Unabomber - terrorysta, który stał się legendą
Jak schwytać szalonego geniusza? Kogoś, kto wydaje się „zabójcą doskonałym”, nieuchwytnym? Kto tworzy niewykrywalne bomby i umieszcza je w przypadkowych miejscach, zostawia fałszywe wskazówki, aby zmylić policję i żyje jak pustelnik? To było wyzwanie, przed jakim w latach 70. stanęło FBI. Agenci spędzili prawie dwie dekady, polując na niezwykle inteligentnego i tym bardziej niebezpiecznego zamachowca-samotnego wilka. Człowiek, którego świat ostatecznie poznał jako Theodore'a Kaczynskiego, zwrócił na siebie uwagę w 1978 roku - po eksplozji jego pierwszej, prymitywnej bomby podłożonej na uniwersytecie w Chicago. W ciągu następnych 17 lat tak zwany „Unabomber” wysłał lub osobiście dostarczył całą serię coraz bardziej zaawansowanych bomb, które zabiły trzech Amerykanów i zraniły ponad dwadzieścia osób.
Młody geniusz
Ted Kaczynski urodził się 22 maja 1942 roku w Chicago. Nauczyciele w Evergreen Park Central School szybko dostrzegli jego nieprzeciętną inteligencję. Podobno w wieku 10 lat uzyskał 157 punktów w teście IQ. Pozwolono mu pominąć szóstą klasę i uczęszczać na zajęcia ze starszymi uczniami. Nie czuł przesadnej dumy i nie uważał, by mu się to przysłużyło. W swoim dzienniku zapisał, że umieszczenie go w klasach ze starszymi skomplikowało mu życie – był wyśmiewany,doświadczał werbalnej agresji. Stwierdził, że czuł się outsiderem.
W szkole średniej na krótko zyskał sławę, gdy podczas zajęć skonstruował bombę rurową – dość prymitywną, ale jednak. Jego pięć minut szybko minęło i znów był samotnikiem. Właściwie samotność stała się dla Teda środowiskiem naturalnym
Mając piętnaście lat, był już absolwentem liceum. Dostał się na prestiżowy Uniwersytet Harvarda i w 1958 roku rozpoczął studia.
Wieczny outsider
Kaczynski nie był duszą towarzystwa – mówiąc delikatnie. Szczególnie niekomfortowo czuł się w kontaktach z dziewczynami. Za to wyróżniał się jednak w nauce i ukończył studia w 1962 roku. Następnie przeniósł się na Uniwersytet Michigan w Ann Arbor, gdzie uzyskał zarówno tytuł magistra, jak i doktora matematyki. Niektórzy z jego profesorów opisywali go później jako ambitnego, utalentowanego i zdolnego. Podczas studiów podyplomowych prowadził również zajęcia i opublikował wiele artykułów.
Wciąż był outsiderem – czy taka była jego natura, świadomy wybór wynikający z pogardy dla intelektualnego plebsu czy też wybór, ale otoczenia? Bezsprzecznie Kaczynski różnił się od innych studentów. Podobno w czasach studenckich miał wątpliwości co do swojej płci i fantazjował o byciu kobietą, a nawet rozważał zmianę płci. Udał się do psychiatry z powodu nawracających lęków.
W roku 1967 Kaczynski podjął pracę jako asystent profesora matematyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Nie miał dobrych relacji ze swoimi studentami. Choć przełożeni próbowali go przekonać do zmiany decyzji, w 1969 roku Ted zrezygnował ze stanowiska. Nie wpłynęło to dobrze na jego karierę naukową. Wrócił do Illinois i zamieszkał w małym domu należącym do jego rodziców. W tym okresie aż zbyt często bywał bezrobotny. Pracował dorywczo i pożyczał pieniądze od rodziców, aby przetrwać.
