Popularne programy rozrywkowe w PRL - tematyka, obsada, kontrowersje
Mimo że telewizja w czasach PRL była tubą propagandową partii, to jednak nie zawierała samych programów politycznych. Głównie nadawano filmy, seriale i programy rozrywkowe, które w dobie, gdy był jeden program telewizyjny, wyludniały ulice. Popularne programy rozrywkowe w PRL jak Kabaret Starszych Panów czy Kabaret Olgi Lipińskiej cieszą i śmieszą do dziś. Dowiedz się, jakie programy dostarczały rozrywki widzom w czasach PRL i które były najbardziej popularne.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o PRL.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jak wyglądały telewizyjne programy rozrywkowe w PRL
Po wojnie polska telewizja wystartowała w 1952 i do 1970 roku nadawały tylko jeden program. Dopiero w 1970 roku pojawił się program drugi. Programy nadawane były w formacie czarno-białym. Kolorowa telewizja rozpoczęła nadawanie dopiero w 1971 roku, zaś pierwszym kolorowym programem był zjazd PZPR. Oczywiście telewizja była tubą propagandową władz PRL i jej głównym zadaniem był indoktrynowanie poprzez programy publicystyczne, jak Wiadomości, Polską Kronikę Filmową itp. Jednak żadna telewizja nie może obyć się bez rozrywki, która de fakto stanowi większą część ramówki. Nie znaczy to, oczywiście, że programy rozrywkowe w PRL i filmy, nie były narzędziem indoktrynacji. Działała cenzura, która sprawdzała każdy program i nakazywała jego poprawienie, lub nie dopuszczała do publikacji.
Widzowie PRL mieli do wyboru tylko jeden program, który zaczynał się około 17 i niemal regulował życie ludzi. We wczesnych godzinach nadawano różne programy dla kobiet, dla młodzieży, krajoznawcze itp. O 19 miała miejsce dobranocka dla dzieci, po której dzieci kładziono spać, zaś dorośli zasiadali na dobre przed telewizorem. O 19:30 oglądano dziennik telewizyjny, czyli wiadomości z kraju i ze świata, zaś po nim następowała część rozrywkowa, czyli filmy i programy rozrywkowe.
W latach 60. nie każdy miał telewizor i ludzie często zapraszali znajomych i sąsiadów na szczególnie ważne filmy czy mecze. Powoli coraz więcej ludzi było stać na zakup telewizora. Rewolucją lat 70. był kolor i konieczność zakupu nowego odbiornika. Już w tym czasie były braki i trudności w zakupie tego typu sprzętu. Telewizora nie można było po prostu kupić w sklepie. Należało go upolować różnymi sposobami albo czatując w momencie otwierania sklepu, czyli przed 11. Ludzie w jakiś sposób dowiadywali się, gdzie “rucili” atrakcyjny towar i przed 11 ustawiały się gigantyczne kolejki. Pewniejszym, choć trudnym sposobem była lista kolejkowa, na której należało się odhaczać, na przykład co wieczór. Zdeterminowani po prostu spali pod sklepem.
W dobie, gdy nie było internetu, program TV podawały najpopularniejsze gazety w PRL. Dlatego też niemożność dostania codziennej gazety był dotkliwą bolączką.
Jakie były popularne programy rozrywkowe w PRL
Popularne programy rozrywkowe w PRL
Prócz popularnych filmów, seriali i teatru TV, polska publiczność PRL najchętniej oglądała kabaret, programy satyryczne, muzyczne oraz konkursy. Właśnie w kabaretach i programach satyrycznych można było przemycić jakieś zawoalowane treści krytyczne wobec systemu. Zwłaszcza w latach 80. kwitły dowcipy i satyra na ustrój i związane z nim utrudnienia życia.
Popularne, kultowe telewizyjne programy rozrywkowe w PRL:
- Bajka dla dorosłych,
- Gallux Show,
- Jarmark,
- Kabaret Starszych Panów,
- Kabaret Olgi Lipińskiej,
- Kurtyna w górę,
- Małżeństwo doskonałe,
- Studio Gama,
- Właśnie leci kabarecik.
Kultowe programy rozrywkowe lat 60.
