Dramat w Nebrasce. Przejmująca historia Teeny Brandon/Brandona Teeny
Historia Brandona Teeny wstrząsnęła Ameryką dwukrotnie – najpierw w styczniu 1994 roku, gdy media po raz pierwszy opowiedziały o brutalnej zbrodni popełnionej w Nebrasce. Drugi raz – w 1999 roku, gdy na ekrany kin wszedł film „Nie czas na łzy”, którego bohaterem był Brandon. Ta tragiczna opowieść nie tylko uświadomiła społeczeństwu skalę transfobii, ale również stała się symbolem walki o prawa osób transpłciowych, przede wszystkim prawo do ochrony i bezpieczeństwa.
Z tego artykułu dowiesz się:
Teena/Brandon
Brandon Teena, urodził się jako Teena Renae Brandon 12 grudnia 1972 roku w Lincoln w Nebrasce. Jego dzieciństwo upływało pod znakami ubóstwa, niestabilności rodzinnej i traumy. Ojciec zginął w wypadku samochodowym przed narodzinami Brandona. Matka, JoAnn Brandon, samotnie wychowywała jego i starszą córkę, Tammy. Mieszkali w przyczepach kempingowych i utrzymywali się z renty otrzymywanej przez JoAnn.
Zarówno Brandon, jak i jego siostra, byli seksualnie molestowani przez swojego wujka. Dla Brandona ten koszmar zaczął się, gdy dziecko miało pięć lat. Skończyło się, gdy skończył dziewięć. Dokumenty wskazują, że nadużycia nigdy nie zostały zgłoszone władzom i nigdy nie zostały omówione na gruncie rodzinnym.
Brandon od najmłodszych lat zmagał się ze swoją tożsamością płciową. Odrzucał tradycyjne role płciowe przypisywane dziewczętom. Nosił męskie ubrania i przyjął męskie zwyczaje w okresie dojrzewania. Jego matka tego nie akceptowała. Dla niej nadal była to córka, Teena.
"Inny"
W szkole Brandon nie potrafił się odnaleźć wśród rówieśników. Dopiero w latach nastoletnich stał się bardziej otwarty, a nawet był określany jako „klasowy błazen”. Uczęszczał do szkół katolickich, ale buntował się przeciwko religijnym naukom o wstrzemięźliwości i homoseksualizmie. Łamał zasady dotyczące ubioru, aby prezentować się w bardziej męski sposób. W liceum Brandon zaczął umawiać się z kobietami, przedstawiając się jako mężczyzna. W wieku szesnastu lat wyprowadził się z domu, by żyć na własny rachunek. Próbował zaciągnąć się do wojska po ukończeniu szkoły średniej, ale został odrzucony po wpisaniu swojej płci jako męskiej podczas egzaminu wstępnego.
Połączenie dziecięcej traumy związanej z molestowaniem seksualnym, odrzucenie jego tożsamości płciowej przez członków rodziny oraz presja społeczna przyczyniły się do problemów Brandona ze zdrowiem psychicznym. W 1991 roku próbował popełnić samobójstwo.
Dziewczyny
W połowie 1991 roku Brandon związał się z dziewczyną o imieniu Heather. Wspominała go później jako idealnego partnera. Podobno był „marzeniem każdej kobiety”. Brandon pracował jako pracownik stacji benzynowej, starając się zaoszczędzić pieniądze na przyczepę mieszkalną dla siebie i Heather. Jednak jego matka nie aprobowała tego związku.
Brandon miał spore powodzenie u dziewcząt. Przedstawiając się jako mężczyzna, podawał różne imiona, najczęściej jednak „Brandon”. Daphne, Gina – dziewczyny, z którymi się spotykał – zapamiętały go jako wrażliwego na ich potrzeby, opiekuńczego romantyka. Żadna z nich nie była świadoma, że biologicznie Brandon był dziewczyną.
Z prawem na bakier
W 1992 roku Brandon został oskarżony o fałszerstwo drugiego stopnia za wystawianie fałszywych czeków na zakup prezentów dla swojej dziewczyny. Przyznał się do popełnienia przestępstwa i został objęty nadzorem kuratorskim, który obejmował obowiązkowe oceny psychiatryczne. Podczas sesji terapeutycznych zdiagnozowano u niego dysforię płciową oraz zaburzenia adaptacyjne.
Pod koniec 1993 roku miał jeszcze więcej kłopotów. 30 listopada 1993 roku został aresztowany za posiadanie alkoholu jako nieletni (używał prawa jazdy swojego kuzyna), a dwa tygodnie później został ponownie aresztowany, tym razem za fałszowanie czeków.
