Eliot Ness kontra Al Capone. Historia chicagowskiej mafii i oddziału "Nietykalnych".
Obaj byli potomkami emigrantów. Jeden reprezentował prawo, drugi bezprawie. Eliot Ness – młody, nieprzekupny agent federalny kontra Al Capone – potężny boss chicagowskiego półświatka. W czasach prohibicji, gdy korupcja kwitła, a gangsterzy rządzili miastem, narodziła się legenda „Nietykalnych” – elitarnej grupy stróżów prawa, która doprowadziła do upadku najpotężniejszego amerykańskiego mafiosa. Historia konfrontacji Nessa i Capone na zawsze zmieniła oblicze amerykańskiego systemu sprawiedliwości.
Z tego artykułu dowiesz się:
Capone, dzieciak z Brooklynu
Alphonse Gabriel Capone, znany jako „Scarface”, urodził się 17 stycznia 1899 roku w nowojorskim Brooklynie, jako syn włoskich imigrantów, Gabriele i Teresy Capone. Jego rodzina wyemigrowała z Neapolu w 1893 roku i osiedliła się w pobliżu Brooklyn Navy Yard. Ojciec Ala był fryzjerem, a matka krawcową. Ciężko pracowali, by zapewnić dziewięciorgu dzieci przyzwoite warunki i żeby wychować ich na porządnych ludzi. Alphonse’a nie interesowało takie życie. Już jako dzieciak rozrabiał, bywał agresywny i zadawał się z przestępcami. Porzucił szkołę w wieku 14 lat (wcześniej pobiwszy nauczyciela) i dołączył do lokalnych gangów, takich jak South Brooklyn Rippers i Forty Thieves Juniors.
Capone później związał się z Johnnym Torrio, prominentnym gangsterem, który stał się mentorem młodego Ala. Torrio wprowadził go w świat przestępczości zorganizowanej, między innymi zdradzając tajniki zarządzania domami publicznymi i barami. W wieku 16 lat Capone dołączył do osławionego gangu Five Points Gang na Manhattanie, co w jego kryminalnej karierze było kolejnym punktem zwrotnym.
Chicago
W 1919 roku, na zaproszenie Torrio, Capone przeprowadził się do Chicago. Po przejściu mentora na emeryturę (po nieudanej próbie zamachu w 1925 roku), Capone przejął przywództwo nad Chicago Outfit. Pod jego kierownictwem w okresie prohibicji (1925-1931) Chicago zyskało złą stawę. Prasa pisała o korupcji i przestępczości zorganizowanej. Wietrzne Miasto stało się jedną z najbardziej niebezpiecznych metropolii w Ameryce. Capone kontrolował nielegalną dystrybucję alkoholu, domy hazardowe i sieci domów publicznych, przekupując policjantów oraz polityków, aby utrzymać swoje imperium.
Ulice Chicago zamieniły się w pola bitew z powodu wojen gangów. Uliczne walki były często inicjowane przez Capone przeciwko konkurencji. Najbardziej pamiętnym aktem przemocy była masakra w Dzień Świętego Walentego w 1929 roku, gdy siedmiu członków wrogiego gangu zostało zamordowanych. To wydarzenie ugruntowało reputację Chicago jako jednego z najniebezpieczniejszych miast w Stanach Zjednoczonych. Problemu nie dało się dłużej zamiatać pod dywan.
Pod koniec lat 20. działalność przestępcza Ala Capone stała się problemem ogólnokrajowym. Prezydent Herbert Hoover dążył do przywrócenia prawa i porządku w Chicago oraz zmniejszenia publicznego oburzenia z powodu dominacji Capone. Zwrócił się do agencji federalnych.
Agent Ness
Eliot Ness, urodzony 19 kwietnia 1903 roku w dzielnicy Roseland w Chicago, był najmłodszym z pięciorga dzieci norweskich imigrantów, Petera i Emmy Ness. Rodzice zaszczepili w nim silną etykę pracy. Młody Eliot pomagał w rodzinnej piekarni i pracował jako gazeciarz. Uczęszczał do Christian Fenger High School, a później wstąpił na University of Chicago, który ukończył w 1925 roku z dyplomem z nauk politycznych i administracji biznesowej.
