecznie Fredegunda dopięła więc swego. Brunhilda zginęła straszną, upokarzającą śmiercią, a Chlotar objął władzę w całym królestwie, którym niegdyś władał jego dziadek.
Bibliografia
- Grzegorz z Tours, Historia Franków, przekł. K. Liman, T. Richter, Tyniec 2012
- Guy Breton, Miłość kształtowała historię, Bellona 1995
- Suzanne Fonay Wemple, Women in Frankish society : marriage and the cloister, 500 to 900, Philadelphia 1981