Miały grać w planszówki. Zamiast tego przez okno wszedł mężczyzna z nożem

Opublikowano: 15.11.2025Autor: Magda Kosińska-KrólDrukujUdostępnij

Październik 1993 roku, piątkowy wieczór w sennym miasteczku Petaluma w Kalifornii. Dwunastoletnia Polly Klaas bawi się z dwiema przyjaciółkami na piżama party. Żadna z dziewczynek nie wie, że za chwilę przez okno do pokoju wejdzie nieznajomy mężczyzna z nożem. Polly już nigdy nie wróci do domu, a jej historia wstrząśnie całą Ameryką.

1. Dziewczynka z sąsiedztwa
2. Ostatnia nocowanka
3. Największe poszukiwania w historii Kalifornii
4. Powrót do Petalumy
5. Samochód w rowie
6. Odcisk dłoni
7. Spóźniona sprawiedliwość
8. „Tylko nie rób mi tego, co tata”
9. Hołd
10. „Three Strikes”
11. Pamięć

Dziewczynka z sąsiedztwa

Polly Hannah Klaas przyszła na świat 3 stycznia 1981 roku w Fairfax w Kalifornii (niektóre źródła podają, że w San Francisco) Jej rodzice – Marc Klaas i Eve Nichol – rozstali się, gdy była jeszcze bardzo mała. Polly dorastała razem z młodszą siostrą Annie w Petalumie, spokojnym miasteczku około 70 kilometrów na północ od San Francisco. Była żywiołową, pozytywnie nastawioną do życia dziewczynką. Wszyscy, którzy ją znali, opisywali ją jako inteligentną, uśmiechniętą i niezwykle utalentowaną. Od najmłodszych lat zakochana była w teatrze – marzyła o zostaniu aktorką. Uwielbiała też literaturę, a jej ulubioną książką były „Małe kobietki” Louisy May Alcott – historia czterech sióstr dorastających w XIX-wiecznej Ameryce. Polly znała tę powieść niemal na pamięć.

W Petalumie wszyscy znali się z widzenia, a dzieci mogły beztrosko bawić się na ulicach. To było bezpieczne miejsce, gdzie rodzice nie musieli martwić się o najmłodszych. A przynajmniej tak sądzili.

Ostatnia nocowanka

Piątek, 1 października 1993 roku. Polly zaprosiła dwie koleżanki – Kate McLean i Gillian Pelham – na nocowanie. Planowały spędzić wieczór, grając w planszówki, gawędząc, żartując. Około 22.00 matka Polly życzyła im miłej zabawy, a sama udała się spać do sąsiedniego pokoju.

Nagle w drzwiach sypialni Polly pojawił się obcy mężczyzna. Trzymał w ręku nóż kuchenny, który wziął z kuchni Klaasów. Kate i Gillian najpierw pomyślały, że to jakiś głupi żart, może starszy brat jednej z nich. Ale szybko zdały sobie sprawę, że to nie była zabawa. Mężczyzna był opanowany, ale stanowczy. Rozkazał dziewczynkom położyć się na podłodze i nie wydawać żadnego dźwięku – inaczej poderżnie im gardła. Związał je, założył na głowy poszewki od poduszek. Zapytał, która z nich mieszkała w tym domu. Polly odpowiedziała. Kazał jej wskazać, gdzie były kosztowności i gotówka. Pokazała kilka monet i biżuterię. Wtedy nieznajomy wydał Kate i Gillian kolejny rozkaz: miały liczyć do tysiąca. Zabrał Polly i wyszedł z nią z domu.

Po około dwudziestu minutach dziewczynki zdołały się uwolnić. Natychmiast obudziły Eve. Przyjechała policja i rozpoczęły się poszukiwania.

Największe poszukiwania w historii Kalifornii

Wiadomość o porwaniu Polly błyskawicznie obiegła całą Kalifornię. Do akcji włączyło się FBI, setki, a potem tysiące wolontariuszy. Przez kolejne dwa miesiące poszukiwania Polly stały się największą tego typu operacją w historii stanu.

Centrum poszukiwań zorganizowano w pustym lokalu handlowym w Petalumie. Właściciel drukarni, Bill Rhodes, natychmiast zaczął drukować tysiące ulotek ze zdjęciem Polly. Jej twarz pojawiła się wszędzie – na słupach telegraficznych, w sklepach, w telewizji, nawet w Chinach. Informacje i zdjęcia porwanej nastolatki trafiły do internetu, co we wczesnych latach 90. nie było powszechną praktyką

Ojciec dziewczynki, Marc Klaas, apelował o pomoc w ogólnokrajowej telewizji. Zwrócił się nawet do prezydenta Billa Clintona. Sprawa Polly trafiła do programu „America's Most Wanted” – jednego z najpopularniejszych programów telewizyjnych zajmujących się poszukiwaniem przestępców.

