Mormoni - skąd się wzięli, jakie obowiązują u nich prawa, jaka jest ich liczebność na świecie?

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Herbert GnaśDrukujUdostępnij

Geneza powstania wspólnoty mormonów, jego wczesna historia

Objawienia Josepha Smitha Juniora

Założycielem wspólnoty mormonów był Joseph Smith Jr, syn należącego wtedy do prezbiterian małżeństwa Lucy i Josepha Smithów. Założenie tej wspólnoty było związane z dwoma objawieniami. Kiedy Joseph Smith Jr miał 14 lat, w Palmirze (stan Nowy Jork) mieli mu się ukazać Bóg i Jezus Chrystus, którzy przekazali mu, aby nie przystępował do żadnego z Kościołów, ponieważ wszystkie one są w błędzie. Miało to miejsce wiosną 1820 roku.

Kolejne objawienie miało mieć miejsce  w dniach 21-22 września roku 1823. Tym razem Joseph Smith Jr ujrzał proroka, czy też anioła imieniem Moroni, który przekazał Smithowi informację o lokalizacji starożytnej Księgi Mormona, która została napisana i ukryta przez ojca Moroniego – Mormona. Joseph Smith Jr miał zająć się przetłumaczeniem tej księgi z języka staroegipskiego, jednakże oryginalną Księgę miał otrzymać dopiero 4 lata później. Miał również otrzymać od Moroniego polecenie przywrócenia prawdziwego Kościoła, ponieważ wyznawcy tego założonego przez uczniów Chrystusa odeszli od zasad prawdziwej wiary.

Oprócz samego Smitha świadkami tych objawień mieli być okoliczni farmerzy oraz jego rodzina, w tym jego żona Emma. Mormoni uzasadniając prawowitość swojego funkcjonowania jako Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich odwołują się do starożytnych Nefitów. Uważają, że są spadkobiercami tego ludu, podczas gdy inne Kościoły wywodzące się od innych synów Lehiego odeszły od prawdziwej wiary.

Wczesna historia Kościoła, zabójstwo Josepha Smitha, liczebność wyznawców na świecie

Księga Mormona została wydana w marcu 1830 roku w Palmirze. Niedługo później Joseph Smith Jr oraz jego 5 towarzyszy założyło w Fayette (stan Nowy Jork) nowy Kościół. Stopniowo zaczęła rosnąć ilość jego wyznawców. Po części ze względu na kolejne objawienia Josepha Smitha Jra, ale głównie z powodu braku przychylności miejscowej ludności Kościół dość często zmieniał swoją lokalizację. Były to kolejno Kirtland i Cleveland w stanie Ohio oraz Independence w stanie Missouri. Ostatecznie zostali przegnani i z tego stanu i trafili do Illinois, w którym w hrabstwie Hancock zbudowali swoją nową siedzibę nazwaną Nauvoo.

Wspólnota funkcjonowała tam przez kilka lat, jednakże w roku 1844 stało się coś, co wpłynęło na jej dalsze losy. Źródła podają tu różne przyczyny (zniszczenie drukarni pisma „Nauvoo Expositor”, krytycznego wobec Smitha Jra, wprowadzenie poligamii, oszustwa podatkowe), ale faktem jest, że władze hrabstwa nakazały aresztowanie Josepha Smitha Jra, który chcąc uniknąć rozlewu krwi postanowił oddać się w ręce władz. Został osadzony w więzieniu w Carthage. I chociaż bezpieczeństwo miał mu zapewnić sam gubernator, to w dniu 27 czerwca 1844 roku do więzienia wdarł się tłum przeciwników mormonów, a Joseph Smith Jr został zastrzelony.

Spodziewano się, że po śmierci przywódcy wspólnota się rozpadnie, stało się jednak inaczej. Wybrano następcę, którym został Brigham Young, który w roku 1847 ogłosił się prezydentem tego Kościoła. Przeniósł on ponownie siedzibę Kościoła: 24 lipca 1847 roku założył Salt Lake City. Wspólnota rosła w siłę, tworzone były struktury administracji kościelnej, która miała także sprawować władzę cywilną w powstającym terytorium Utah. Sam Young w 1850 roku został mianowany przez prezydenta USA Millarda Fillmore’a gubernatorem. Później wobec utrudnień, na jakie napotykali urzędnicy federalni zdecydowano się usunąć Younga i w 1857 roku do Utah przybył wraz z wojskiem nowy gubernator. Doszło nawet do konfliktu (Utah War), jednak Young zdecydował się ustąpić, a prezydent James Buchanan go ułaskawił.

Kościół ugruntował jednak swoją pozycję w Stanach Zjednoczonych, a nawet zaczął prowadzić działalność misyjną. O ile mormoni skupieni są przede wszystkim we wspomnianym Kościele, to jednak istnieją i inne odłamy. Obecnie liczbę wyznawców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich na całym świecie ocenia się na ponad 16,5 miliona.

Źródło: Facts and Statistics, https://newsroom.churchofjesuschrist.org/facts-and-statistics, dostęp: 18.09.2021.

