10 najsłynniejszych bitew morskich w historii ludzkości

Salamina (480 r. p.n.e.)

W 480 r. p.n.e. na wodach Morza Egejskiego w pobliżu niewielkiej wyspy Salamina doszło do wielkiej bitwy morskiej pomiędzy flotą grecką a perską. Teoretycznie zwycięstwo w niej powinni byli odnieść Persowie, dysponujący aż około 800 okrętami. Ich przewaga nad flotą grecką, której działaniami koordynował ateński polityk i wódz Temistokles, była wręcz ogromna. W sumie Grekom udało się zgromadzić około 360 okrętów.

Bitwa pod Salaminą rozpoczęła się w godzinach porannych 28 września 480 r. p.n.e. od zdecydowanego uderzenia Persów. Zostało ono z wielkim trudem powstrzymane przez Greków, którzy zdobyli zdecydowaną przewagę na lewym skrzydle. Kiedy natomiast zerwał się silny wiatr, powodujący przechylanie się perskich galer, bitwa w zasadzie była już wygrana przez Greków, posiadających znacznie zwinniejsze jednostki od wrogów, dzięki którym staranowali i zatopili około 200 perskich okrętów.

Zwycięstwo pod Salaminą pozwoliło Grekom zdobyć przewagę strategiczną w dotychczasowych zmaganiach z perskim imperium Acheminidów. W konsekwencji ci ostatni musieli raz na zawsze pożegnać się z zamiarem opanowania Półwyspu Bałkańskiego.

Akcjum (31 r. n.e.)

Bitwa pod Akcjum została rozegrana w ramach wojny domowej w imperium rzymskim między Oktawianem Augustem a Markiem Antoniuszem i wspierającą go kochanką, królową Egiptu Kleopatrą. Do decydującego starcia doszło pod przylądkiem Akcjum w Zatoce Ambrackiej na Morzu Jońskim.

Początkowo w bitwie pod Akcjum przewagę zdobyła flota Marka Antoniusza, która ścigała wycofującą na pełne morze flotę Oktawiana, dowodzoną przez Marka Agryppę. Dziś już wiadomo, iż Agryppa celowo upozorował ucieczkę, ponieważ zamierzał rozluźnić szyk przeciwnika i uderzyć nań w najmniej spodziewanym momencie. Ostatecznie mu się to udało, choć bez „pomocy” Kleopatry, która z niewiadomych przyczyn opuściła plac boju i odpłynęła w kierunku Egiptu, nie wiadomo, czy wszystko ułożyłoby się po jego myśli.

Tak zatem pod Akcjum zwyciężył Oktawian August. Marek Antoniusz natomiast stchórzył i w decydującym momencie starcia uciekł spod Akcjum, podążając za flotą swej kochanki. Postawa Antoniusza przesądziła o jego druzgocącej klęsce. Zwycięzcom udało się doszczętnie rozgromić jego flotę i w efekcie zwyciężyć w trwającej już od jakiegoś czasu wojnie domowej.

Svold (ok. 1000)

To jedna z najbardziej znanych bitew morskich, stoczonych w średniowieczu na wodach Morza Bałtyckiego. Dokładna data jej rozegrania nie jest znana. Przypuszcza się, iż doszło do niej w 999 lub 1000 roku. Po przeciwnych stronach stanęli wówczas Norwegowie oraz Szwedzi i Duńczycy. Na czele tych pierwszych stał król norweski Olaf Tryggvason, z kolei Duńczykami dowodził król Swen Widłobrody, a Szwedami król Olaf Skötkonung.

Połączone siły szwedzko-duńskie pod Svold były trzykrotnie liczniejsze od floty norweskiej, co zaważyło na przebiegu bitwy. Olaf Tryggvason w celu zneutralizowania przewagi nieprzyjaciół postanowił związać ze sobą wszystkie swoje okręty w jednej linii, co miało go uchronić przed abordażem. Jak się później okazało, popełnił w ten sposób niewybaczalny błąd, czyniąc ze swej floty nieruchomą twierdzę, którą można było atakować ze wszystkich stron.

Błąd norweskiego władcy skrzętnie wykorzystali Szwedzi i Duńczycy, rozbijając w pył broniącą się dzielnie flotę. Kiedy Olaf spostrzegł, iż jego eskadra przestała istnieć, rzucił się do wody, co oznaczało symboliczne przyznanie się Norwegów do klęski.

Lepanto (1571)

Bitwa pod Lepanto to jedna z najkrwawszych bitew morskich w dziejach świata i jednocześnie ostatnia wielka bitwa morska z wykorzystaniem galer. Odbyła się ona 7 października 1571 roku niedaleko portu Lepanto w Zatoce Korynckiej na Morzu Jońskim. Starły się wówczas ze sobą floty Ligi Świętej (Państwo Kościelne, Republika Wenecka, Hiszpania, Republika Genui, Księstwo Sabaudii-Piemontu oraz Zakon Maltański) i Imperium Osmańskiego.

Pod Lepanto zdecydowane zwycięstwo odniosły siły Ligi Świętej, posyłając na dno wiele islamskich okrętów. Chrześcijanom wiktorię zapewniła artyleria okrętowa, ostrzeliwująca burty nieprzyjacielskich galer.

Osmanowie po klęsce z 1571 roku szybko się otrząśli, zaś siły Ligi Świętej rozpadły się bezpowrotnie, co uniemożliwiło państwom chrześcijańskim wyparcie muzułmanów z Europy. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o bitwach morskich.

