Bitwa pod Poitiers - data, przebieg, straty, strony, znaczenie

Bitwa pod Poitiers-informacje wstępne: przyczyny, kontekst historyczny

Bitwa pod Poitiers z 1356 roku była jednym ze starć pomiędzy Francją i Anglią w tamtym czasie, toczyła się bowiem wojna stuletnia. Główną rolę w tej jej fazie miał odegrać następca tronu, najstarszy syn króla Edwarda III, mający wtedy 25 lat książę Walii Edward (nazywany także Edwardem Woodstock). Nosił on ciekawy przydomek: Czarny Książę, który wziął się od koloru noszonej przez niego zbroi.

We wcześniejszej fazie wojny zapisał się już swoją postawą w czasie bitwy pod Crecy. W Gujennie (południowy zachód Francji) pełnić miał funkcję namiestnika. We wrześniu on i jego wojsko wylądowało w Bordeaux, skąd następnie wyprawił się na wschód, docierając do Morza Śródziemnego i jak podają źródła paląc po drodze około 500 miejscowości, grabiąc jednocześnie tereny, przez które jego wojsko przechodziło. Do Bordeaux powrócił w grudniu, przy czym żadne oddziały Francji nie utrudniały mu zadania.

Jesienią 1355 roku ze swoimi wojskami w Calais wylądował sam król Edward III. Po stronie francuskiej zaczęto obawiać się silnego ataku. Należało się przygotować Jan II Dobry zwołał Stany Generalne. Uchwalono w grudniu wysoki podatek wojenny. Podobną zresztą decyzję podjęły Stany Południa. Dalsze wydarzenia miały miejsce latem 1356 roku. Na ziemiach francuskich zaczęły działać dwie armie angielskie: do Normandii weszła armia pod dowództwem księcia Henryka Lancastera, zaś z Bordeaux w kierunku centralnej Francji ruszył Czarny Książę. Przebywając daleką drogę dotarł do Loary, w pobliże Tours.

Siły obu stron, dowódcy, przebieg i data bitwy, straty

Jan Dobry wyruszył naprzeciw wojsk Czarnego Księcia z armią liczącą 16-20 000 żołnierzy. Oddział Edwarda liczył około 5-6 000 ludzi i był zmęczony długą drogą. Brakowało pożywienia. W dniu 18 września jego wojsko znalazło się w okolicach wsi Maupertius, znajdującej się 8 km na południe od Poitiers. Nie mogąc już dalej uciekać Edward postanowił przyjąć bitwę. Podzielił swoje siły na trzy części, liczące trochę ponad 1 200 ludzi, w tym łuczników. Anglicy zajęli dogodne pozycje defensywne w terenie, który nie pozwalał Francuzom na zaatakowanie całością sił jednocześnie. Bitwa miała się rozegrać 19 września 1356 roku. Przed nią Jan Dobry zorganizował naradę wojenną, podczas której jak to wynika ze źródeł król miał chcieć zachować się honorowo i odrzucić pomysł okrążenia wroga i wzięcia go głodem. Teren sprzyjał Anglikom, ponieważ ciężkozbrojne rycerstwo francuskie musiało na nim walczyć pieszo.

Na sam początek Jan wysłał do boju elitarny oddział jazdy francuskiej wraz z rycerzami zaciężnymi z Niemiec. Oddział został szybko rozbity w wyniku ostrzału łuczników przeciwnika oraz dokończenia dzieła przez rycerzy. Później król wysłał korpus dowodzony przez swojego syna a jednocześnie delfina Francji Karola. Kolejna porażka i odwrót. W trzecim ataku porażkę poniósł z kolei brat króla i książę Orleanu. Anglicy wytrzymali wszystkie uderzenia. Łucznikom podobno brakowało już strzał i musieli je „odzyskiwać” z ciał poległych Francuzów.

Król zdecydował się więc poprowadzić następny atak osobiście, uderzając głównym korpusem. Nie spodziewał się jednak takiego zwrotu akcji: liczący niespełna 600 ciężkozbrojnych oraz 100 łuczników i dowodzony przez Gaskończyka najpierw obszedł a następnie zaatakował na tyłach korpus francuski, który wzięty w kleszcze został rozbity. Po tym starcie zostało zakończone już szybko. W całej bitwie zginęło łącznie około 2 500 Francuzów, zaś kolejnych 2 000 wzięto do niewoli. Wśród nich znalazł się sam król Jan II Dobry oraz jego liczący wtedy 14 lat syn Filip. Kolejna bitwa pod Tours przeszła do historii. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł z 10 bitwami, w których zwyciężyła strona słabsza.

Porażka Francji i skutki wojny

Siedem miesięcy po bitwie król Jan II Dobry został przewieziony do Anglii. Data 25 maja 1357 zapisała się w historii: tego dnia królowi Francji urządzono ceremonię wjazdu do Londynu, podczas której jechał na białym koniu, zaś Czarny Książę oczywiście na czarnym. Przez 3 lata i 2 miesiące Jan Dobry pozostawał w Anglii w swoistym areszcie dworskim. Przyrzekł, że nie będzie próbować uciekać, pomimo to pozostawał po dyskretną strażą. Pobyt w Anglii nie był jednak dla niego szczególnie uciążliwy, mógł bowiem przyjmować wizyty, w tym króla Edwarda III a także wziętych również do niewoli możnych francuskich. Mógł nawet brać udział w polowaniach, turniejach i różnego rodzaju uroczystościach. Z Francji zaś przysyłano mu wino i dziczyznę. Ten opis wydaje się wskazywać na sielankę życia Jana w niewoli angielskiej, aczkolwiek koszty utrzymania króla ponosiła Francja.

Porażka pod Poitiers okazała się jednak mieć poważne skutki dla samej Francji. Zapanował chaos. W kraju działały uzbrojone bandy, w tym żołnierskie, łupiąc i grabiąc i nie było komu stawić im oporu. Władzę miał zaś przejąć uciekinier z pola bitwy, najstarszy syn Jana Karol, wtedy książę Normandii. Jego sytuacja była nie do pozazdroszczenia: pustki w kasie państwa, ze słabymi doradcami dookoła siebie musiał stanąć naprzeciw roszczeń ze strony kilku stanów jednocześnie. Szczególnie aktywne były środowiska (panowie feudalni) króla Nawarry Karola Złego, który wcześniej został uwięziony przez Jana Dobrego oraz Stefana Marcela (mieszczaństwo).