Gniewna samotność
W latach 70. Kaczynski żył jak pustelnik. Wchodził w interakcje tylko z kilkoma osobami i pogrążał się w gniewie, który kierował przeciwko postępowi technologicznemu. Jego relacje z członkami rodziny stawały się coraz dziwniejsze – oskarżał bliskich o emocjonalne znęcanie się i uporczywie domagał się przeprosin. Niektórzy psychologowie, którzy przeanalizowali życie Kaczynskiego, uważają, że wykazywał on oznaki schizofrenii.
Zaczął pisać o złu, jakim była technologia. Poświęcał sporo uwagi jej kontroli nad jednostkami. Zaczął również planować zabijanie ludzi, próbując w ten sposób wyrazić swoje zdanie na temat technologii. W 1978 roku, w tym czasie, kiedy zaczął realizować swoje pragnienie popełnienia zbrodni, Kaczynski pracował z bratem i ojcem w fabryce gumy piankowej.
Eksplozja
Pierwszą bombę Kaczynski umieścił w paczce pozostawionej na Uniwersytecie Illinois w Chicago. Było to w roku 1978. Paczka byłaopatrzona adresem zwrotnym profesora Buckleya Crista z Uniwersytetu Northwestern. Została odnaleziona i odesłana do profesora. Ten był dość podejrzliwy i nic dziwnego – przecież otrzymał paczkę zwrotną, której nigdy nie wysłał. Oficer kampusu uniwersyteckiego, Terry Marker, otworzył pakunek, który wybuchł, powodując u Markera jedynie niewielkie obrażenia.
Po tym pierwszym ataku, w 1979 roku Kaczynski próbował zamachów bombowych na linie lotnicze. Wysłał pocztą kilka bomb do przedstawicieli linii lotniczych i umieścił niespodziankę w luku bagażowym samolotu American Airlines lecącego z Chicago do Waszyngtonu. Bomba nie eksplodowała z powodu wadliwego timera, ale zaczęła dymić podczas lotu, zmuszając pilota do awaryjnego lądowania. Urzędnicy Federalnego Biura Śledczego (FBI) stwierdzili później, że bomba była wystarczająco silna, by spowodować upadek samolotu. Chociaż FBI początkowo uważało, że próba zamachu bombowego na linie lotnicze może być dziełem niezadowolonego pracownika linii lotniczych, profil psychologiczny Unabombera (termin pochodzi od określenia sprawy przez FBI jako UNABOM, czyli „zamachowiec na uniwersytet i linie lotnicze”) wskazywał na inteligentnego mężczyznę, który prawdopodobnie był naukowcem.
Więcej o zamachach terrorystycznych w USA znajdziesz tutaj.
Spełnione pragnienia
Kaczyński kontynuował zamachy bombowe w pierwszej połowie lat 80. Jego pragnienie wyrządzenia poważnych szkód innym stało się rzeczywistością. W 1985 roku jedna z jego bomb spowodowała, że John Hauser, student Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i członek Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych, stracił kilka palców i wzrok w jednym oku. Następnie Kaczyński zaatakował dwa sklepy komputerowe - jeden w 1985 i jeden w 1987 roku. Właściciel sklepu komputerowego Hugh Scrutton stał się pierwszą osobą, która zginęła w ataku zaplanowanym przez Unabombera. Do tragedii doszło 11 grudnia 1985 roku.
Z nieznanych powodów Kaczynski zrobił sobie sześcioletnią przerwę w zamachach bombowych. Do realizowania swoich misji wrócił w 1993 roku. Właśnie wtedy jedno z jego urządzeń poważnie zraniło Davida Gelerntera, profesora informatyki na Uniwersytecie Yale. Inne spowodowało utratę palców u genetyka Charlesa Epsteina. Unabomber kontynuował swoje ataki w 1994 i 1995 roku. Jego bomby zabiły dyrektora do spraw reklamy, Thomasa J. Mossera, którego firma pomogła Exxonowi naprawić wizerunek. Potem zginął Gilbert P. Murray, prezes California Forestry Association – organizacji lobbującej na rzecz przemysłu drzewnego.
