Anna Habsburżanka - wykształcenie, życiorys, małżeństwo, śmierć

Anna Habsburżanka – pierwsza żona Zygmunta III Wazy

Pochodzenie, wygląd i charakterystyka Anny

Arcyksiężniczka Anna Habsburżanka była córką arcyksięcia Karola, trzeciego syna cesarza Ferdynanda I oraz Marii, córki księcia bawarskiego Albrechta I. Urodziła się w Grazu 16 sierpnia 1573 roku. Na dość wczesnym etapie zaczęła się jej edukacja. Czytać uczyli ją zakonnicy: franciszkanin i benedyktyn. Dość wcześnie nauczyła się łaciny. W wieku kilkunastu lat przetłumaczyła na niemiecki znaczną część życiorysu św. Ignacego. Znała także hiszpański oraz włoski.

Edward Rudzki tak opisuje wygląd Anny Habsburżanki: „była niewysoka i wyraźnie się garbiła. Średnio urodziwa cechowała się jednak niewątpliwym wdziękiem. Mogły podobać się jej bujne blond włosy, ciemnoniebieskie oczy o melancholijnym wejrzeniu, kształtny nos i przezroczysta cera. Miała zaznaczone, charakterystyczne dla Habsburgów, zgrubienie wargi dolnej, ale w tak niewielkim stopniu, że to jej nie szpeciło. Odznaczała się ujmującym głosem”. Była dość życzliwa  w kontakcie z otoczeniem, nie cechowała jej wyniosłość. Była wrażliwa na biedę ludzką. Charakteryzowała się też dużą pobożnością.

Małżeństwo Anny z Zygmuntem III Wazą

Annę początkowo planowano wydać za księcia Lotaryngii Henryka I. Pierwsza propozycja wydania jej za Zygmunta Wazę pojawiła się jeszcze, kiedy miała 13 lat. To Anna Jagiellonka była osobą, która wyszła z tą propozycją, sugerując, że Zygmunt ma szansę zostać kolejnym królem Polski. Karol nie okazał wtedy tym większego zainteresowania, jednakże Anna Jagiellonka wysłała wtedy do Austrii Żyda nazwiskiem Mandel, który rozmawiał o tym m.in. z arcyksięciem Maksymilianem.

Decyzję odwlekano, między innymi dlatego, że posłużenie się żydowskim kupcem w rozmowach uznano za mało poważne. Później rokowania zerwał Henryk I, a Zygmunt III Waza rzeczywiście został królem Polski. Był już jednak wtedy zaręczony z holsztyńską księżniczką. Do rozmów powrócono dopiero w roku 1590, kiedy Zygmunt otrzymał portret Anny, który miał mu się spodobać. W 1591 roku Zygmunt postanowił poślubić Annę.

Na wiosnę roku 1592 do cesarza Rudolfa II do Pragi wyruszyło polskie poselstwo na czele z marszałkiem wielkim litewskim Albrechtem Radziwiłłem oraz kardynałem i biskupem krakowskim Jerzym Radziwiłłem. 17 kwietnia podpisana została umowa, ślub per procura odbył się 3 maja 1592 roku w kościele św. Augustyna w Wiedniu. Został on udzielony przez kardynała Jerzego, zaś króla Zygmunta reprezentował Albrecht. Wtedy też Anna miała po raz pierwszy okazję zobaczyć na portrecie wizerunek Zygmunta. 14 maja orszak Anny znalazł się już w Polsce. W dniu 31 maja miał miejsce właściwy ślub Anny (19 lat) i Zygmunta III Wazy (26 lat). Byli zgodnym małżeństwem, na wielu płaszczyznach. Zygmunt prawdopodobnie przyczynił się do przyznania żonie w 1592 roku Złotej Róży przez papieża Klemensa VIII.

Anna jako królowa Polski, jej śmierć

Anna Habsburżanka i działalność polityczna oraz religijna

Anna dość szybko nauczyła się języka polskiego. Znała się również na polityce, ponoć Zygmunt nie wahał się powierzać jej spraw związanych z przekazywaniem informacji o takim charakterze członkom jej rodziny. Zresztą, jak podaje Edward Rudzki, Anna Habsburżanka rozumiała zamierzenia polityczne męża. Sporną kwestią jest jednak skala zaangażowania politycznego Anny.

Wspomina się, że działała na rzecz wzmocnienia pozycji jezuitów na dworze. Jest prawdopodobne, że wpływ miał na to fakt, iż jeszcze w młodości jezuici mieli duży wpływ na jej wychowanie. Zapewne Anna wywierała w tej kwestii jakiś wpływ na Zygmunta. Jezuitom pozwolono m.in. na nocowanie na Wawelu, byli też zapraszani przez panującą parę, np. Piotr Skarga bywał na obiadach u Zygmunta i Anny. Piotr Skarga darzył Annę zresztą dużym szacunkiem, zadedykował jej m.in. trzecie wydanie Żywotów świętych.

Istnieją pewne poszlaki co do próby angażowania jej w sprawy międzynarodowe. Jej rodzina oraz Stolica Apostolska apelowali do niej o poparcie dla polityki antytureckiej, jej matka miała nawet prosić ją, by doprowadziła do przystąpienia Polski do wojny z tym państwem. Z drugiej strony papież pisał do niej z krytycznymi słowami wobec wyprawy na Mołdawię. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat Elżbiety Habsburżanki?

Dzieci pary królewskiej, pobyt w Szwecji

Już prawie rok po ślubie, 23 maja 1593 roku przyszła na świat córka pary królewskiej, Anna Maria. Jednak w tym samym roku Zygmunt i Anna musieli pozostawić córkę pod opieką Anny Jagiellonki, ponieważ z powodu perturbacji związanych z objęciem przez Zygmunta tronu w Szwecji musieli wybrać się do tego państwa. Anna była wtedy w kolejnej ciąży, zaś stres związany z podróżą oraz sytuacją zastaną na miejscu (spory z nowym władcą dotyczyły choćby kwestii religijnych) źle wpłynął na jej stan zdrowia.

W tym czasie Anna włączyła się w nawracanie na katolicyzm, miała np. karmić ubogich, jednakże pod warunkiem, że ci będą odmawiać katolickie modlitwy. Dla takich osób miejscowi pastorzy żądali banicji. W międzyczasie miała miejsce koronacja Zygmunta i Anny na króla i królową Szwecji. Będąca jednak w zaawansowanej już ciąży Anna coraz gorzej się czuła i obawiała się, że dziecko zostanie jej odebrane i wychowane w wierze luterańskiej.

Tymi obawami dzieliła się w listach pisanych do matki. 19 kwietnia 1594 roku Anna urodziła drugą córkę, Katarzynę, która nie przeżyła jednak nawet miesiąca, zmarła 16 maja. Rodzice postanowili zabrać trumnę z jej ciałem do Polski, aby tam ją pochować. 14 sierpnia para królewska wypłynęła w drogę powrotną do Polski.