10 najbardziej krwawych bitew w historii - miejsca, daty, przebieg, straty

Krwawe bitwy – jak dochodzi do rzezi?

Ofiary taktyki

Najbardziej krwawe bitwy w historii, poza paroma wyjątkami, odbyły się w XX wieku. Wynika to z taktyki jaką przyjęto już pół wieku wcześniej. Przyczyną większej ilości zabitych był ogólny wzrost populacji i zaopatrzenie żołnierzy w coraz bardziej śmiercionośną broń. Jednak liczne ofiary były przewidziane w założeniach dowódców. W XIX wieku pojawiła się koncepcja wojny totalnej. Niektórzy historycy zaliczają do tej strategii również wojnę punicką, jednak przed XIX wiekiem nie była ona powszechnie stosowana. Teoria została spisana przez gen. Ludendorffa na początku dwudziestego stulecia. Przede wszystkim na podstawie doświadczeń I wojny światowej, jednak podobną strategię stosowano już amerykańskiej wojnie secesyjnej. Wojna totalna polega na całkowitym wyniszczeniu przeciwnika. (Wyszczelski L., 1988: s. 57) Co prawda charakterystyką tego typu strategii jest rozszerzenie działań wojennych na ludność cywilną, ale również starcia wojsk są obliczone na wykrwawienie drugiej strony.

Warto dodać, że drugim ważnym aspektem wojny totalnej było atakowanie z zaskoczenia. (Wyszczelski L.: s.61) To również powodowało duże straty u strony pokonanej.

Nierówne siły i sytuacje patowe

Zdarzało się w historii, że mniejsza armia zadała ciężkie straty większej. Z reguły jednak jest odwrotnie. Porażka nieuchronnie grozi gorzej wyposażonym, słabo wyszkolonym i mniej licznym armiom. Zresztą dobre dowodzenie i wyposażenie jest tu ważniejsze niż sama ilość żołnierzy. (MEW T. III, 1971: s.303-304)

Podczas starć w wojnie asymetrycznej szczególne znaczenie ma strategia. Zaskoczenie przeciwnika i atakowanie z ukrycia pozwala zadawać drugiej stronie ogromne straty, oszczędzając własnych żołnierzy. Nierówne siły mogą więc oznaczać starcie dużej regularnej armii na nieznanym sobie terenie z dobrze przygotowanymi partyzantami. Niemałą rolę odgrywa tu morale. Jednym z symboli przewagi morale nad przewagą militarną jest bitwa pod Termopilami, w czasie wojny persko-greckiej (Kohn G., 1998: s. 386)

Jednak najbardziej krwawe bitwy w historii najczęściej kończyły się rzezią po obu stronach. Wrogie armie mogły więc mieć całkiem wyrównane szanse. Wówczas dochodziło do sytuacji patowych, w których żadna ze stron nie potrafiła przełamać oporu drugiej. Klasycznym przykładem są próby przełamywania tzw. frontu ciągłego w czasie I wojny światowej. (MEW: s. 304)

Przejdźmy teraz do zestawienia 10 najbardziej krwawych bitew w historii i sprawdźmy jak opisane powyżej strategie wpłynęły na realne straty walczących armii. Sprawdź także ten artykuł o 10 najbardziej krwawych dyktatorach w historii.

10 najbardziej krwawych bitew w dziejach

Bitwa o Leningrad (1941-42/44)

Jedna z największych bitew na froncie wschodnim podczas II wojny światowej. Oblężenie Leningradu (obecnie Petersburg) przez armię niemiecką trwało od września 1941 do stycznia 1944. Najgorszy okres dla cywilów zamieszkujących miasto trwał od września 1941 do kwietnia 1942. Miasto było odcięte od żywności, miało racjonowaną energię elektryczną, nie nadążano z grzebaniem zmarłych. Dochodziło do przypadków kanibalizmu.

Walki o Leningrad cechowało użycie brutalnych taktyk militarnych (m. in. zmasowanych nalotów) przeciw cywilom i żołnierzom broniącym miasta. W wyniku działań zginęło 1,5 mln ludzi po stronie radzieckiej. Według niektórych wyliczeń w sumie mogło być nawet 5,5 mln ofiar. Te wyliczenia jednak są wyższe niż szacunkowe wyliczenia dotyczące strat w trakcie całej operacji Barbarossa, dlatego trzeba do nich podchodzić ostrożnie. Blokada Leningradu należy do 10 najdłuższych oblężeń w historii XX wieku. (Encyklopedia II wojny światowej, 1975: s. 257-259)

Bitwa stalingradzka (1942-43)

Jedna z najważniejszych strategicznie i największych bitew II wojny światowej. Po ataku armii niemieckiej w sierpniu 1942 i bombardowaniach lotniczych bitwa przerodziła się w walki uliczne. Charakterystyczne były bezpośrednie ataki na ludność cywilną. Kolejny etap bitwy, od listopada 1942 do lutego 1943, to oblężenie Niemców przez siły radzieckie. Poddanie sił niemieckich w Stalingradzie zmusiło III Rzeszę do przesunięcia części wojsk z frontu zachodniego. Jest to jedna z najważniejszych klęsk, które przyczyniły się do przegranej III Rzeszy. Bitwa stalingradzka pochłonęła około 2 mln ofiar. (Kohn G.: s. 498-499; Encyklopedia II wojny światowej: s. 575-577)

Oblężenie i zdobycie Bagdadu (1258)