Do akcji włączyła się również gwiazda Hollywood.

Powrót do Petalumy

Winona Ryder – jedna z największych gwiazd młodego pokolenia aktorów w latach 90. – dorastała właśnie w Petalumie. Jako nastolatka, podobnie jak Polly, występowała w lokalnych przedstawieniach teatralnych. Chodziła do tej samej szkoły. Zaczynała karierę aktorską mniej więcej w tym samym wieku, w jakim była Polly w chwili porwania.

Kiedy Ryder usłyszała o porwaniu dziewczynki pochodzącej z jej rodzinnego miasta, natychmiast postanowiła pomóc. 9 października 1993 roku ogłosiła, że „wyznacza nagrodę 200 tysięcy dolarów za informacje prowadzące do bezpiecznego odnalezienia Polly”. Była to olbrzymia suma – równowartość kilku rocznych pensji przeciętnego Amerykanina.

Ryder nie ograniczyła się do finansowego wsparcia. Przyjechała do Petalumy, spędzała czas z rodziną Polly, czynnie uczestniczyła w poszukiwaniach. Marc Klaas wspominał później, że aktorka robiła wszystko, aby nie znaleźć się w centrum uwagi. „Kiedy szukaliśmy Polly, Winona wręcz uciekała przed kamerami” – mówił „Nie chciała, żeby to było o niej. Chciała, żeby to było o Polly”.

Ryder czuła silną więź z porwaną dziewczynką. Polly podobno była jej fanką i marzyła o spotkaniu z Winoną. Aktorka miała inne marzenie - odnaleźć Polly całą i zdrową.

Rodzice Winony Ryder – kontrkulturowi działacze, którzy prowadzili w Petalumie księgarnię specjalizującą się w literaturze lat 60. – również zaangażowali się w poszukiwania. Cała społeczność Petalumy się zmobilizowała. Fioletowe wstążki – w ulubionym kolorze Polly – pojawiły się na drzewach, płotach, samochodach w całym mieście.

Ale mimo ogromnego zaangażowania, mimo tysięcy wskazówek, mimo udziału FBI – przez długi czas nie natrafiono na żaden ślad Polly ani jej porywacza.

Samochód w rowie

Tak naprawdę policja zetknęła się ze sprawcą już w nocy porwania – ale wtedy nikt o tym nie wiedział.

Kilka godzin po zaginięciu Polly, około godziny 1:30 w nocy, kobieta imieniem Dana Jaffe zauważyła samochód Ford Pinto tkwiący w rowie przy jej posesji w Santa Rosa, około 30 kilometrów od Petalumy. Zadzwoniła na policję.

Patrol szeryfa hrabstwa Sonoma przyjechał na miejsce i pomógł kierowcy wyciągnąć auto z rowu. Mężczyzna był spocony, nerwowy, miał na sobie brudne ubrania. Zachowywał się dziwnie. Policjanci sprawdzili jego prawo jazdy – Richard Allen Davis, 39 lat – ale nie znaleźli żadnych aktualnych nakazów aresztowania. Nie sprawdzili jego przeszłości kryminalnej, bo nie była to wtedy standardowa procedura. Pozwolili mu odjechać.

A gdyby funkcjonariusze słyszeli ogłoszony kilka godzin wcześniej komunikat o porwaniu Polly Klaas, być może zdołaliby ją uratować. Na nieszczęście, komunikat został nadany tylko na kanale California Highway Patrol, którego radio szeryfa nie odbierało. I ten systemowy błąd kosztował Polly życie.

Dana Jaffe zapamiętała tamtą noc. 28 listopada, podczas spaceru po lesie, natknęła się na podejrzane przedmioty: czarną bluzę i porwane rajstopy baletowe. Natychmiast zadzwoniła na policję.

Odcisk dłoni

Przełom w śledztwie nastąpił dzięki pracy detektywa Andy’ego Mazzantiego z policji w Petalumie. W pokoju Polly zabezpieczono wiele odcisków palców, ale wszystkie należały do członków rodziny lub znajomych. Był tylko jeden odcisk dłoni, który nie pasował do żadnego z nich.

