Blanka Kastylijska - jak kobiety mogły władać krajem w trudnych czasach
W historii kobiet rządzących państwami było niewiele. Panowały jednak królowe, o których mniej wiadomo, gdyż rządziły one w zastępstwie mężów lub małoletnich synów. Jedną z takich wybitnych kobiet była Blanka Kastylijska, która kilkanaście lat rządziła Francję, początkowo w imieniu syna, a później w zastępstwie króla przebywającego na wyprawie krzyżowej. Była kobietą o twardym charakterze, która zarówno zbrojnie, jak i przy pomocy negocjacji panowała w niespokojnych czasach i udało jej się wzmocnić ówczesną Francję.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kobietach w historii.
- Blanka Kastylijska - kobieta, która kilkanaście lat władała Francją
- Blanka Kastylijska jako królowa i regentka Francji
Blanka Kastylijska - kobieta, która kilkanaście lat władała Francją
Blanka Kastylijska - jednak z najbardziej wpływowych kobiet pełnego średniowiecza
Okres jej życia, urodziłą się w 1188 roku, a zmarła w 1252 roku, przypadał na rozkwit pełnego średniowiecza, czyli XIII wiek. Była wnuczką jednej z najwybitniejszych kobiet średniowiecza, Eleonory Akwitańskiej. Przyszła na świat w Kastylii, na dworze córka Alfonsa VIII Szlachetnego i Eleonory Plantagenet, córki Eleonory z Akwitanii. Małżeństwo jej rodziców było szczęśliwe i udane, zaś dwór uchodził za wesoły, pełen dworskich zabaw i rozrywek.
O jej losie zadecydowała polityka. Traktat kończący walki królów Anglii i Francji o angielskie posiadłości na kontynencie miał być przypieczętowany małżeństwem następcy tronu Francji z siostrzenicą króla Anglii. Osobą, która miała przywieźć oblubienicę do Francji, stała się 80-letnia już Eleonora z Akwitanii. Co ciekawe, na królową Francji przeznaczono starszą siostrę Blanki, Urrakę. Jednak urzeczona wdziękiem i wykształceniem dziewczyny, Eleonora wybrała Blankę.
Odtąd losy Blanki złączyły się z królestwem Francji, gdzie została królową, regentką i matką króla. Jak większość dziewcząt z możnych rodów w tym czasie została poślubiona w młodym wieku 12 lat. Warto przy tym pamietać, że wtedy ludzie dojrzewali wcześniej i żyli krócej. Blanka żyła 64 lata, zaś jej babka 82 co było rzadkie w tamtych czasach.
Jej małżeństwo z następcą tronu, a następnie królem Ludwikiem VII trwało 26 lat. Były to czasy, kiedy kobiety rodziły prawie co roku, przeżywały wiele poronień i tragedii, gdyż dużo dzieci nie dożyło wieku dorosłego. Ile razy była w ciąży, nie wiemy. Urodziła 14 dzieci, z których tylko jedna córka i 4 synów osiągnęło dorosły wiek. Przeżyli matkę, z wyjątkiem Roberta, który zginął na wyprawie krzyżowej.
Okres wojen i wypraw krzyżowych spawił, że musiała wziąć na swoje barki rządzenie państwem. Władała Francją w latach 1226 do 1236, po śmierci męża, w imieniu małoletniego syna. Następnie w latach 1248 - 1252 została regentką w czasie wyprawy krzyżowej Ludwika IX Świętego.
Czasy, w jakich żyła Blanka Kastylijska
Średniowiecze było okresem, kiedy kobiety nie były ograniczone do domowego ogniska. Wiele z nich pracowało i wiele zarządzało ogromnymi dobrami. Jedną z kobiet, którym przyszło władać wielkim królestwem, była Blanka Kastylijska, królowa Francji.
Żyła w okresie pełnego średniowiecza, kiedy to na kontynencie europejskich kształtowały się państwa, które istnieją dziś, a szczególnie kształtowało się królestwo, które właśnie w tym czasie zaczęto nazywać Francją. Wcześniej było to królestwo Franków mocno ograniczone terytorialnie. Od czasów Wilhelma Zdobywcy, a później także małżeństwa księżnej Akwitanii, Eleonory, większość terytorium dzisiejszej Francji znajdowało się w rękach królów Angielskich, którzy rezydowali głównie na terenie Francji, traktując wyspę niemal jako nieznaczące peryferia. Właśnie w czasach życia Blanki Kastylijskiej królestwo Francji znacznie zwiększyło swoje terytorium. Król Filip II August wojował z Janem bez Ziemi o tereny należące do królów angielskich leżące na terenie dzisiejszej Francji. W rezultacie przyłączył do Francji większość posiadłości Jana bez Ziemi, jak Normandia, Andegawenia, Maine, północne Poitou i Bretania. W roku 1200 zawarto traktat w Le Goulet, który kończył boje o Normandię, który przypieczętował ślub Blanki z Ludwikiem. W rękach Jana bez Ziemi została Akwitania, księstwo jego matki.
