„Crimewatch” opowiadała o zbrodniach, aż sama została ofiarą jednej z nich

Opublikowano: 10.11.2025Autor: Magda Kosińska-KrólDrukujUdostępnij

26 kwietnia 1999 roku, tuż przed południem, w eleganckiej dzielnicy Fulham w południowo-zachodnim Londynie, Jill Dando została zastrzelona na progu własnego domu. Popularna prezenterka BBC, ikona brytyjskiej telewizji lat 90., która w programie „Crimewatch” milionom widzów opowiadała o zbrodniach, sama stała się ofiarą morderstwa. Jeden strzał w skroń. Żadnych świadków. Żadnych odpowiedzi. Sprawa, która wstrząsnęła Wielką Brytanią, pozostaje nierozwiązana do dziś.

1. Dziennikarka z Somerset
2. BBC
3. Twarz „Crimewatch”
4. Ostatni poranek
5. Strzał
6. „Największe śledztwo od czasów Rippera”
7. Teorie i tropy
8. Barry George
9. A jednak niewinny
10. Zagadka
11. Pamięć
12. „Ktoś wie”

Dziennikarka z Somerset

Jill Wendy Dando przyszła na świat 9 listopada 1961 roku w Weston-super-Mare, nadmorskim miasteczku w hrabstwie Somerset. Była najmłodszym dzieckiem w rodzinie – miała starszego o dziewięć lat brata, Nigela. Ojciec, Jack, pracował jako dziennikarz w lokalnej gazecie „Weston Mercury” i to po nim córka odziedziczyła zainteresowanie dziennikarstwem.

Już w dzieciństwie Jill przejawiała niezwykłą determinację. Gdy miała zaledwie trzy lata, lekarze odkryli dziurę w jej sercu i zablokowaną tętnicę płucną. W styczniu 1965 roku przeszła skomplikowaną operację serca. Prognozy nie były zbyt optymistyczne, ale przeżyła i wróciła do zdrowia, jakby los dawał jej drugą szansę.

Jill wyrosła na dziewczynę pełną energii i bardzo ambitną. W szkole błyszczała. Fascynowała ją zarówno nauka, jak i sztuka. Należała do miejscowego teatru amatorskiego, a w wolnych chwilach była wolontariuszką w szpitalnym radiu Sunshine w Weston-super-Mare.

Gdy przyszedł czas na studia, Jill wybrała, co nie było zaskoczeniem, dziennikarstwo. Zapisała się do South Glamorgan Institute of Higher Education, gdzie studiowała komunikację medialną. Chciała wypłynąć na szerokie wody i załapać się do telewizji krajowej.

BBC

Po studiach Jill poszła w ślady ojca i brata. Zaczynała jako reporterka w „Weston Mercury”. Spędziła tam pięć lat, cały czas marząc o telewizji.

W 1985 roku przyszedł przełom. BBC Radio Devon zatrudniło ją jako prezenterkę wiadomości. Tak już stało się jasne, że Jill miała coś, czego nie da się nauczyć – naturalną chemię z mikrofonem. Jej głos był ciepły, to budził zaufanie, dykcja - nienaganna.

Jeszcze w tym samym roku Dando przeniosła się do BBC South West, gdzie zaczęła prowadzić regionalny magazyn informacyjny „Spotlight South West”. Przed kamerą prezentowała się wspaniale. Potem pracowała dla Television South West, a następnie wróciła do BBC Spotlight w Plymouth. W 1988 roku, mając zaledwie 27 lat, przeniosła się do Londynu, by prezentować ogólnokrajowe wiadomości BBC.

Kariera Jill nabierała tempa. Prowadziła „Breakfast Time, „Breakfast News”, „BBC One O'Clock News”, „Six O'Clock News”. Od 1993 roku prowadziła popularny program „Holiday” – o podróżach i turystyce. Ale prawdziwą sławę przyniosło jej współprowadzenie „Crimewatch”.

Twarz „Crimewatch”

Od 1995 roku Jill Dando, u boku Nicka Rossa, stała się twarzą jednego z najpopularniejszych programów w brytyjskiej telewizji. W „Crimewatch” rekonstruowano nierozwiązane zbrodnie i apelowano do widzów o pomoc w ich rozwiązaniu. Jill z niezwykłą empatią opowiadała historie ofiar, a jednocześnie zachowywała profesjonalny dystans.

Widzowie ją pokochali. W 1997 roku została ogłoszona Osobowością Roku BBC. Była wszędzie – na okładkach magazynów, w programach rozrywkowych, na wydarzeniach charytatywnych. Jill Dando stała się ikoną – synonimem dziennikarskiej wiarygodności i elegancji.