W latach 60 triumfy święcił telewizyjny Kabaret Starszych Panów, który pojawiał się na antenie telewizji w latach 1958–1966. Jego twórcami i głównymi postaciami byli Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski. Nie był to rubaszny humor ludowy, lecz wysublimowany humor dla ludzi wykształconych. Mimo tego kabaret był oglądany przez wszystkich, a w czasie jego emisji ulice pustoszały. Twórcom kabaretu udało się uniknąć treści propagandowych i nie znajdziemy tam treści robotniczo-chłopskich. Na żadną krytykę systemu nie pozwalała cenzura. Dlatego też głównym tematem kultowych skeczy i piosenek była miłość i relacje między zakochanymi.
Teksty piosenek pisał Jeremi Przybora, zaś muzykę komponował Jerzy Wasowski. Prócz nich w Kabarecie Starszych Panów występowała plejada ówczesnych gwiazd jak: Kalina Jędrusik, Edward Dziewoński, Irena Kwiatkowska, Wiesław Michnikowski, Mieczysław Czechowicz, Barbara Krafftówna, Wiesław Gołas, Bronisław Pawlik, Bohdan Łazuka, oraz Jarema Stępowski. Piosenki o wyrafinowanych tekstach poetyckich, pisanych genialnym językiem polskim, pamiętane są do dziś.
Kultowe teleturnieje telewizyjne zapoczątkowała Wielka Gra, nadawana od 1962 do 2006 roku. Quiz nadawany był raz w miesiącu, a po wprowadzeniu drugiego programu TV, powtarzany w TVP2. Prowadzącymi Wielką Grę byli: Ryszard Serafinowicz (1962–1969), Joanna Rostocka (1969–1973)
Janusz Budzyński (1973–1975) i Stanisława Ryster (1975–2006). Co ciekawe, nie obyło się bez kontrowersji. Pierwszy prezenter wyjechał w 1969 roku w związku z nagonką 1968 roku. Natomiast Joanna Rostocka została zwolniona na naszyjnik w kształcie krzyżyka. Najbardziej wryła się w pamięć Stanisława Ryster, która prowadziła Wielką Grę do końca jej istnienia.
Wielka Gra różniła się znacznie od obecnych quizów, gdzie pytania dotyczą ogólnodostępnej wiedzy o świecie. We współczesnych quizach pytania się łatwe, zaś o przegranej decyduje bardziej stres niż niewiedza. Natomiast widzowie przed telewizorami znają większość odpowiedzi i pasjonują się tym czy gracz zdąży odpowiedzieć. W Wielkiej Grze zwycięzcy otrzymywali pokaźne jak na ówczesne czasy nagrody pieniężne, lecz musieli wykazać się ogromną wiedzą. W teleturnieju startowali ludzie amatorsko zainteresowani jakąś dziedziną i posiadający niemal ekspercką wiedzę.
W roku 1975 rozbudowano i utrudniono zasady teleturnieju. Zaczynał się on od pojedynku dwóch graczy, następnie zaś zwycięzca odpowiadał na pytania ekspertów w danej dziedzinie, a pytania te nie były łatwe. Pytania były tak trudne, że publiczność raczej nie znała na nie odpowiedzi i mogła się wiele nauczyć. Dodatkowym utrudnieniem był fakt, że pytania teleturnieju nie były zadawane w formie testu z 4 odpowiedziami do wyboru, jak to się dzieje we współczesnych quizach. Sprawdź także ten artykuł z hitami, przy których bawiono się w czasach PRL.
Najpopularniejsze programy rozrywkowe lat 70. i 80.
W latach 70. ukazały się popularne Bajki dla dorosłych, których narratorem był lubiany aktor Jan Kobuszewski. Bajki nadawane były zaraz po dobranocce dla dzieci i miały formę bajek z morałem opowiadanych przez narratora.
W latach 70. zaczęły pojawiać się najpopularniejsze wówczas programy rozrywkowe, czyli kabarety Olgi Lipińskiej:
- Gallux Show (1970–1974),
- Właśnie leci kabarecik (1975–1977),
- Kurtyna w górę (1977–1981),
- Kabaret Olgi Lipińskiej (1990–2005).
Olga Lipińska, wieloletnia dyrektorka Teatru Komedia w Warszawie, stworzyła popularny kabaret telewizyjny, który krytykował codzienność PRL, zmiany w rzeczywistości i polityce. Humor Olgi Lipińskiej czerpał inspiracje z utworów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego oraz twórczości Witkacego.
W latach 80. ukazywał się Jarmark tworzony przez Wojciecha Pijanowskiego, Krzysztofa Szewczyka i Włodzimierza Zientarskiego, gdzie na żywo prezentowano nowości z różnych dziedzin, także zza żelaznej kurtyny.