Władza królewska nie była w tym czasie mocna, dlatego też zarówno Ludwik VIII Lew, jak i królowa Blanka, borykali się z buntami możnych. Czasy panowania Blanki były też okresem wypraw krzyżowych, zarówno mających na celu odzyskanie ziem zajętych przez Muzułmanów, jak i zlikwidowanie herezji Katarów na południu Francji. Już ojciec Blanki, Alfons VIII Szlachetny, dowodził koalicją chrześcijańską w bitwie pod Las Navas de Tolosa, w 1212, kiedy to złamana została potęga Almohadów. Za życia Blanki miała miejsce nieszczęsna krucjata dziecięca, kiedy to dzieci z Europy, prawdopodobnie zwiedziono, aby je u wybrzeży sprzedać w niewolę do krajów muzułmańskich. Zarówno teść jak i syn Blanki brali udział w krucjatach.
Blanka Kastylijska jako królowa i regentka Francji
Małżeństwo Blanki i Ludwika VIII Lwa
Jej małżeństwo z następcą tronu, a następnie królem Ludwikiem VII było udane i szczęśliwe, choć o życiu Blanki w jego początkowym okresie niewiele wiemy. Brała czynny udział w wyprawie swego męża do Anglii, aby ubiegać się o tron angielski. Ludwik usiłował wykorzystać powstanie angielskich baronów przeciw władzy Jana bez Ziemi. Jednak już w czasie jego wyprawy na Anglię, baronowie zmienili zdanie i ofiarowali koronę synowi Jana, Henrykowi. Blanka w tym czasie zbierała fundusze na wojnę i wystawiła dwie floty. Mimo jej starań Ludwik poniósł klęskę w 1217 roku i musiał uchodzić do Francji.
Ludwik VIII Lew królował tylko 3 lata, zaś jego panowanie wypełniły walki z możnymi we Francji. W czasie wyprawy przeciwko ekskomunikowanemu i zbuntowanemu księciu Tuluzy, król zachorował i zmarł. Tym samym Blanka została wdową w wieku 38 lat, zaś jej syn i następca tronu Ludwik, miał wówczas 12 lat. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat historii Francji.
Blanka jako regentka Francji
Jej panowanie w imieniu małoletniego syna nie było spokojne. Toczyła nie tylko walki zbrojne przeciw zbuntowanym baronom, lecz także posługiwała się dyplomacją. Aby uniemożliwić królowi angielskiemu odzyskanie ziem na kontynencie poprzez małżeństwo, skutecznie uniemożliwiła Henrykowi III, królowi Anglii poślubienie dziedziczek księstw na terenie Francji. Dała się poznać jako twarda królowa, czym nierzadko zdobywała sobie wrogów.
Blanka znana była z twardego i gwałtownego charakteru. Również ostro postąpiła w sprawie zbuntowanych studentów Uniwersytetu Paryskiego. W roku 1229 doszło do bójek ulicznych zainicjowanych przez studentów paryskiego uniwersytetu. W sprawę włączył się legat papieski, który połamał pieczęć uniwersytetu. Doszło do otwartego buntu. Ostatecznie królowa wysłała swoich ludzi, aby stłumić zamieszki. Ostatecznie musiała ugiąć się przed profesorami i studentami i przywrócić przywileje uniwersytetu, gdyż zbuntowani profesorowie i studenci rozjechali się do innych miast, co zagrażało dalszemu istnieniu uniwersytetu. Nawet Henryk III zachęcał ich do przeniesienia się do Anglii.
Już pod koniec swojego życia królowa Blanka wystąpiła zbrojnie, tym razem w obronie chłopów, uwięzionych przez kościelnych hierarchów. Do konfliktu doszło o podatki, które chłopi uznali za bezprawne i zbuntowali się. Kanonicy katedry Notre Dame uwięzili chłopów, a potem także ich żony i dzieci. Kiedy próby pogodzenia stron nie daly rezultatu, królowa na czele żandarmów miejskich wyłamała drzwi do lochu i uwolnila chłopów. Jednak na tym nie zakończyła sprawy. Aby zadowolić wszystkich, użyła negocjacji, aby problem został rozwiązany także prawnie.
Bibliografia:
- Régine Pernoud: Królowa Blanka. Seria „Biografie Sławnych Ludzi”, Warszawa: wydawnictwo PIW, 1989
- Gies, Frances; Gies, Joseph, Życie średniowiecznej kobiety