Prywatnie też układało się jej dobrze. Przez siedem lat była w związku z Bobem Wheatonem, kierownikiem BBC. Gdy związek się skończył, krótko spotykała się ze strażnikiem parku narodowego. W grudniu 1997 roku spotkała Alana Farthinga – ginekologa, który później został osobistym lekarzem królowej Elżbiety II.

Poznali się na randce w ciemno zaaranżowanej przez wspólnych znajomych. Alan był w trakcie rozwodu. Kilka miesięcy później, gdy formalności zostały sfinalizowane, 31 stycznia 1999 roku para ogłosiła zaręczyny. Ślub był zaplanowany na 25 września. Jill była szczęśliwa. Mówiła przyjaciołom, że wreszcie znalazła miłość swojego życia.

Ostatni poranek

Poniedziałek, 26 kwietnia 1999 roku, miał być zwykłym dniem. Jill spędziła noc w domu swojego narzeczonego w Chiswick. Rano nagrała pierwszy odcinek nowego programu – „Antiques Inspectors”. Wieczorem miała prezentować „Six O'Clock News”.

Około 11:00 rano Jill wsiadła do swojego samochodu i pojechała do domu przy 29 Gowan Avenue w Fulham. Nie mieszkała tam już na stałe – planowała sprzedać nieruchomość po przeprowadzce do Alana. Tego dnia wróciła tylko po to, by odebrać dokumenty, które przefaksował jej agent Jon Roseman.

Gowan Avenue to była spokojna, elegancka ulica w jednej z najlepszych dzielnic południowo-zachodniego Londynu. Białe domy w stylu wiktoriańskim, przystrzyżone żywopłoty, zadbane ogrody. Nie miejsce na zbrodnię.

Około 11:32 Jill Dando podeszła do drzwi swojego domu. Trzymała w ręku torebkę i klucze. Była sama. W tym momencie ktoś podszedł do niej od tyłu.

Strzał

To, co wydarzyło się w następnych sekundach, zrekonstruowano później na podstawie śladów. Napastnik chwycił Jill prawą ręką i siłą zmusił ją, by upadła na kolana. Jej twarz niemal dotknęła ceramicznych płytek przedproża. Potem napastnik lewą ręką przyłożył lufę pistoletu do lewej skroni Dando – tuż nad uchem.

Padł jeden strzał.

Kula weszła nad lewym uchem i wyszła przez prawą stronę głowy. Śmierć była natychmiastowa.

Richard Hughes, sąsiad z domu obok, słyszał krzyk. „Myślałem, że ktoś kogoś zaskoczył” – zeznawał później. Ale nie usłyszał wystrzału. Spojrzał przez okno i zobaczył mężczyznę – około 40 lat, biały, mniej więcej 180 centymetrów wzrostu – odchodzącego spokojnie od domu Jill.

Hughes nie zdawał sobie sprawy z tego, co właśnie się stało. Dopiero czternaście minut później sąsiadka, Helen Doble, znalazła ciało Jill. Policję wezwano o 11:47. Dziennikarkę przewieziono do pobliskiego szpitala Charing Cross, gdzie o 13:03 oficjalnie stwierdzono zgon.

„Największe śledztwo od czasów Rippera”

Wiadomość o śmierci Jill Dando wstrząsnęła Wielką Brytanią. Uwielbiana prezenterka telewizyjna, ikona programu poświęconego rozwiązywaniu zbrodni, została zamordowana na progu własnego domu. To było nie do pojęcia.

Metropolitan Police uruchomiło operację Oxborough – największe śledztwo od czasów polowania na seryjnego mordercę znanego jako „Yorkshire Ripper”. W ciągu sześciu miesięcy przesłuchano ponad 2500 osób, zebrano ponad 1000 zeznań. Tysiące tropów. Setki teorii.

Eksperci kryminalistyczni ustalili, że Jill została zabita z pistoletu półautomatycznego kalibru 9 mm Short. Broń była przyciśnięta do jej głowy w momencie wystrzału – co tłumaczyło, dlaczego sąsiad nie usłyszał huku. Prawdopodobnie użyto broni nielegalnie zmodyfikowanej.

Śledczy szybko wykluczyli profesjonalnego płatnego zabójcę. Za dużo amatorskich błędów. Profesjonalista nie użyłby przerobionego pistoletu hukowego. Nie zabiłby ofiary na progu domu w biały dzień, gdy każdy sąsiad mógł wyjrzeć przez okno. Zabrałby Jill do środka, przez co ciało mogłoby nie zostać odkryte przez wiele godzin, a może i dni.

Psychologowie sporządzili profil sprawcy – samotnik z poważnym zaburzeniem osobowości. Ktoś zdesperowany. Ktoś owładnięty obsesją.

