„Zastrzelony za pornografię”. Historia człowieka, który walczył o wolność słowa

Opublikowano: 01.10.2025Autor: Magda Kosińska-KrólDrukujUdostępnij

6 marca 1978 roku, tuż przed południem, przed sądem w Lawrenceville w Georgii, padły strzały. Larry Flynt, najbardziej kontrowersyjny wydawca w historii Stanów Zjednoczonych, został postrzelony przez seryjnego mordercę działającego z pobudek ideologicznych. Ranny został także prawnik Flynta, Gene Reeves. Kim był człowiek, który za swoje przekonania o nieograniczonej wolności prasy zapłacił tak wysoką cenę? Kto i dlaczego uznał, że amerykański skandalista zasługiwał na karę śmierci?

1. Cholerne Kentucky
2. Nie ma jak w woju
3. Biznes się kręci
4. Franklin
5. Krwawa seria
6. Wstręt
7. 6 marca 1978
8. Bolesna ironia
9. Bezkarny
10. „Mój stary kumpel Larry!"
11. Sprzeciw
12. Ostatnie dni
13. W imię Pierwszej Poprawki
14. Człowiek pełen sprzeczności
15. Koniec epoki

Cholerne Kentucky

Larry Claxton Flynt Jr. urodził się 1 listopada 1942 roku w Lakeville, małej górskiej osadzie we wschodnim Kentucky, uznawanym wówczas za jeden z najbiedniejszych regionów całym kraju. Był najstarszym z trojga dzieci Larry'ego Claxona Flynta Sr., rolnika i weterana II wojny światowej, oraz 17-letniej Edith Arnett.

Pierwsze trzy lata życia Larry spędził pod opieką matki i babci – ojciec służył wtedy w armii. Gdy Senior wrócił z wojny, na świecie pojawiła się mała Judy i Jimmy Ray. W 1951 roku rodzinę dotknęła tragedia – czteroletnia siostra Larry’ego zmarła na białaczkę.

W 1952 roku, gdy Larry miał dziesięć lat, rodzice się rozwiedli. Chłopiec przeprowadził się z matką do Hamlet w Indianie, ale nie potrafił zaakceptować nowego partnera matki. Po dwóch latach ciągłych awantur wrócił do Kentucky.

W Magoffin County High School Larry nie był faworytem nauczycieli. Buntował się i nie uznawał autorytetów. W 1958 roku, w wieku zaledwie 15 lat, uciekł z domu i zaciągnął się do armii amerykańskiej, pokazując fałszywe papiery. W wojsku nie było tak źle – przynajmniej mógł do woli grać w pokera.

Nie ma jak w woju

Po roku służby w armii Larry został zwolniony. Imał się różnych zajęć, by zarobić parę dolarów. W lipcu 1960 roku, tym razem już bez żadnych kombinacji z lewymi papierami, zaciągnął się do marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych. Służył jako operator radaru na lotniskowcu USS Enterprise i uczestniczył w jednej z najważniejszych misji kosmicznych w historii Ameryki – był na służbie, gdy okręt odzyskiwał kapsułę kosmiczną Johna Glenna po jego historycznym locie orbitalnym.

W 1964 roku Flynt został honorowo zwolniony z marynarki. W tym czasie był już dwukrotnie rozwiedziony i szukał swojego miejsca w życiu. Z oszczędnościami w wysokości 1800 dolarów przeprowadził się do Dayton w stanie Ohio, gdzie mieszkała jego matka. Postanowił rozkręcić biznes.

Biznes się kręci

W 1965 roku Flynt zainwestował 1800 dolarów w bar swojej matki w Dayton. Po renowacji lokal zaczął przynosić tysiąc dolarów tygodniowo. Za zarobione pieniądze Larry kupił kolejne dwa bary. Prawdziwy przełom nastąpił, gdy wraz z dziewczyną Altheą Leasure i bratem Jimmym otworzył Hustler Club - pierwszy w okolicy lokal, w którym występowały w pełni nagie tancerki.

Biznes kwitł. Do 1973 roku Flynt miał już osiem klubów Hustler na terenie Ohio – w Cincinnati, Toledo, Akron, Columbus i Cleveland. Kluby przynosiły rocznie od 260 tysięcy do 520 tysięcy dolarów zysku. A że apetyt rośnie w miarę jedzenia, Larry nie zamierzał na tym poprzestać.