Święte księgi, zasady wiary, kontrowersje wokół Kościoła

Święte księgi mormonów, uznawane dogmaty i artykuły wiary

Najważniejszymi księgami, do których w kontekście zasad wiary odnoszą się mormoni są Biblia, wspomniana już Księga Mormona, Perła Wielkiej Wartości (The Pearl of Great Price) wydana w 1833 oraz wydane w 1835 roku Nauki i przymierza (The Doctrine and Covenants of the Church of Jesus Christ of Latter-DaySaints). W Księdze Mormona opisano przede wszystkim dzieje Nefitów, w Perle zawarta została Księga Mojżesza (w tym fragmenty, których brak jest w Biblii), Księga Abrahama oraz pisma samego Josepha Smitha Jra, odnoszące się m.in. do rozdziału XXIV Ewangelii wg św. Mateusza. Natomiast księga Nauki i przymierza stanowią spis proroctw zarówno Josepha Smitha Jra, jak i jego następców.

W Kościele obowiązuje szereg dogmatów. Część z nich z punktu widzenia funkcjonowania Kościoła wydaje się oczywista, jak np. dogmat o autentyczności Księgi Mormona czy też o misji Josepha Smitha Jra, który dokonał odnowienia prawdziwego Kościoła. Uwagę zwracają natomiast takie dogmaty, jak ten dotyczący materialnej natury Boga, jak i negacji grzechu pierworodnego. To ostatnie zostało zresztą zawarte w jednym z 13 artykułów wiary. Drugi z nich mówi bowiem o tym, że ludzie zostaną ukarani za własne grzechy, a nie za grzech pierworodny.

Zgodnie z artykułem 6, mormoni uznają, że wczesny Kościół Jezusa Chrystusa miał charakter poprawny. Artykuł 8 mówi, że Biblia jest słowem Bożym, o ile została przetłumaczona poprawnie. Na mocy artykułu 11 mormoni domagają się przywileju czczenia Boga zgodnie z tym, co mówi im sumienie i jednocześnie przyznają ten przywilej innym ludziom. Z kolei artykułem 12 wyraża się wiarę w posłuszeństwo władcom, prezydentom i rządom oraz w poszanowanie prawa. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł na temat mormonów w Polsce.

Kontrowersyjne zasady Kościoła, jego struktura, sprawa poligamii, rola rodziny

Pewne uznawane przez mormonów zasady stoją w sprzeczności np. z katolicyzmem. Mormoni uznają chrzest przez zanurzenie, którego można udzielać już dzieciom w wieku 8 lat. Co więcej, uznaje się też możliwość chrztu per procura w stosunku do przodków, aby zapewnić im miejsce w królestwie chrystusowym. W roku 2001 ogłoszono, że Kościół katolicki nie będzie uznawał chrztów mormońskich.

Tym, co sprawiło, że mormoni weszli w konflikt z prawem federalnym USA była sprawa pierwotnie uznawanej przez nich poligamii. Została oficjalnie zakazana przez Kongres w 1862 roku. Dopiero 24 września 1890 roku ówczesny przywódca Kościoła Wilford Woodruff ogłosił manifest na mocy którego tylko pierwsze małżeństwo miało być uznawane. Jako że nie wszyscy stosowali się do tej zasady Woodruff poparł ją 11 listopada 1891 roku ogłoszeniem podczas konferencji, że miał objawienie, w którym Bóg ukazał mu tragiczne skutki dalszego praktykowania poligamii.

Tradycyjnie wspólnota mormońska miała charakter patriarchalny. Już kilkunastoletni chłopcy mogli obejmować funkcje kościelne i udzielać sakramentów. Co do kobiet: nie mogły one pełnić takich funkcji w ogóle, a ich rolą było przede wszystkim bycie żoną oraz macierzyństwo. W Utah prawa wyborcze przyznano kobietom dopiero w 1970 roku. Każdy zaś mężczyzna powinien posiadać jak największą liczbę dzieci. Jedną z funkcji rodziny było natomiast wpajanie posłuszeństwa wobec osób kierujących Kościołem. Ten zaś ma następującą strukturę: na jego czele stoi Prezydent, który razem z 2 Apostołami tworzy Radę Prezydenta. Swoistym Senatem Kościoła jest Rada Dwunastu Apostołów. Oprócz niej istotną rolę pełni też Kworum Siedemdziesięciu. Realizuje ono działania, których kierunki zostały wytyczone przez Prezydenta i Radę. Całość tych organów określa się mianem Władz Generalnych.

Autor: Herbert Gnaś

Bibliografia:

1. W. Jakubowski, Doktryna, kult i organizacja kościoła mormonów, „Studia z prawa wyznaniowego”, tom 8/2005.
2. O. J. Karczewska, Mormoni amerykańscy w XIX wieku :dzieje i ideały wychowawcze, „Saeculum Christianum”, nr 17/2010.
3. Oficjalna strona The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, https://newsroom.churchofjesuschrist.org/facts-and-statistics, dostęp: 18.09.2021.