Teorie i tropy

W pierwszych miesiącach śledztwa pojawiły się setki teorii. Czy to była zemsta za „Crimewatch”? Może ktoś, kogo zdemaskowano dzięki programowi, postanowił się zemścić? Detektywi sprawdzili wszystkie przypadki – teoria nie znalazła potwierdzenia.

Inni sugerowali, że Jill była celem ataku serbskich ekstremistów. 6 kwietnia 1999 roku, na trzy tygodnie przed śmiercią, Jill przedstawiła apel o pomoc dla albańskich uchodźców z Kosowa podczas wojny w Jugosławii. NATO właśnie bombardowało Serbię. Serbski watażka Željko Ražnatović, znany jako Arkan, miał zlecić zabójstwo jako zemstę. Zaraz po morderstwie BBC i inne media otrzymały telefony od osób podających się za serbskich nacjonalistów i grożących kolejnymi atakami.

Szczególnie niepokojące było podobieństwo do innego morderstwa. 15 dni przed śmiercią Jill, serbski dziennikarz opozycyjny Slavko Ćuruvija został zastrzelony przed swoim domem w Belgradzie – w identyczny sposób. W 2019 roku czterech agentów serbskiego wywiadu skazano za jego zabójstwo, choć wyroki zostały później uchylone. Czy sprawa z Belgradu i zabójstwo w Fulham mogły być powiązane?

Inną teorią było przypadkowe przestępstwo – czy Jill, bądź co bądź znana dziennikarka, której twarz kojarzył niemal każdy Brytyjczyk, mogła paść ofiarą pomyłki? Śledczy uznali to za mało prawdopodobne, ponieważ – abstrahując od sławy – zbrodnia miała miejsce na progu własnego domu Jill Dando.

Najbardziej kontrowersyjną teorią była ta dotycząca BBC. Po wybuchu afery Jimmy’ego Savile’a w 2012 roku pojawiły się spekulacje, że Jill w połowie lat 90. miała prowadzić własne śledztwo dotyczące pedofilii w BBC i przekazać dokumentację kierownictwu stacji. Według tej teorii, jej śmierć byłaby zemstą. Szefostwo BBC zaprzeczyło, by istniały jakiekolwiek dowody na poparcie tej wersji.

Była wrogiem numer 1 irlandzkiej mafii. Oto historia dziennikarki, Veroniki Guerin.

Barry George

Przez ponad rok śledztwo tkwiło w miejscu. W maju 2000 roku policja zatrzymała Barry’ego George’a, 40-letniego bezrobotnego mężczyznę mieszkającego około 500 metrów od domu Jill, przy Crookham Road.

George miał historię przestępstw seksualnych, nękania kobiet i antyspołecznych zachowań. Policja przeszukała jego mieszkanie i znalazła niepokojące rzeczy – ponad 4000 zdjęć setek kobiet, które potajemnie fotografował na ulicach. Listy z nazwiskami i adresami brytyjskich celebrytek, w tym Diany, księżnej Walii. Wycinki prasowe o Jill Dando, ale – co istotne – z artykułów opublikowanych po jej śmierci. I zdjęcie George’a w masce gazowej, trzymającego przerobiony pistolet hukowy marki Bruni.

Co więcej, dwóch świadków wskazało George’a podczas policyjnej identyfikacji jako mężczyznę, którego widzieli w okolicach Gowan Avenue w dniu morderstwa. George odwiedził też ośrodek dla niepełnosprawnych około 20 minut po zabójstwie – zestresowany, pytajał o dokładną godzinę swojej wizyty. Prokuratura twierdziła, że próbował w ten sposób stworzyć sobie alibi.

Istotnym dowodem były mikroskopijne cząsteczki prochu znalezione w kieszeni jego marynarki. Ten sam typ prochu, który wykryto na ciele Jill.

W kwietniu 2001 roku rozpoczął się proces Barry’ego George’a w Old Bailey. Obrońca, znany prawnik Michael Mansfield, przedstawiał teorię o serbskim zamachowcu. Argumentował, że gdyby nie ten mikroskopijny ślad prochu, prokuratura nie miałaby żadnych dowodów.

2 lipca 2001 roku, po ponad 30 godzinach obrad, ława przysięgłych uznała George’a winnym w stosunku 10 do 1. Został skazany na dożywocie.