Mazzanti przeszukiwał akta kryminalne, dzwonił po całej Kalifornii, pytając o sprawy, w których mogły zostać pobrane pełne odciski dłoni przestępców. To było szukanie igły w stogu siana.

Po telefonie Dany Jaffe śledczy przeanalizowali zgłoszenia z nocy porwania i odkryli, że w nocy 1 października kobieta zgłosiła odejrzany samochód w rowie. Funkcjonariusze, którzy pomogli kierowcy, wypełnili wtedy „FI card” (Field Interview card – kartę kontaktu z obywatelem) z jego danymi. Dzięki temu mogli zidentyfikować kierowcę jako Richarda Allena Davisa. Ten miał długą kartotekę kryminalną: porwania, rozboje, włamania. W 1982 roku został skazany za porwanie niejakiej Frances Mays. W 1985 roku wraz ze swoją ówczesną dziewczyną Sue Edwards porwał znajomą, Selinę Varich. Davis spędził lata w więzieniu, ale został przedterminowo zwolniony. Udało się zdobyć odcisk dłoni Davisa z archiwalnych akt policyjnych. Pasował idealnie do tego zabezpieczonego w pokoju Polly.

4 grudnia 1993 roku Richard Allen Davis został aresztowany. Podczas przesłuchania, po kilku godzinach zaprzeczania, w końcu się przyznał. Sam pokazał śledczym, gdzie ukrył ciało. Polly nie żyła od ponad dwóch miesięcy.

Spóźniona sprawiedliwość

Davis zeznał, że tamtej nocy był pijany i pod wpływem marihuany oraz PCP. Przyznał, że włamał się do domu Klaasów bez konkretnego planu. Wyprowadził Polly, wsadził ją do samochodu. Gdy jego samochód utknął w rowie, Polly miała być jeszcze żywa – twierdził, że zostawił ją na pobliskim zboczu. Śledczy podejrzewali jednak, że dziewczynka mogła być już martwa. Dokładna chronologia wydarzeń tamtej nocy prawdopodobnie nigdy nie zostanie poznana – ciało było w zbyt zaawansowanym stanie rozkładu, by precyzyjnie ustalić czas śmierci. Oficjalnie: po tym jak policja pomogła mu wyciągnąć auto i odjechała, Davis zabrał Polly do Cloverdale – miejscowości oddalonej o około 80 kilometrów na północ od Petalumy. Tam, na odludziu przy autostradzie 101, udusił ją kawałkiem żółtej tkaniny. Podczas przesłuchania w grudniu 1993 roku przyznał, że zabił dziewczynkę, bo „obawiał się powrotu do więzienia”. Ukrył jej ciało w płytkim grobie pod stosem drewna z tartaku, niedaleko opuszczonego zakładu przemysłowego.

Marc Klaas dowiedział się o śmierci córki od funkcjonariuszy FBI. Gdy przekazywali mu tragiczne wieści, płakali.

„Tylko nie rób mi tego, co tata”

Proces Richarda Allena Davisa rozpoczął się w 1996 roku. Oskarżony przeczytał oświadczenie, w którym stwierdził, że tuż przed śmiercią Polly miała powiedzieć do niego: „Tylko nie rób mi tego, co tata”. Były to okrutne, całkowicie nieprawdziwe słowa sugerujące, że Marc Klaas molestował swoją córkę. Nie było żadnych dowodów na poparcie tej insynuacji.

Sąd w Santa Clara County Davisa winnym morderstwa pierwszego stopnia z okolicznościami obciążającymi, włamania, rozboju, porwania i usiłowania czynów lubieżnych wobec dziecka poniżej 14 roku życia. Zareagował, pokazując do kamer środkowe palce obu rąk.

Marc rzucił się w stronę Davisa, ale został powstrzymany przez policjantów. Dobrowolnie wyszedł z sali sądowej.

5 sierpnia 1996 roku sędzia Thomas C. Hastings wymierzył karę śmierci, mówiąc: „Panie Davis, to zawsze jest traumatyczna i pełna emocji decyzja dla sędziego. Pan bardzo ją dziś ułatwił swoim zachowaniem”. Skazany zareagował, pokazując do kamer środkowe palce obu rąk.

Richard Allen Davis do dziś przebywa w celi śmierci w więzieniu San Quentin w Kalifornii.

Hołd

Winona Ryder nie zapomniała o Polly. W 1994 roku zagrała główną rolę w ekranizacji „Małych kobietek” – ulubionej książki Polly. Musiała o ten film zawalczyć, ale miała silną motywację – chciała złożyć hołd Polly Klaas. Mimo sprzeciwów szefów studia, Ryder zadedykowała film pamięci dwunastoletniej dziewczynki z Petalumy.