Bitwa podczas najazdu mongolskiego na kalifat Abbasydów. Bagdad, jako stolica kalifatu, stanowił kluczowy punkt na drodze mongolskich podbojów w tym regionie. Doskonale uzbrojeni w chińskie machiny oblężnicze i z powodzeniem stosujący taktykę pozornego odwrotu szybko dotarli pod mury miasta. Kalif przecenił własne siły i początkowo nie chciał się poddać. O tym jak bardzo nie doceniał przeciwnika świadczy fakt, że w czasie oblężenia życie w pałacu płynęło normalnym torem. Opamiętał się gdy strzała przebiła tańczącą przed nim konkubinę. Mongolska armia splądrowała miasto, zabijając co najmniej 200 tys. mieszkańców. Konsekwencją tej porażki był upadek dynastii Abbasydów. (Waterson J., 2008: s. 65-66)

Ofensywa Brusiłowa (1916)

Ofensywa Armii Imperium Rosyjskiego przeciw Państwom Centralnym, przeprowadzona między 4 czerwca a 20 września 1916 roku. Nie była to jedna bitwa, ale seria starć z główną bitwą pod Łuckiem. W wyniku ofensywy Austro-Węgry straciły ok. 400 tys. żołnierzy, a 200 tys. Rosjanie wzięli jako jeńców. Po stronie rosyjskiej zabitych zostało około milion żołnierzy. Nie brakowało również rannych. Dla Rosji było to pyrrusowe zwycięstwo. Udało się przełamać linię obrony Austro-Węgier, co zadecydowało o wygranej Ententy. Jednak straty Rosji były nieporównanie większe niż przeciwnika. Imperium Rosyjskie miało wkrótce pogrążyć się w rewolucji, z której wyłonił się całkiem nowy twór polityczny.

Bitwa o Dniepr (1943)

Starcie Armii Czerwonej i Wehrmachtu na linii Dniepru, które było jedną z najpoważniejszych klęsk III Rzeszy. Niemcy w tym czasie doznali już ciężkich strat. Szczególnie na wschodnim froncie brakowało sprzętu i żołnierza. Atak Aliantów na Zachodzie zmusił Hitlera do przerzucenia części sił w tamtym kierunku. Jednocześnie Związek Radziecki produkował pełną parą własne wyposażenie i otrzymywał dodatkowe od USA i Wielkiej Brytanii (np. czołgi). Wehrmacht stawiał na wycieńczenie przeciwnika, tymczasem Stalin nakazywał atakować i okrążać siły niemieckie. W wyniku walk o Dniepr zginęło od 400 tys. nawet do miliona żołnierzy niemieckich oraz 550 tys. żołnierzy radzieckich.

Bitwa o Berlin (1945)

Zwana też operacją berlińską. Jedno z ostatnich starć Aliantów z III Rzeszą. W dniach 16 kwietnia – 2 maja 1945 roku Armia Czerwona i Ludowe Wojsko Polskie przyparły atak na stolicę hitlerowskich Niemiec. Słabe morale i wycieńczenie sił niemieckich ułatwiło zadanie. Nie znamy dokładnych strat, ale szacuje się, że w samym Berlinie zginęło około 100 tys. Niemców, 220 tys. zostało rannych. Po stronie polsko-radzieckiej życie straciło 78 tys. żołnierzy, a rannych zostało ponad 250 tys. Charakterystyczne było masowe popełnianie samobójstw przez Berlińczyków – ponad 6 tys. osób straciło życie w ten sposób. (Encyklopedia II wojny światowej: s. 62-65)

Bitwa o Kijów (1941)

Uważana za największe okrążenie wojsk w historii wojskowości. Siły Wehrmachtu okrążyły w Kijowie żołnierzy Armii Czerwonej rozbijając całkowicie aż 43 dywizje radzieckie. Straty wynosiły około 27 tys. zabitych po stronie niemieckiej i 616 tys. po stronie radzieckiej. Ponadto Armia Czerwona poniosła wielkie straty sprzętu (884 czołgi i 2718 dział).

Bitwa o Wuhan (1938)

Nazwę stolicy prowincji Hubei kojarzymy dziś z innego powodu, ale w czasie II wojny chińsko-japońskiej była ona świadkiem długiego i krwawego starcia. Japończycy zdobyli miasto po kilku miesiącach walk (czerwiec-październik 1938). Istnieją rozbieżności co do liczby zabitych. W przybliżeniu można przyjąć, że po obu stronach zginęło około 250 tys. żołnierzy. (Kohn G.: s. 112)

Bitwa o Manilę (1945)

Bitwa w ramach wojny na Pacyfiku. Wojska Filipin i USA walczyły o wyzwolenie Manili z rąk Japończyków. Bitwa trwała od 3 lutego do 3 marca 1945 roku i zakończyła się zwycięstwem Aliantów. W wyniku działań wojennych zginęło ok. 1000 żołnierzy oraz od 100 do 240 tys. cywilów (prawie wyłącznie Filipińczyków). Japończycy stracili ponad 16 tys. żołnierzy. Najwyższe podawane szacunki mówią w sumie nawet o 500 tys. zabitych.

Oblężenie Paryża (1870-71)

Oblężenie w czasie wojny francusko-pruskiej. Z wielu powodów jest to wyjątkowe starcie. Choć straty w ludziach nie były tak wielkie jak w wielkich bitwach między III Rzeszą i ZSRR, to na warunki XIX-wiecznej Francji dość spore. Szacuje się, że po stronie francuskiej zginęło ok. 24 tys. żołnierzy i 47 tys. cywilów. Po stronie pruskiej 12 tys. Paryżanie odcięci od dostaw żywności zostali zmuszeni do zabijania zwierząt pozostających w granicach miasta. Zjedzono nie tylko miejskie psy, koty i szczury, ale też zwierzęta z paryskiego ogrodu zoologicznego.