A jednak niewinny

Ale wątpliwości nie zniknęły. Czy człowiek z upośledzeniem umysłowym i zaburzeniami osobowości mógł oddać tak precyzyjny strzał? Dlaczego w jego mieszkaniu nie było żadnych materiałów o Jill sprzed jej śmierci? Czy obrona słusznie argumentowała, że brak materiałów sprzed morderstwa dowodził niewinności  George’a?  Przecież miał tysiące zdjęć innych kobiet i prezenterek, ale nic o Jill z czasó, gdy jeszcze żyła. Wycinki o morderstwie mógł zbierać po prostu dlatego, że była to głośna sprawa, nie dlatego że miał obsesję na punkcie dziennikarki.  Dlaczego mikroskopijny ślad prochu był jedynym fizycznym dowodem?

George składał apelacje. Dwie pierwsze zostały odrzucone. Ale trzecia, w listopadzie 2007 roku, powiodła się. Dowód w postaci śladów prochu został uznany za niewiarygodny i wykluczony – eksperci uznali, że mógł powstać przez zanieczyszczenie krzyżowe podczas śledztwa. Proces wznowiono.

1 sierpnia 2008 roku, po ośmiu latach w więzieniu, Barry George został uniewinniony.

Po uwolnieniu kilka gazet opublikowało artykuły sugerujące, że mimo wszystko był winny. George pozwał je o zniesławienie i w 2009 roku otrzymał znaczne odszkodowanie od News Group Newspapers.

Zagadka

Od uniewinnienia Barry’ego George’a nikt nie został oskarżony o zabójstwo Jill Dando. Sprawa pozostaje otwarta, ale od lat nie było żadnego przełomu.

W 2019 roku media ujawniły, że brytyjska Narodowa Służba Wywiadu Kryminalnego (NCIS) przekazała śledczym raport sugerujący, że Jill została zabita przez serbskiego płatnego zabójcę na zlecenie Arkana. Raport wskazywał na możliwe powiązania między kulą użytą do zabicia Jill a kulami używanymi w zamachach w Niemczech.

Analiza miejsca zbrodni przez ekspertów po 2008 roku wskazała, że morderca był jednak zawodowcem. Przyciśnięcie lufy do głowy działało jak tłumik – wyciszało strzał i zapobiegało rozpryśnięciu krwi na ubranie zabójcy. Czy tak działałby amator?

Ale jeśli to był profesjonalista, dlaczego użył przerobionej broni hukowej? Dlaczego zabił dziennikarkę w biały dzień na progu domu? Skąd wiedział, że Jill akurat tego dnia przyjedzie do swojego dawnego lokum, skoro nawet najbliżsi przyjaciele nie wiedzieli o jej planach?

Pamięć

Pogrzeb Jill Dando odbył się 21 maja 1999 roku w Clarence Park Baptist Church w Weston-super-Mare. Została pochowana obok matki na cmentarzu Ebdon Road.

Ojciec odziedziczył cały jej majątek o wartości 607 000 funtów – Jill nie zostawiła testamentu. Zmarł w lutym 2009 roku w wieku 91 lat, nie doczekawszy się odpowiedzi na pytanie, kto zabił jego córkę.

26 kwietnia 2001 roku, w drugą rocznicę śmierci Jill, powstał Jill Dando Institute of Crime Science na University College London. Instytut, założony przez jej narzeczonego Alana Farthinga i Nick Rossa, miał na celu badanie przestępczości i metod jej zapobiegania. Zebrali na ten cel prawie 1,5 miliona funtów.

W Grove Park w Weston-super-Mare powstał ogród pamięci zaprojektowany przez zespół programu Ground Force BBC, wypełniony roślinami, które Jill kochała. W 2007 roku miejscowy college nazwał nowy budynek Jill Dando Centre.

W 2023 roku Netflix wyemitował trzyczęściowy serial dokumentalny „Who Killed Jill Dando?”, który ponownie wzbudził zainteresowanie sprawą.

„Ktoś wie”

Nick Ross, partner Jill z „Crimewatch”, przez lata niestrudzenie przypominał o sprawie. „Ktoś wie, co się stało” – powtarzał. „Może to była plotka usłyszana w pubie. Może coś, co ktoś powiedział po pijanemu. Ale ktoś wie”.

W 2019 roku detektyw prowadzący śledztwo przyznał, że sprawa prawdopodobnie nigdy nie zostanie rozwiązana. Zbyt wiele czasu minęło.

Ale czy na pewno? Postęp w technologii DNA, nowe metody analizy kryminalistycznej, możliwość, że ktoś w końcu przemówi – wszystko to pozwala wierzyć, że może jednak poznamy odpowiedź.

Jill pomagała odkrywać prawdę o niezliczonych zbrodniach. Jej własna historia pozostaje jedną z najbardziej zagadkowych, nierozwiązanych zbrodni w historii Wielkiej Brytanii.

Źródła

• https://www.youtube.com/watch?v=FO5vbfhhFiQ
• https://www.youtube.com/watch?v=vGsQt3VGsw8