Po ukończeniu studiów Ness pracował dla Retail Credit Company z Atlanty. W 1926 roku zaczął uczęszczać na studia podyplomowe z kryminologii na University of Chicago.Ta edukacja położyła podwaliny pod jego przyszłą karierę w organach ścigania.
Ness dołączył do Departamentu Skarbu USA w 1927 roku i został przydzielony do jednostki prohibicyjnej w Chicago. Prohibicja, czyli obowiązujący w latach 20. zakaz produkcji, sprzedaży i transportu alkoholu, miała wielki wpływ na rozwój przestępczości w dużych amerykańskich miastach, jak Nowy Jork czy Chicago. Gangi przejęły czarny rynek, a gangsterzy – w tym ludzie Ala Capone – kontrolowali przemyt alkoholu z Meksyku i Kanady. Mafiosi, zbijając majątek na handlu alkoholem, nie oszczędzali na łapówkach. Nic więc dziwnego, że pracując w jednostce zajmującej się prohibicją, Eliot Ness miał pełne ręce roboty.
"Nietykalni"
Historia "Nietykalnych" rozpoczęła się pod koniec 1930 roku, gdy prezydent Herbert Hoover, sfrustrowany rozprzestrzeniającą się przestępczością zorganizowaną w Chicago, polecił agencjom federalnym rozbicie kryminalnego imperium Al Capone. Prokurator Generalny William Mitchell przydzielił młodego, inteligentnego agenta Eliota Nessa do dowodzenia specjalnym oddziałem, którego celem miało być doprowadzenie do upadku Ala Capone. Ness był idealnym kandydatem na szefa jednostki: nieprzekupny, zaangażowany, zdeterminowany. Poza tym odnotował już znaczące sukcesy w walce z bootleggingiem (nielegalną produkcją i dystrybucją alkoholi).
Ness osobiście dobrał członków swojej ekipy. Wybierał kandydatów spoza Chicago, chcąc uniknąć korupcji endemicznej w lokalnych organach ścigania. Wśród członków znaleźli się wykwalifikowani specjaliści jak Joseph Leeson (kierowca), Lyle Chapman (były piłkarz, który został śledczym) i Paul Robsky (pilot i rajdowiec). Operując z Pokoju 308 w Chicago Transportation Building, planowali naloty na browary i destylarnie Capone.
Licząca początkowo sześciu, a później rozszerzona do dziesięciu osób, grupa Nessa stała się znana jako „Nietykalni” – nazwę tę zaproponował Charles Schwarz, dziennikarz Chicago Daily News, będący pod wrażeniem etyki członków grupy, którzy odmówili przyjęcia łapówki od gangu Capone. Wkrótce we wszystkich gazetach pisano o „Nietykalnych”
Oddział rozpoczął działalność w marcu 1931 roku. Stosowali podsłuchy w celu lokalizacji nielegalnych transakcji. Przeprowadzili akcje, podczas których między innymi rozbijali drzwi browarów ciężarówkami i niszczyli sprzęt, tym samym powodując znaczne straty finansowe w imperium Capone. Boss nie był z tego powodu zadowolony. W ciągu sześciu miesięcy dzięki „Nietykalnym” stracił 500 000 dolarów (równowartość 10 milionów dolarów dzisiaj). Co mogło uratować brudne interesy pana Capone? Łapówka. Zaoferował Nessowi 2 000 dolarów tygodniowo (około 36 000 dolarów dzisiaj), w ramach podziękowania za przymykanie oka na bootlegging. Ness stanowczo odmówił.
Capone odwetował, próbując złamać „Nietykalnych” poprzez przemoc oraz groźby. Jego gang nękał Nessa i jego agentów. Ludzie Ala Capone ostrzelali samochód Eliota Nessa – nie wiadomo, czy było to ostrzeżenie czy nieudana egzekucja.