W jednym z wywiadów aktorka wspominała, że w rodzinnym domu rodziców przechowuje szczególną pamiątkę– czerwoną, oprawioną w płótno książkę „Małe kobietki”. Wewnątrz widnieje napis: „Ta książka należy do Polly Klaas”.

Ryder przekazała wszystkie swoje zyski z filmu na organizacje zajmujące się poszukiwaniem zaginionych dzieci oraz dla rodziny Polly. Marc Klaas nazywa ją bohaterką.

„Three Strikes”

Sprawa Polly Klaas na zawsze zmieniła Amerykę.

Marc Klaas poświęcił życie pomocy rodzinom zaginionych dzieci. W 1994 roku założył KlaasKids Foundation (później przemianowaną na Polly Klaas Foundation) – organizację, której profesjonalny zespół poszukiwawczo-ratowniczy pomógł 1500 rodzinom odnaleźć zaginionych bliskich. Marc przez 30 lat był twarzą tej organizacji, pojawiając się regularnie w programach takich jak „Larry King Live”, „CNN Headline News” czy „Nancy Grace”.

W 2024 roku Marc, mający już 74 lata, ogłosił, że kończy działalność organizacji. Sprawa Polly bezpośrednio przyczyniła się do wprowadzenia systemu Amber Alert – powszechnego dziś w Stanach Zjednoczonych systemu powiadamiania o porwaniach dzieci. To właśnie błąd w komunikacji radiowej podczas tamtej nocy – gdy funkcjonariusze szeryfa nie otrzymali informacji o porwaniu – doprowadził do zmian w protokołach policyjnych. Dziś wszystkie jednostki otrzymują alerty przez scentralizowany system dyspozytorski 911.

Sprawa Polly była również głównym argumentem za wprowadzeniem w Kalifornii ustawy „Three Strikes” – przewidującej automatyczne skazanie na 25 lat do dożywocia dla przestępców skazanych po raz trzeci za poważne lub brutalne przestępstwo. Ustawa została podpisana 7 marca 1994 roku, zaledwie pięć miesięcy po odnalezieniu ciała Polly. Richard Allen Davis był recydywistą – wielokrotnie skazanym przestępcą, który mimo wyroku na ponad 200 lat więzienia był na wolności. Prawdopodobnie nie wyszedłby z więzienia, gdyby ustawa „Three Strikes” obowiązywała wcześniej.

Warto jednak dodać, że dwie siostry Polly – Annie Nichol i Jess – w ostatnich latach publicznie skrytykowały tę ustawę. W eseju opublikowanym w „The New York Times” w 2024 roku Annie napisała o tym, jak media przekształcają ból ofiar w rozrywkę oraz o problemach z surową ustawą, która jej zdaniem jest często aż zbyt surowa, a przy tym nie rozwiązuje prawdziwych problemów systemu penitencjarnego.

Matka Polly, Eve Nichol, nigdy nie pogodziła się ze stratą córki, ale próbowała żyć dalej.

W 1998 roku w Petalumie otwarto Polly Klaas Community Theater – teatr nazwany imieniem dziewczynki, która kochała aktorstwo. Budynek został zamknięty w 2000 roku z powodu braku funduszy, ale po latach remontów i zbiórek pieniędzy został ponownie otwarty w listopadzie 2022 roku.

Pamięć

Mieszkańcy Petalumy do dziś pamiętają październik 1993 roku. Shannon Russell, która miała 10 lat, gdy porwano Polly i grała z nią w tej samej drużynie piłkarskiej, mówi: „To definiuje Petalumę. Podróżowałam po całym świecie, ludzie słyszą nazwę Petaluma i mówią: ‘Och, Polly Klaas’, a mieszkają w innych krajach, innych miejscach”.

Eddie Freyer, agent FBI prowadzący śledztwo, często przejeżdża obok miejsca, gdzie znaleziono ciało Polly. „Za każdym razem, gdy tam jadę, pojawia się coś nowego” – mówi –„Nowy krzyż, wstążka przywiązana do drzewa, misie, biżuteria rozłożona na kamieniach”. Petaluma pamięta i nie zapomni.

Źródła

• https://en.wikipedia.org/wiki/Murder_of_Polly_Klaas
• https://abcnews.go.com/US/polly-klaas-murder-30-years-investigators-remember-dogged/story?id=103276602
• https://people.com/polly-klaas-abducted-and-murdered-during-sleepover-1993-11823488