W styczniu 1972 roku rozpoczął publikację dwustronicowego biuletynu „Hustler Newsletter”, który początkowo miał promować jego kluby. Treść okazała się tak popularna wśród klientów, że wkrótce biuletyn rozrósł się do 16 stron, a w sierpniu 1973 roku – do 32 stron. Kryzys naftowy z 1973 roku i amerykańska recesja wpłynęły na dochody z klubów, ale Flynt miał swoje plany – postanowił przekształcić newsletter w ogólnokrajowy magazyn dla dorosłych.

W lipcu 1974 roku ukazał się pierwszy numer magazynu „Hustler”. Od początku był bardziej kontrowersyjny niż konkurencyjny „Playboy” Hugh Hefnera. Flynt celowo kierował swoje odważne dzieło do „prostych facetów”, używając bardziej bezpośredniego języka i obrazów.

Przełom nastąpił w sierpniu 1975 roku, gdy Flynt opublikował zdjęcia byłej Pierwszej Damy, Jackie Kennedy Onassis, opalającej się topless podczas wakacji w 1971 roku. Skandal był ogromny, ale lepszą reklamę trudno sobie wymarzyć.

Franklin

Gdy Larry Flynt budował swoje porno imperium, w Mobile w Alabamie dorastał człowiek, który miał zmienić jego życie. James Clayton Vaughn Jr. urodził się 13 kwietnia 1950 roku jako najstarszy syn Jamesa Claytona Vaughna Sr., weterana II wojny światowej i rzeźnika, oraz Helen Rau Vaughn.

Gdy James miał osiem lat, ojciec porzucił rodzinę. Chłopak dorastał w środowisku, delikatnie mówiąc, toksycznym. W szkole radził sobie słabo, zwłaszcza że po wypadku jego wzrok uległ znacznemu pogorszeniu. Ostatecznie James rzucił szkołę. Wcześnie się ożenił, ale był agresywnym mężem. I coraz częściej wchodził w konflikty z prawem.

W połowie lat 70. młody mężczyzna zaczął interesować się ideologią białych supremacjonistów. Przyjął nowe nazwisko – Joseph Paul Franklin – by oddać hołd Benjaminowi Franklinowi i nazistowskiemu propagandyście Josephowi Goebbelsowi. Ale nawet najbardziej radykalne grupy rasistowskie wydawały mu się za mało zdecydowane w działaniach. Franklin uważał, że potrzebne są czyny, nie tylko słowa. „Czułem się jak na wojnie. Przetrwanie białej rasy było zagrożone” – mówił później. Swoją misję porównywał do służby amerykańskiego snajpera w Wietnamie. Wrogiem byli Żydzi, czarnoskórzy, a przede wszystkim pary międzyrasowe. „Uważałem to za swoją misję, trzyletnią misję. Taki sam czas, jaki Jezus spędził na swojej misji, od 30 do 33 roku życia” – wyjaśniał. Jego celem było rozpętanie wojny rasowej w Ameryce.

Krwawa seria

Franklin rozpoczął swój krwawy pochód 7 sierpnia 1977 roku, gdy w Madison w Wisconsin zastrzelił 23-letniego Afroamerykanina, Alphonse’a Manninga Jr. i 23-letnią białą kobietę Toni Schwenn – parę międzyrasową. Wcześniej tego dnia obrabował bank, by sfinansować swoją „misję”.

8 października 1977 roku w Richmond Heights w Missouri otworzył ogień do tłumu wychodzącego z synagogi Brith Sholom Kneseth Israel, zabijając 42-letniego Geralda C. Gordona z Chesterfield i raniąc 30-letniego Williama Lee Asha z Akron.

Wciąż nieschwytany, działał dalej: 2 lutego 1978 roku w Atlancie zabił 22-letniego, czarnoskórego Johnny'ego Brookshire'a i ranił jego białą żonę Joy Williams. To wszystko w ramach „przygotowań” do czegoś ważniejszego – zabicia Larry’ego Flynta.

