Dorothy Parker - mistrzyni ciętej riposty i dusza Algonquin Round Table
Dorothy Parker miała nie tylko świetne pióro. Stała się legendą dzięki ostremu językowi i błyskotliwemu dowcipowi. Była idolką wielu sławnych kobiet, z Norą Ephron na czele. Pozostaje jedną z najciekawszych postaci amerykańskiej kultury, symbolem niezależnej intelektualistki, która nie bała się wyrażać swojego zdania – nawet w czasach, gdy kobiet o zdanie nikt nie pytał.
- Sarkastyczna panna Rotschild
- Lekkie, ostre pióro
- Algonquin Round Table
- Hollywood i polityka
- Dziedzictwo ironistki
Sarkastyczna panna Rotschild
Dorothy Rothschild przyszła na świat 22 sierpnia 1893 roku w West End niedaleko Long Beach w New Jersey. Od samego początku nie miała lekko – w wieku pięciu lat straciła matkę, ojciec odszedł, gdy była nastolatką. Te wczesne straty wpłynęły na jej światopogląd i charakter. Dorothy była z jednej strony cyniczką, z drugiej – kobietą niezwykle empatyczną. Raz patrzyła na świat z optymizmem, raz pesymistycznie. Powiedziała kiedyś: „Pesymista to człowiek, który z dwojga złego wybiera obydwa”.
Uczyła się w Miss Dana's School w Morristown w New Jersey oraz w Blessed Sacrament Convent School w Nowym Jorku. Była uczennicą pojętną i bystrą. Już w czasach szkolnych miała lekkie pióro. Może i byłaby prymuską, gdyby nie to, że nauczyciele nie zawsze doceniali jej sarkazm.
Lekkie, ostre pióro
W 1917 roku poślubiła Edwina Ponda Parkera II, żołnierza wyruszającego na front I wojny światowej. Małżeństwo przyniosło gorzkie przemyślenia („Kiedy dziewczyna wychodzi za mąż, zamienia zainteresowanie dziesięciu młodych ludzi na brak zainteresowania jednego”) i zakończyło się rozwodem w 1928 roku, ale Dorothy zachowała nazwisko męża. To właśnie jako „Dorothy Parker” stała się sławna.
Mając 23 lata, Dorothy dołączyła do redakcji magazynu „Vogue”. Rok później przeniosła się do „Vanity Fair”, gdzie pracowała jako krytyk teatralny. Jej recenzje były tak ostre i bezlitosne, że szybko zyskała reputację najsurowszej krytyczki w mieście. Wkrótce jednak szefostwo uznało, że była zbyt ostra. Jeden z redaktorów stwierdził, że „pani Parker nie potrafi pisać o teatrze bez użycia noża”. Czy przyszło mu do głowy, że to właśnie ta ostrość okaże się kluczem do literackiego sukcesu?
Po zwolnieniu z „Vanity Fair” Dorothy pracowała jako wolny strzelec. W 1926 roku opublikowała swój pierwszy tomik wierszy „Enough Rope”. Stał się bestsellerem. Jej poezja, lekka w formie, ale głęboka w treści, dotykała uniwersalnych tematów miłości, samotności i rozczarowania życiem. Następne zbiory – „Sunset Gun” z 1928 i „Death and Taxes” z 1931 ugruntowały jej pozycję jako jednej z najważniejszych poetek swojego pokolenia.
W 1927 roku rozpoczęła współpracę z nowo powstałym magazynem „The New Yorker” jako recenzentka książek. Recenzje podpisywała pseudonimem „Constant Reader”. Ta współpraca trwała przez znaczną część kariery Dorothy Parker.
W 1929 roku Dorothy otrzymała nagrodę O. Henry'ego za najlepsze opowiadanie roku – „Big Blonde”. Tekst ten, pełen współczucia dla kobiety uwięzionej w społecznych konwencjach, pokazał inną stronę talentu pisarki – umiejętność łączenia ironii z głęboką empatią.
Jej późniejsze zbiory opowiadań „Laments for the Living” z 1930 i „After Such Pleasures” opublikowany w 1933, połączone później w „Here Lies” sprawiły, że Dorothy Parker stała się powszechnie uznaną mistrzynią krótkiej formy prozatorskiej. Charakterystyczne dla jej twórczości było postrzeganie ludzkiej egzystencji jako jednocześnie tragicznej i komicznej.