Falls City
W listopadzie 1993 roku Brandon Teena przeprowadził się z Lincoln do Falls City, spowitej poczuciem beznadziei dziury w Nebrasce. Marzył mu się świeży start gdzieś, gdzie nikt nie znał jego przeszłości ani biologicznej płci.
Zamieszkał niedaleko Falls City, u Lisy Lambert, samotnej matki.Według niektórych relacji, Brandon mógł mieć z Lambert romans. Zdecydowanie więcej wiadomo o jego relacji z Laną Tisdel.
Lana miała osiemnaście lat. Była zafascynowana pewnością siebie Brandona.Nie wątpiła w jego męskość. Szybko między nimi zaiskrzyło. Lana później opisała Brandona jako zaangażowanego i troskliwego, co sprawiało, że czuła się wyjątkowa. Był inny niż mężczyźni, których poznawała w Falls City.
Poprzez Lanę, Brandon poznał Johna Lottera i Toma Nissena. Obaj byli już kilkakrotnie karani. Siostra Lottera była jej najlepszą przyjaciółką. Polubili Brandona, który wydał im się „równym gościem”.
Prawda
Gdy w grudniu 1993 roku Brandon został zatrzymany za fałszowanie czeków, policja umieściła go w areszcie z kobietami. Organy ścigania odkryły, że Brandon był kobietą i ujawniły tę informację publicznie, między innymi w lokalnej gazecie.
John Lotter i Tom Nissen, dotąd przekonani, że Brandon to mężczyzna, wpadli w furię. Na przyjęciu wigilijnym wepchnęli Brandona do łazienki, gdzie Nissen uderzył go w twarz i kopnął w plecy. Lotter trzymał drzwi zamknięte, podczas gdy Nissen napadł na Brandona, ściągając mu spodnie. Chciał, by wszyscy, zwłaszcza Lana, poznali prawdę.
Później, tego samego wieczoru, Lotter i Nissen zaciągnęli Brandona do swojego samochodu i odjechali na obrzeża Falls City. Tam brutalnie go pobili i zgwałcili. Po napaści wrócili do domu Nissena, gdzie nakazali Brandonowi wziąć prysznic. Ostrzegli, że jeśli zgłosi się na policję, zabiją go.
Brandon zdołał uciec z domu Nissena, wspinając się przez okno łazienki. Boso i bez kurtki pobiegł do domu Lany Tisdel. Matka Lany wezwała policję, a Brandon został zabrany do lokalnego szpitala. Potem złożył szczegółowe zeznania.
Pomimo powagi zarzutów i niepodważalnych dowodów, szeryf Charles Laux skupiał się na tożsamości płciowej Brandona, a nie na samym przestępstwie. Później skrytykowano jego podejście – nie chodziło wyłącznie o brak empatii, ale przede wszystkim o brak profesjonalizmu. Zaniedbania szeryfa doprowadziły do tragicznej zbrodni.
Zbrodnia w Humboldt
John Lotter i Tom Nissen, byli wściekli, gdy dowiedzieli się, że pomimo gróźb Brandon zgłosił przestępstwo władzom. Szeryf ich nie aresztował, a pozostawiając na wolności, de facto pozwolił im szukać zemsty.
31 grudnia 1993 roku, około godziny 1:00 w nocy, Lotter i Nissen pojechali do domu Lisy Lambert w Humboldt. Włamali się, żądając informacji, gdzie jest Brandon. Znaleźli go ukrywającego się pod kocem i strzelili mu w brzuch. Następnie Nissen dźgnął Brandona nożem w klatkę piersiową. Lotter i Nissen zamordowali również Lisę Lambert i Phillipa DeVine'a, który akurat u niej przebywał. Do Lisy strzelili wielokrotnie, a do DeVine'a dwa razy.
Sąsiad zauważył, że w domu Lambert coś było nie w porządku. Wezwał policję, a po przybyciu funkcjonariusze znaleźli ciała Brandona Teeny, Lisy Lambert i Phillipa DeVine'a.
Szept sprawiedliwości
Lotter i Nissen zostali aresztowani tego samego dnia. Podczas przesłuchania Nissen zeznał, że był świadkiem, jak John Lotter zastrzelił trzy osoby. Policja odnalazła broń i rękawiczki użyte podczas zbrodni, wyrzucone do zamarzniętej rzeki. Dowody, w tym nóż oznaczony nazwiskiem Lottera, były niezbite. Obaj mężczyźni zostali oskarżeni o morderstwo pierwszego stopnia. Nissen zeznawał przeciwko Lotterowi i otrzymał wyrok dożywocia, podczas gdy Lotter został skazany na karę śmierci w 1996 roku. Do końca twierdził, że to Nissen był głównym sprawcą.