Śmierć i podatki
Aresztowanie Ala Capone było wynikiem długotrwałych i złożonych działań organów ścigania. Boss nie trafiłby za kratki, a w każdym razie nie tak prędko, gdyby nie wysiłki agenta federalnego Eliota Nessa i „Nietykalnych”. Choć Nessowi nie udało się powiązać Capone z najpoważniejszymi przestępstwami (a lista była długa: od przemytu, przez nielegalne biznesy, po krwawe egzekucje na konkurencji), jego działania osłabiły gangstera.
Ostateczny cios dla Capone przyszedł dzięki żmudnej pracy śledczych IRS (amerykańskiego urzędu skarbowego), którzy odkryli dowody na jego nielegalne źródła dochodów i uchylanie się od płacenia podatków. Proces, który rozpoczął się w 1931 roku. Al Capone został skazany na 11 lat więzienia i 50 000 dolarów grzywny. Był to przełomowy wyrok, pokazujący, że rząd może skutecznie walczyć z gangsterami poprzez egzekwowanie przepisów podatkowych. Capone został aresztowany 11 października 1931 roku, a wyrok usłyszał już 17 października. Odbywał karę w Federalnym Więzieniu w Atlancie, jednak istniała poważna obawa, że gangster może wpływać na personel więzienny, żeby zapewniać sobie przywileje. W związku z tym w roku 1934 przeniesiono go do legendarnego więzienia Alcatraz. Jego zdrowie pogorszyło się z powodu neurosyfilisu, co doprowadziło do zwolnienia za kaucją w 1939 roku, po odbyciu siedmiu lat kary. Capone spędził swoje ostatnie lata na Florydzie. Zmarł 25 stycznia 1947 roku.
Amerykańscy bohaterowie
Po zakończeniu sprawy Capone grupa „Nietykalnych” przestała istnieć, a Ness w nagrodę za swoje dokonania otrzymał awans na stanowisko Naczelnego Śledczego w chicagowskim oddziale Biura Prohibicji. Biuro zostało rozwiązane w 1933 roku, kiedy zniesiono prohibicję. Agent przeniósł się do Cincinnati, a później został Dyrektorem Bezpieczeństwa Publicznego w Cleveland, gdzie zmodernizował departamenty policji i straży pożarnej oraz zwalczał korupcję.
Pomimo licznych sukcesów, w późniejszych latach Ness zmagał się z trudnościami finansowymi oraz osobistymi niepowodzeniami. Próbował prowadzić różne biznesy, a nawet kandydował na burmistrza Cleveland. Zmarł nagle, na atak serca, 16 maja 1957 roku. Nie dożył wydania swoich wspomnień zatytułowanych „Nietykalni”. Choć umierał w zapomnieniu, dzięki książkom – swojej oraz innych, poświęconych Alowi Capone i czasom prohibicji – Amerykanie sobie o nim przypomnieli.
Spuścizna „Nietykalnych” została uwieczniona w amerykańskiej kulturze popularnej. Na podstawie wspomnień Eliota Nessa opublikowanych pośmiertnie w 1957 roku, powstało kilka produkcji telewizyjnych - najsłynniejszy był serial telewizyjny z 1959 roku „Nietykalni” z Robertem Stackiem, nieco mniejszy sukces odniosła wersja z roku 1993. Wielkim hitem był film z 1987 roku w reżyserii Briana De Palmy, z Kevinem Costnerem jako Nessem, Seanem Connerym jako jednym z „Nietykalnych” (kreacja nagrodzona Oscarem) i Robertem De Niro jako Capone.
Grupa „Nietykalni” to symbol niezłomności i determinacji w walce z przestępczością zorganizowaną. Egzekwowali prawo, opierając się korupcji. Odbili Chicago spod wpływów mafii. Historia Eliota Nessa i jego zespołu to inspirująca opowieść o zwycięstwie sprawiedliwości. I o stróżach prawa, którzy swoją misję traktują ze śmiertelną powagą. Amerykanie wspominają ich jako bohaterów.
Źródła
- https://www.britannica.com/biography/Al-Capone
- https://www.clevelandpolicemuseum.org/collections/eliot-ness/