Bitwa pod Poitiers (Bitwa pod Tours w VIII w.) - data, strony, przyczyny konfliktu, wynik starcia

Przyczyny bitwy, najazdy arabskie

W początkach VIII wieku państwu Franków zagroziły wojska arabskie pod wodzą namiestnika Al-Andalus Abd al-Rahmana, który podobno uważał, że relacje pomiędzy muzułmanami a Frankami mogą być uregulowane tylko przy pomocy miecza. Paradoksalnie poczucie realności zagrożenia ze strony Arabów sprawiło, że sojuszu z Karolem Młotem zaczęli szukać Prowansalczycy i Akwitańczycy, choć jak czas miał to pokazać był to bardzo luźny sojusz.

Abd al-Rahman kierował się na Franków od strony Pirenejów. W Narbonne ulokował swoją bazę wojskową. Zniszczona i złupiona została Gaskonia. W dalszej swojej drodze zniszczył Bordeaux, gdzie zniszczył oddziały księcia Odona. Próbował później zorganizować wojsko złożone po części z uchodźców z najechanych terenów, jednocześnie powiadamiając o wszystkim Karola Młota i prosząc go o pomoc. Nawiasem mówiąc Karol i Odon niezbyt przepadali za sobą. I ta armia Odona została potem rozbita podczas próby odbicia Bordeaux.

W międzyczasie inna część armii arabskiej dotarła aż do Lyonu i Burgundii. W większości złupiona i spalona została Akwitania. Abd al-Rahman stopniowo zbliżał się do Poitiers, gdzie znajdowała się siedziba biskupstwa. Zniszczony został kościół św. Hilarego. Najeźdźcy skierowali się na Tours, gdzie mieścił się kościół św. Marcina. Po drodze oddział arabski po raz pierwszy starł się z nadchodzącymi z odsieczą wojskami frankijskimi i poniósł porażkę. Al-Rahman zdecydował się nie kontynuować marsza na Tours, wycofując się na przedpola Poitiers.

Przed bitwą: wojska obu stron, data ich przybycia na pole bitwy, strategia

18 października Abd al-Rahman zgodnie z arabskim zwyczajem wojennym tuz przed atakiem założył tam obóz warowny otoczony palisadą, zaś dookoła niej za wyjątkiem fragmentu od strony lasu wykopano rów z zamaskowanymi gałęziami wbitymi na sztorc palami. Podobnie postąpił zresztą i Karol Młot, który ściągnął na bitwę liczne posiłki ze wszystkich okręgów swojego państwa oraz sąsiednich i przybywszy na miejsce również 18 października w osadzie rolniczej Vieux-Poitiers założył swój obóz. Ciekawostka: kronikarze określając te wielonarodowe siły po raz pierwszy użyli wobec nich sformułowania Europenses.

Siły frankijskie liczyły około 20 000 żołnierzy, podczas gdy Arabów było ponad dwa razy więcej: około 50 000. Jeszcze przed starciem Frankowie zostali wzmocnieni posiłkami w ilości 5 000 żołnierzy (2 000 kawalerii i 3 000 piechoty). W momencie przygotowania do bitwy obie armie zajęły niemalże całą dostępną wolną przestrzeń.

Świadomy tego, że Arabowie w trakcie bitwy wykorzystują przede wszystkim jazdę (niezwykle użyteczną na terenach równinnych) Karol Młot przewidział dla swoich żołnierzy specjalną taktykę, stosowaną zresztą przez ludy germańskie. Otóż jego żołnierze mieli ustawić się ciasno obok siebie, tarcza przy tarczy tak, aby stworzyć coś w rodzaju muru. Linia ta była głęboka na 10 szeregów, zaś tworzyła ją ciężkozbrojna piechota frankijska, uzbrojona we włócznie o długości 1,80 m oraz miecze i topory. Oczekiwanie na bitwę miało trwać około 7 dni, w trakcie których obie strony oceniały wzajemnie swoje siły. Kwestią sporną jest dokładna lokalizacja pola bitwy, jednakże w przybliżeniu był to teren pomiędzy rzekami Vienne i Clain, około 20 km na północ od Poitiers. Okolicę stanowiła puszcza z wykarczowaną w jednym miejscu polaną. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł z 10 bitwami, w których zwyciężyła strona słabsza.

Data bitwy, jej przebieg, straty obu stron, wynik bitwy

Do starcia ostatecznie doszło z samego rana 25 października. Ciężką kawalerią zaatakowali Arabowie, wdzierając się w głąb formacji obronnej wojsk Karola. Tuż za nią poszły oddziały ciężkozbrojnej piechoty. Armia Karola Młota przeszła jednak do kontrataku, zaciekle nacierając na uwięzłą w skoszonych szykach piechoty frankijskiej jazdę arabską. Później doszło już do bezpośredniego starcia piechot obu stron. Muzułmanie na chwilę się wycofali, tylko po to, aby ostrzał przeciwnika mogli rozpocząć łucznicy. Po tym nastąpił ponowny atak piechoty. Schemat ten powtarzał się przez kolejne godziny. Al-Rahman spróbował wykorzystać lekka piechotę berberyjską, aby ta zaszła wroga od flank, przez las. Tam jednak napotkali oddziały piechoty z Saksonii, które ich niemalże zmasakrowały. Kolejne ataki Arabów na polu nie przynosiły rezultatu. Armia Karola Młota wytrzymywała uderzenia, powoli prąc do przodu. Abd al-Rahman zareagował. Rzucił na pole bitwy po raz kolejny jazdę-na flanki oraz środkiem elitarną piechotę. Cały manewr pod gradem strzał, którego nie przerwano nawet w momencie zwarcia. To skruszyło szeregi Franków, realne stawało się przegranie bitwy.