Proces Johna Lottera i Toma Nissena był szeroko nagłośniony ze względu na brutalność, ale przede wszystkim na i transpłciowość Brandona Teeny.
Po morderstwie matka Brandona Teeny, JoAnn Brandon, złożyła pozew przeciwko hrabstwu Richardson i szeryfowi Charlesowi Laux. Sąd Najwyższy Nebraski orzekł na korzyść powódki, stwierdzając, że zaniedbanie szeryfa Laux i jego nieudolność w ochronie Brandona przyczyniły się do jego śmierci. Sąd zwiększył przyznane odszkodowanie ze względu na skrajne i bulwersujące zachowanie Lauxa podczas dochodzenia.
Poczucie winy
Tragiczne wydarzenia wpłynęły też na Lanę. Jej krótki związek z Brandonem ściągnął na nią uwagę i zainteresowanie, także wścibskich dziennikarzy. Po gwałcie, gdy Brandon szukał schronienia w domu Lany, ona i jej matka przekonały go, aby zgłosił napaść na policji, pomimo gróźb ze strony Lottera i Nissena. Ta decyzja ostatecznie doprowadziła do morderstwa Brandona, pozostawiając Lanę z poczuciem winy i traumą.
Lana zakwestionowała pewne aspekty swojego portretu w głośnym filmie "Nie czas na łzy” z 1999 roku, ukazującym historię Brandona (główną rolę zagrała nagrodzona Oscarem Hilary Swank). Tisdel szczególnie skrytykowała sugestię, że kontynuowała romantyczny związek z Brandonem po odkryciu jego biologicznej płci. Później pozwała Fox Searchlight Pictures o zniesławienie i zawarła ugodę na nieujawnioną kwotę. Lana ostatecznie wyprowadziła się z Falls City. W 2001 roku wyszła za mąż za Josha Bachmana, dystansując się od wydarzeń swojej młodości.
Post Scriptum
Morderstwo Brandona Teeny, Lisy Lambert i Phillipa DeVine miało głęboki wpływ na społeczność Nebraski, ale i na poziomie krajowym. Podkreśliło problemy przestępstw z nienawiści, tożsamości płciowej i wyzwań, z jakimi borykają się osoby transpłciowe w Stanach Zjednoczonych.
O śmierci Brandona Teeny mówi się znacznie więcej, niż o dwóch pozostałych ofiarach. Nie jest to przypadek. Zbrodnia dokonana przez Lottera i Nissena to jedna z najgłośniejszych amerykańskich hate crime. Brutalność zbrodni zwróciła uwagę na kwestie transpłciowości, zwiększając świadomość na temat przemocy i dyskryminacji, z jakimi borykają się osoby transpłciowe. To przyczyniło się do szerszej dyskusji na temat tożsamości płciowej i potrzeby prawnej ochrony osób transpłciowych.
Tragiczna historia zainspirowała twórców kilku filmów – oprócz wspomnianego „ Nie czas na łzy” powstało jeszcze wiele filmów dokumentalnych, między innymi „The Brandon Teena Story”, które dotarły do szerszej publiczności i wpłynęły na kulturowe postrzeganie tożsamości transpłciowej.
Sprawa doprowadziła do znaczących zmian prawnych dotyczących odpowiedzialności organów ścigania. Sąd Najwyższy Nebraski orzekł, że szeryf Charles Laux był odpowiedzialny za niezapewnienie ochrony Brandonowi Teenie i za jego obraźliwe traktowanie podczas dochodzenia. Ta decyzja podkreśliła znaczenie szanowania i ochrony wszystkich osób, niezależnie od tożsamości płciowej. Zaangażowanie Lambda Legal pomogło ustalić, że funkcjonariusze organów ścigania muszą ponosić odpowiedzialność za swoje działania w przypadkach przestępstw z nienawiści i dyskryminacji.
Relacje medialne dotyczące sprawy, w których często obwiniano ofiarę i sensacjonalizowano tożsamość płciową Brandona, wywołały dyskusje na temat etyki dziennikarskiej, odpowiedzialności mediów i sposobu przedstawiania osób transpłciowych w mediach.
Przeczytaj o innej zbrodni, która poruszyła Amerykę.
Źródła
- https://www.friedmanlaw.com/firm-overview/articles/brandon-teena-an-american-tragedy
- https://www.britannica.com/biography/Brandon-Teena
- https://www.youtube.com/watch?v=4unT6wyUefY&t=193s