Wstręt

Franklin po raz pierwszy zobaczył grudniowe wydanie pisma „Hustler” z 1975 roku w połowie lat 70. Trafił tam na sesję zdjęciową przedstawiającą czarnoskórego mężczyznę uprawiającego seks z białą kobietą. To wzbudziło i wstręt, i oburzenie, i nienawiść.

Flynta trzeba było ukarać. Franklin postanowił go śledzić i czekać na odpowiednią okazję. Dowiedział się, że wydawca stanie przed sądem w Georgii, oskarżony o obsceniczność – to był idealny moment.

6 marca 1978

W poniedziałek, 6 marca 1978 roku, Larry przygotowywał się do kolejnego dnia procesu w sądzie hrabstwa Gwinnett w Lawrenceville w Georgii. Towarzyszył mu prawnik Gene Reeves Jr. (nie Alan Isaacman, grany w filmie „Skandalista Larry Flynt” przez Edwarda Nortona), doświadczony adwokat, który miał go reprezentować w sprawie. Larry był wymarzonym klientem – przy forsie i wiecznie w tarapatach.

Tuż przed południem obaj panowie wychodzili z gmachu sądu, idąc w stronę samochodu zaparkowanego przy 136 South Perry Street. Nawet nie przyszło im do głowy, że byli obserwowani.

Joseph Paul Franklin ukrył się w pobliskim budynku z karabinem Ruger kalibru .44. Czekał. Gdy Flynt i Reeves znajdowali się w idealnej pozycji, Franklin wystrzelił dwa razy.

Pierwszy pocisk trafił Larry'ego Flynta w plecy, drugi w brzuch. Gene Reeves też został ranny. Obaj upadli na chodnik, a Franklin spokojnie opuścił miejsce zbrodni, porzucając broń. Nikt go nie widział, nikt nie mógł go zidentyfikować. Wydawało się, że była to zbrodnia doskonała.

Bolesna ironia

Larry Flynt został przetransportowany do najbliższego szpitala. Był w stanie krytycznym, a kula uszkodziła rdzeń kręgowy. Lekarze walczyli o jego życie przez wiele godzin. Choć przeżył, był sparaliżowany od pasa w dół i na resztę życia przykuty do wózka inwalidzkiego. Niektórzy zwracali uwagę na bolesną ironię – „największy świntuch Ameryki” nie mógł już uprawiać seksu. Byli i tacy, którzy dopatrywali się w tym boskiej interwencji.

Dla Flynta zamach oznaczał nie tylko trwałe kalectwo, ale także chroniczny ból. Uzależnił się od silnych leków przeciwbólowych, co doprowadziło do przedawkowania i udaru mózgu w 1979 roku. Konsekwencją były problemy z mową. I choć w 1977 roku przez pewien czas był związany z chrześcijaństwem ewangelikalnym (za sprawą przyjaźni z Ruth Carter Stapleton, siostrą prezydenta Cartera), po zamachu odrzucił chrześcijańskie ideały raz na zawsze.

Obrażenia Gene’a Reevesa nie były tak poważne. Po niespełna miesiącu hospitalizacji wrócił do zdrowia. Później, w latach 80., został sędzią w hrabstwie Gwinnett, gdzie pracował aż do emerytury. Zmarł w lipcu 2015 roku w wieku 85 lat.

Bezkarny

Mimo intensywnego śledztwa, sprawca zamachu pozostawał nieznany. Policja nie miała żadnych świadków, żadnych tropów. Joseph Paul Franklin dalej przemierzał Amerykę, zabijając kolejnych ludzi.

29 lipca 1978 roku w Chattanooga w Tennessee zastrzelił 20-letniego Afroamerykanina, Williama Bryanta Tatuma i ranił jego białą dziewczynę Nancy Hilton. 12 lipca 1979 roku w Doraville w Georgii zabił 29-letniego menedżera Taco Bell, Harolda Bruce’a McIvera, czarnoskórego mężczyznę, za „zbyt bliskie kontakty z białymi kobietami”. Lista ofiar rosła.