Manifest
W 1995 roku Kaczynski zaczął wysyłać listy do dawnych ofiar. Groził tragicznymi konsekwencjami, jeśli jego artykuł zatytułowany „Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość” nie zostanie opublikowany w znaczącej gazecie lub gazetach. Praca ta, która później stała się znana jako „manifest Unabombera”, została opublikowana przez „New York Times” i „Washington Post” 19 września 1995 roku. Nadrzędnymi tematami pracy były antyrząd, antybiznes i antytechnologia.
Śledztwo organów ścigania w sprawie Unabombera utknęło w martwym punkcie w momencie publikacji manifestu. Odciski palców, które śledczy pobrali z niektórych bomb, okazały się później nie pasować do Kaczynskiego – to doprowadziło do spekulacji, że odciski mogły być celową próbą zmylenia śledczych, doskonale przemyślaną przez Unabombera. FBI zmieniło również profil psychologiczny Unabombera, opisując go jako mechanika, który mógł pracować w branży lotniczej.
Po opublikowaniu manifestu, brat Teda Kaczynskiego, David Kaczynski, skontaktował się z władzami, aby powiedzieć im o swoich podejrzeniach. Przypuszczał, że to jego brat był Unabomberem. Wcześniej widział listy napisane przez Teda – w stylu i wydźwięku podobne do manifestu. Lingwiści kryminalistyczni z FBI poddali teksty dokładnym analizom i porównali je do manifestu. Ted Kaczynski został aresztowany 3 kwietnia 1996 roku w górach Montany, gdzie mieszkał w małym domku, w niemal całkowitym odosobnieniu.
Portret szaleńca
Chociaż u Kaczynskiego zdiagnozowano schizofrenię paranoidalną, ustalono, że był zdolny stanąć przed sądem. Przyznał się do winy, zanim sprawa trafiła na wokandę. Został skazany na dożywocie bez możliwości zwolnienia warunkowego. Decyzja sądu została podtrzymana w apelacji. W czerwcu 2023 roku Kaczyński zmarł. Prawdopodobnie popełnił samobójstwo, zmęczony chorobą (takiem w zaawansowanym stadium).
Unabomber stał się w pewnych kręgach postacią symboliczną i kontrowersyjną ikoną popkultury – głównie ze względu na jego radykalne poglądy i działania wymierzone przeciwko rozwojowi technologii. Jego wspomniany już manifest „Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość” (w oryginale „Industrial Society and Its Future”) krytykował postęp technologiczny, wskazując go jako źródło niszczenia środowiska naturalnego i ograniczania wolności jednostki. To zyskało uznanie wśród niektórych środowisk ekologicznych, anarchistycznych i antytechnologicznych. Pomimo że jego metody – w tym agresywna i krwawa kampania bombowa – były powszechnie potępiane, Kaczynski bywał postrzegany przez niektórych jako bohater walczący z dominacją technologii i utratą kontaktu z naturą. To znalazło odbicie w licznych dziełach kultury – filmach, spektaklach czy serialach dokumentalnych.
W przestrzeni medialnej i kulturowej Unabomber stał się symbolem oporu wobec współczesnej cywilizacji technologicznej, a jego postać bywała gloryfikowana lub analizowana jako wyraz głębokiego kryzysu społecznego i ekologicznego. Jego samotniczy tryb życia w odizolowanej chacie oraz radykalna krytyka społeczeństwa przemysłowego wpisują się w narracje o alienacji. Samotny wojownik, wypowiadający wojnę zjawiskom, wobec których inni pozostają obojętni. Ktoś, kto widzi więcej i ma odwagę wyrazić sprzeciw – taki image miał Kaczynski w oczach wielu. Zyskał status kultowego buntownika, a jego idee inspirowały różne ruchy ekstremistyczne i intelektualne. Unabomber nadal jest symbolem sprzeciwu wobec dominującej cywilizacji technologicznej. Mimo jednoznacznego potępienia jego działań terrorystycznych.
Interesują Cię zamachy terrorystyczne?
Źródła
- https://www.nbcnews.com/news/us-news/unabomber-ted-kaczynski-late-stage-rectal-cancer-was-depressed-prison-rcna147819
- https://www.fbi.gov/history/famous-cases/unabomber