Gravelines (1588)

Pod Gravelines starły się ze sobą floty Hiszpanii oraz Anglii. Rozegrana w tym miejscu bitwa została nierozstrzygnięta, choć trwała prawie cały dzień (około 8 godzin). Ratunkiem przed klęską dla hiszpańskiej Wielkiej Armady okazał się południowy wiatr, pchający ją w kierunku Anglii. Po naradzie wojennej dowództwo hiszpańskie zadecydowało o powrocie do kraju. Postanowiono wracać drogą okrężną wiodącą dookoła Wysp Brytyjskich.

Podczas rejsu Hiszpanom przydarzyły się rozliczne nieszczęścia, co spowodowało ogromne straty w ich szeregach. Do ojczyzny wróciło zaledwie kilkadziesiąt jednostek, stanowiących mniej niż połowę stanu całościowego Wielkiej Armady.

Wydarzenia z 1588 roku wywarły istotny wpływ na dalsze losy państw w niej uczestniczących. Odtąd prym na wodach światowych przejęła Anglia, zaś flota hiszpańska przestała się praktycznie liczyć, tracąc status potęgi morskiej.

Trafalgar (1805)

Trafalgar to przylądek znajdujący się na południu Hiszpanii w pobliżu Cieśniny Gibraltarskiej. 21 października 1805 doszło tu do bitwy morskiej, z kretesem przegranej przez flotę francuską Napoleona Bonaparte. Geniuszowi wojny bezprzykładną klęskę zadał zdolny angielski admirał Horatio Nelson. Wprawdzie podczas starcia Nelson zginął z rąk francuskiego strzelca, jednak pamięć o nim przetrwała do dzisiaj.

Horatio Nelson zapewnił zwycięstwo Royal Navy śmiałym manewrem taktycznym, polegającym na podziale podległej mu armii na dwie eskadry, które uderzyły na płynącego w szyku liniowym wroga w centrum i na straż tylną. Zanim Anglicy zdołali odpowiedzieć z impetem atakującej flocie brytyjskiej, było już praktycznie po bitwie.

O skali zwycięstwa Anglików świadczy chociażby to, iż pod Trafalgarem nie stracili żadnego okrętu, zaś ich przeciwnicy pożegnali się aż z 22 jednostkami, na pokładzie których znajdowało się kilka tysięcy ludzi. Bitwa pod Trafalgarem stała się początkiem niepodzielnego panowania Royal Navy na morzach i oceanach, co trwało aż do końca II wojny światowej.

Cuszima (1905)

Bitwa pod Cuszimą miała miejsce w dniach 27-28 maja 1905 roku. Stoczono ją w ramach wojny rosyjsko-japońskiej, w której Imperium Rosyjskie ewidentnie sobie nie radziło. Podobnie rzecz się miała także w przypadku starcia morskiego w Cieśninie Koreańskiej w pobliżu wyspy Cuszima, gdzie japońska Cesarska Marynarka Wojenna Heihachira Tōgō zmiażdżyła dosłownie rosyjską Flotę Bałtycką pod dowództwem Zinowija Rożestwieńskiego.

Pod Cuszimą Rosjanie stracili prawie całą swoją flotę, Japończycy zachowali natomiast niemal wszystkie swoje siły. W trakcie bitwy fatalnie dowodził Rożestwieński, który działał chaotycznie i bezplanowo. Równie słabo poczynali sobie pospolici marynarze, których wyćwiczenie pozostawiało wiele do życzenia. W konsekwencji wynik batalii był z góry przesądzony, zaś Japończycy mieli zadanie ułatwione podczas rozprawiania się z przeciwnikiem.

Efektowne zwycięstwo podczas bitwy cuszimskiej umożliwiło Japończykom definitywne pokonanie Rosjan w trwającej od lutego 1904 roku wojnie. Po podpisaniu pokoju w Portsmounth (5 września 1905 roku) Japonia stała się światową potęgą, która przyczyniła się do zahamowania ekspansji rosyjskiej we wschodniej Azji.

Jutlandia (1916)

W dniach 31 maja i 1 czerwca 1916 roku na wysokości Półwyspu Jutlandzkiego i Skagerraku na Morzu Północnym walczyły ze sobą niemiecka Kaiserliche Marine oraz brytyjska Royal Navy. Odbytą w tym miejscu bitwę powszechnie uznaje się za największe starcie morskie podczas I wojny światowej.

Do bitwy jutlandzkiej nie doszłoby, gdyby nie dążenia Niemców, chcących znieść blokadę ekonomiczną, jaką zastosowała wobec nich Anglia. Pomimo sporych strat po obu stronach, batalia ta była w zasadzie nierozstrzygnięta, choć większe powody do zadowolenia mogła mieć flota cesarskich Niemiec, tracąc mniej okrętów i poległych marynarzy. Mimo to Anglikom udało się utrzymać blokadę ekonomiczną i status mocarstwa morskiego.

Midway (1942)

Stoczona w dniach 4-7 czerwca 1942 roku w rejonie Midway na Oceanie Spokojnym bitwa stanowiła punkt zwrotny w wojnie na Pacyfiku, w której prym wiedli od tej pory aż do końca II wojny światowej Amerykanie. Bitwa pod Midway była równocześnie pierwszą klęską, poniesioną przez flotę japońską od 350 lat, kiedy w 1592 rozbił ją koreański admirał YI-Sun.

W kilkudniowej bitwie pod Midway US Navy posłało na dno 4 duże lotniskowce („Kaga”, „Akagi”, „Sōryū”, „Hiryū”) i 1 krążownik japoński („Mikuma”). Straty amerykańskie wyniosły natomiast po 1 lotniskowcu („USS Yorktown”) i niszczycielu („USS Hammann”).

Pogrom Cesarskiej Marynarki Wojennej uniemożliwił Japończykom zajęcie Wysp Hawajskich, w skład których wchodziło atol Midway, skąd mogliby przypuścić uderzenie na zachodni brzeg Ameryki.