Franklin został w końcu aresztowany w 1980 roku, ale początkowo nie przyznał się do zamachu na Flynta. Dopiero w 1984 roku, gdy odbywał już karę więzienia za inne morderstwa, powiedział FBI i policji z Richmond Heights, że to on zabił Geralda Gordona podczas strzelaniny przy synagodze. „Miałem sen, który kazał mi się przyznać, a ja zawsze słucham swoich snów” – tłumaczył. Dostał wyrok śmierci.

W tym samym roku został oskarżony przez wielką ławę przysięgłych hrabstwa Gwinnett o usiłowanie zabójstwa z nienawiści w sprawie zamachu na Flynta i Reevesa. Ale za to nigdy nie został skazany.

„Mój stary kumpel Larry!"

Dopiero lata później, w kolejnych zeznaniach, Franklin oficjalnie przyznał się do strzelaniny w Lawrenceville. „Mój stary kumpel Larry!” – uśmiechnął się, gdy podczas wywiadu w celi śmierci w 2013 roku dziennikarz CNN wspomniał o wydawcy „Hustlera”.

„Widziałem tę międzyrasową parę, którą sfotografował, uprawiającą seks” – mówił – „To mnie po prostu rozzłościło. Myślę, że biali powinni żenić się z białymi, czarni z czarnymi, Indianie z Indianami. Orientalni z Orientalnymi. Szpyrnąłem magazynem i pomyślałem: zabiję tego gościa”.

W sumie Franklin został skazany za osiem morderstw, ale przyznał się do odpowiedzialności za około 20 zabójstw. Jego ofiarami byli Afroamerykanie, Żydzi i białe kobiety pozostające w związkach z mężczyznami innej rasy. Był jednym z najbardziej nienawistnych seryjnych morderców w historii Ameryki.

Sprzeciw

Oto zaskakujący zwrot akcji w tej historii – w 2013 roku, tuż przed egzekucją Franklina, Flynt napisał do Amerykańskiego Związku Wolności Obywatelskich oficjalny sprzeciw.

„Rząd nie ma żadnego prawa do zabijania ludzi” – powiedział Flynt w wywiadzie. Jego zdaniem „znacznie większą karą jest wsadzenie kogoś do więzienia na dożywocie niż przecięcie czyjegoś życia w kilka sekund jednym zastrzykiem trucizny”.

Podkreślał, że jego postawa nie wynikała z litości dla zamachowca. „Nigdy nie myślę o Franklinie ani się nim nie przejmuję, to tylko kwestia zasad” – wyjaśniał. Sam skazany, dowiedziawszy się o staraniach Flynta, żartobliwie skomentował: „Doceniam, że Larry sprzeciwia się mojej egzekucji. Ale nie podoba mi się, że chciał mnie torturować”.

Ostatnie dni

W 1982 roku Joseph Paul Franklin otrzymał 15 ciosów, zadanych nożem przez grupę czarnoskórych więźniów w federalnym więzieniu w Illinois. Samosąd.

Spędził 15 lat, czekając na wykonanie wyroku za zabójstwo Geralda Gordona. W ostatnich tygodniach życia wydawał się spokojny i odprężony, nawet żartował podczas wywiadów.

„Mocno wierzę w reinkarnację” – mówił, dodając, że dawno „odpokutował za swoje grzechy” i „poprosił Pana o przebaczenie”.

Na kilka dni przed śmiercią Franklin wyznał miejscowej gazecie, że odrzucił swoje rasistowskie poglądy i uważa czarnoskórych za „ludzi takich jak my”.

20 listopada 2013 roku, w Eastern Reception, Diagnostic and Correctional Center w Bonne Terre w Missouri, Joseph Paul Franklin otrzymał zastrzyk z pentobarbitalem.

W imię Pierwszej Poprawki

Larry Flynt nie pozwolił, by zamach zniszczył jego życie czy wpłynął na światopogląd. Przeciwnie – stał się jeszcze bardziej wojowniczym obrońcą Pierwszej Poprawki do Konstytucji USA, gwarantującej wolność słowa.

Jego największą batalią prawną była sprawa przeciwko ewangeliście Jerry’emu Falwellowi, założycielowi prawicowej grupy Moral Majority. W 1983 roku „Hustler” opublikował parodię reklamy alkoholu, sugerującą, że Falwell stracił dziewictwo z własną matką w wychodku. Falwell pozwał Flynta, twierdząc, że doznał „stresu emocjonalnego”.