Algonquin Round Table
Prawdziwą sławę przyniosło Dorothy uczestnictwo w legendarnym już Algonquin Round Table. Ta nieformalna grupa literacka spotykała się codziennie na lunch w hotelu Algonquin na Manhattanie od 1919 do 1943 roku. Grupa powstała z okazji powrotu Alexandra Woollcotta z wojny, ale szybko przekształciła się w centrum nowojorskiego życia intelektualnego. Tworzyli ją: humorysta i satyryk Robert Benchley, ceniony dramaturg Robert Sherwood, pisarz (szczególnie znany dzięki sztukom teatralnym) George S. Kaufman,założyciel „The New Yorker” Harold Ross, powieściopisarka Edna Ferber, a nawet Harpo Marx z słynnej grupy komediowej Marx Brothers.
Dorothy była bez wątpienia jedną z gwiazd tego grona. Jej riposty stały się legendarne w całym Nowym Jorku. To właśnie przy Algonquin Round Table wypowiedziała swoje najsłynniejsze teksty. Gdy poinformowano ją o śmierci małomównego prezydenta Calvina Coolidge'a, zapytała: „Jak mogli to stwierdzić?”. O grze aktorskiej Katharine Hepburn w sztuce z 1934 roku powiedziała, że „przeszła całą gamę emocji od A do B”.
Edna Ferber, opisując atmosferę Algonquin Round Table, pisała: „Daleko od wzajemnego wspierania się, byli bezlitośni, jeśli coś im się nie podobało. Nigdy nie spotkałam bardziej twardej ekipy. Ale podobało im się to, co robiłeś, mówili o tym publicznie i z całego serca”. Oczywiście Dorothy była jedną z tych bezlitosnych, ale przede wszystkim uchodziła za inteligentną, dowcipną rozmówczynię o fascynującej osobowości.
Hollywood i polityka
W 1933 roku Dorothy wyszła za mąż po raz drugi. Jej wybrankiem został aktor i scenarzysta Alan Campbella, młodszy od niej o 11 lat. Para przeniosła się do Hollywood, gdzie rozpoczęli współpracę jako scenarzyści. Za „Narodziny gwiazdy” z 1937 roku zostali nominowani do Oscara.
Lata 30. przyniosły także „polityczne przebudzenie” Dorothy. Stała się aktywistką lewicową. Uczestniczyła w relacjonowaniu wojny domowej w Hiszpanii i otwarcie krytykowała faszyzm. To zaangażowanie polityczne odbiło się jednak niekorzystnie na jej karierze w Hollywood – w okresie powojennej histerii antykomunistycznej hollywoodzkie wytwórnie filmowe niechętnie nawiązywały z nią współpracę.
Po śmierci Alana Campbella w 1963 roku Dorothy wróciła do Nowego Jorku. Ostatnie lata życia spędziła we względnej samotności. Nadal pisała recenzje dla „Esquire” i współpracowała przy dwóch sztukach teatralnych, ale – zarówno pod względem prywatnym, jak i zawodowym – najlepsze lata miała już za sobą.
Zmarła 7 czerwca 1967 roku w swoim nowojorskim mieszkaniu.. Jej testament zawierał charakterystyczny dla niej cyniczny żart – większość majątku przeznaczyła na cele charytatywne, ale z zastrzeżeniem, że pieniądze mają być wykorzystane „dla dobra ludzkości, o ile takowa istnieje”.
Dziedzictwo ironistki
Dorothy Parker pozostawiła po sobie spuściznę, która daleko wykracza poza jej książki. Stała się symbolem niezależnej, inteligentnej kobiety, która nie bała się wyrażać swoich opinii w czasach, gdy oczekiwano od kobiet przede wszystkim milczenia i uległości. Jej życie i twórczość inspirowały filmowców – na przykład w 1994 roku powstał film „Mrs. Parker and the Vicious Circle” z Jennifer Jason Leigh w roli głównej.
Grupa Algonquin Round Table, której była gwiazdą, została uhonorowana w interesujący sposób – w 1987 roku miasto Nowy Jork nadało hotelowi Algonquin status zabytku historycznego. Film dokumentalny o grupie, „The Ten-Year Lunch” zdobył Oscara w 1988 roku.
Dziś Dorothy Parker jest pamiętana nie tylko jako wybitna pisarka, ale przede wszystkim jako kobieta, która udowodniła, że inteligencja i dowcip mogą być najpotężniejszą bronią. Jej aforyzmy wciąż są cytowane, a jej postawa niezależnej i bezkompromisowej intelektualistki, pozostaje inspiracją dla kolejnych pokoleń pisarzy i dziennikarzy, dla kobiet i mężczyzn.
Poznaj historię romansu amerykańskiej pisarki i kontrowersyjnego pisarza.
Źródła
- https://www.youtube.com/watch?v=rlV3fpkbVTc
- https://www.britannica.com/biography/Dorothy-Parker