Sprawa dotarła aż do Sądu Najwyższego USA. W lutym 1988 roku w głośnej decyzji Hustler Magazine v. Falwell, Sąd Najwyższy jednogłośnie orzekł na korzyść Flynta, unieważniając wcześniejszy wyrok na 150 tysięcy dolarów zadośćuczynienia. Sąd ustalił, że osoba publiczna nie może dochodzić odszkodowania za krzywdę powstałą w wyniku satyrycznego ataku, nawet niesmacznego.

Flynt przez dekady wydał miliony dolarów, broniąc swojego prawa do publikacji kontrowersyjnych treści. Jego adwokaci argumentowali, że jeśli państwo może cenzurować pornografię, to może także ograniczyć inne formy wypowiedzi. „Jeśli Pierwsza Poprawka oznacza cokolwiek, to oznacza, że rząd nie może ograniczać wypowiedzi tylko dlatego, że społeczeństwo uważa ją za obraźliwą lub nieprzyjemną” – mówił Flynt.

Człowiek pełen sprzeczności

Larry Flynt do końca życia pozostawał postacią kontrowersyjną i pełną sprzeczności. Z jednej strony był „handlarzem pornografii”, który zarabiał miliony na obsceniczności. Z drugiej strony stał się, nieco nieoczekiwanie, liderem w walce o prawa obywatelskie i wolność słowa. Krytycy feminizmu oskarżali go o promowanie przemocy wobec kobiet i ich uprzedmiotowienia. Gloria Steinem pisała: „To, co zostało pominięte [w filmie ‘Skandalista Larry Flynt’], to obrazy kobiet bitych, torturowanych i gwałconych na stronach magazynu; kobiet poddawanych poniżeniu od bestialstwa po niewolnictwo seksualne”.

Mimo to Flynt, za swoją nieugiętą obronę Pierwszej Poprawki, zyskał szacunek wielu prawników i aktywistów. Był również aktywny politycznie. Wielokrotnie próbował wpływać na debaty publiczne, eksponując seksualne skandale konserwatywnych polityków. W 1998 roku podczas procesu impeachmentu prezydenta Billa Clintona, zaoferował milion dolarów za dowody na podobne afery, sekrety i skandale Republikanów. To doprowadziło do rezygnacji przyszłego mówcy Izby Reprezentantów, Boba Livingstona. W 2007 roku Larry ponowił swoją ofertę i napisał przedmowę do książki „The Brotherhood of Disappearing Pants: A field guide to conservative sex scandals”.

Koniec epoki

Larry Flynt zmarł 10 lutego 2021 roku w wieku 78 lat, z powodu niewydolności serca. Pozostawił piątą żonę Elizabeth Berrios (poślubił ją w 1998 roku), sześcioro dzieci (w tym córkę Tonyę, której się wyrzekł, zbulwersowany jej przejściem na chrześcijańską stronę mocy i zaangażowaniem w ruch antypornograficzny) i gromadę wnucząt. Jego majątek został wyceniony na około 500 milionów dolarów.

Jego najbardziej słynne wypowiedzi pozostały w pamięci Ameryki: „Mojżesz wyzwolił Żydów. Lincoln uwolnił niewolników. Ja uwolniłem neurotyków”. I jeszcze bardziej kontrowersyjnie: „Religia wyrządziła więcej szkody od zarania dziejów niż jakakolwiek inna idea. Nie potrafię powiedzieć niczego dobrego o religii”.

Czy Larry Flynt był bohaterem wolności słowa? Dla wielu tak. Można było się z nim zgadzać lub nie, kupować „Hustlera” lub nie, dopatrywać się w jego piśmie cynicznego uprzedmiotowienia kobiet – lub nie. Tak czy inaczej, Larry Flynt to człowiek-symbol, choć dla każdego symbolizuje coś innego.

Źródła

• https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2013/11/20/246297720/white-supremacist-murderer-who-shot-larry-flynt-is-executed
• https://criminalminds.fandom.com/wiki/Joseph_Paul_Franklin
• https://www.thefamouspeople.com/profiles/larry-flynt-3962.php
• https://firstamendment.mtsu.edu/article/larry-flynt/