Budda (Siddhartha Gautama) - życiorys, oświecenie, nauki, śmierć

Budda: biografia, narodziny, młodość – znaczenie jej przebiegu, jego rodzina

Siddhartha Gautama: biografia, narodziny, pochodzenie lokalizacja jego ojczyzny

Siddhartha Gautama, czyli przyszły Budda, urodził się prawdopodobnie około roku 566 p.n.e. w królewskiej rodzinie. Jego imię oznacza „ten, który dopiął celu”. Dokładne ustalenie daty jego urodzin nastręcza pewnych trudności. Bez wątpienia jednak Budda był postacią historyczną, o czym świadczą odkrycia archeologiczne a szczególnie odnalezione inskrypcje. Spotykana jest figurka Buddy, a jego charakterystyczna zamyślona twarz obecna jest też na posągach.

Jego ojciec Siuddhodana rządził klanem Siakjów, który wywodził się z ówczesnego stanu rycerskiego. Miejsce przyjścia na świat Buddy znajduje się obecnie w okolicy granicy pomiędzy Indiami a Nepalem. Do jego rodziny należały ziemie znajdujące się obecnie na południu Nepalu. Wtedy były to okolice miasta Kapilawast, stolicy Siakjów.

Paradoksalnie do spuścizny po starożytnym Kapilawaście przyznają się obecnie dwa miasta, jedno nepalskie i jedno indyjskie: Tilaurakot oraz Piprahwa/Ganwaria. Ustalenie zatem które z nich było kiedyś stolicą Siakjów staje się często przedmiotem dysputy nie tyle natury naukowej czy też archeologicznej, co politycznej.

Biografia Buddy: jego dzieciństwo i młodość, rodzina

Narodziny Siddharthy Gautamy miały miejsce, kiedy jego matka, królowa Maja, była w drodze do krewnych w Lumbini, miejscowości znajdującej się niedaleko Kapilawastu. Niestety jego matka zmarła zaledwie 7 dni po urodzeniu syna, który dorastał w towarzystwie macochy, Pradżapti Gautamy i to po niej nosił nazwisko. Wiadomo, że Siddhartha Gautama miał żonę i syna. Jego żoną była jego kuzynka o imieniu Jasodhara, wziął z nią ślub w wieku 16 lat. Para miała syna imieniem Rahula.

Dzieciństwo i młodość Buddy zostały w dużej mierze ukształtowane w wyniku przepowiedni trzech joginów, którą usłyszeli jego rodzice. Mieli oni powiedzieć o nim: „Chłopiec jest kimś szczególnym. Jeśli nie zetknie się z cierpieniem świata, jako silny władca zdobędzie wszystkie sąsiednie królestwa i spełni wasze pragnienia. Jeśli jednak dostrzeże niedolę przenikającą każdy uwarunkowany stan, zrezygnuje ze wszystkiego i podzieli się ze światem swoim oświeconym wglądem” (Nydahl, s. 15).

Ponieważ rodzice a szczególnie jego ojciec chciał, aby Siddhartha Gautama przejął po nim panowanie, postanowiono wszelkimi możliwymi sposobami odgrodzić go od jakichkolwiek sytuacji, które mogłyby sprawić, że spełniłaby się druga część przepowiedni. Zadbano, aby jego głowa wypełniona była tylko radosnymi myślami. Był rozpieszczany, mógł otrzymać wszystko, co sobie zamarzył. W takich oto jak byśmy dzisiaj powiedzieli „szklarniowych warunkach” Siddhartha Gautama żył aż do 29 roku życia. A może zainteresuje cię także ten artykuł o 5 najstarszych cywilizacjach świata?

Budda: jego odejście i oświecenie, wczesne nauczanie

Wielkie odejście Buddy – znaczenie

Do nagłego przełomu w jego życiu doszło podczas jego wędrówek po mieście, zdarzało mu się bowiem po kryjomu opuszczać pałac. Miało to kolosalne znaczenie dla przyszłości Siddharty. Otóż podczas tych wędrówek młody Siddhartha Gautama napotkał kolejno człowieka chorego, starca oraz zmarłego. Wydarzenia ta wywarły na niego nieodwracalny wpływ, jego głowa musiała być pełna kluczowych dla jego przyszłego życia myśli. Radości, jakie zapewniano mu w pałacu, przestały go cieszyć. Zrozumiał bowiem, że życie, jakie prowadził, nie zbliża go w żadnym stopniu do rozwiązywania problemów ludzi.

Siddhartha Gautama kontynuował eksplorację „świata zewnętrznego” i w jej trakcie napotkał tym razem jogina, ascetę. Dowiedział się od niego, że ten z powodu swej ignorancji a w konsekwencji karmy znalazł się on w kole narodzin, z którego poszukiwał wyzwolenia. To wtedy Siddhartha Gautama postanowił podążyć podobną drogą i wyrzec się wszystkich przyjemności, jakie zapewniali mu jego rodzice.

Tradycja buddyjska nadała nawet temu wydarzeniu specjalną nazwę: „wielkie odejście”. Tak to wydarzenie zgodnie z tradycją opisuje Marek Mejor: „książę, pośród głębokiej nocy, pochyla się nad śpiącą żoną, trzymającą w objęciach dziecię; z obawy przed jej obudzeniem odchodzi bez pożegnania dziecka. W towarzystwie wiernego giermka wymyka się chyłkiem z pałacu. Bogowie sprawiają, że niewidzialni dla straży, wyjeżdżają poza miasto” (Mejor, s. 62).

Siddhartha Gautama i jego poszukiwania właściwej drogi

Budda zaszył się w lasach znajdujących się na wzgórzach na północy Indii. Jego celem stało się oświecenie, lecz droga do niego nie okazała się dla przyszłego Buddy łatwa. Przez pewien czas wędrował, docierając m.in. do Radżagryhy, stolicy Magadhy, gdzie poznał tamtejszego króla Bambisarę. Zgłębiał tajniki ascezy, w czym pomagali mu mistrzowie Alara Kalama i Udraka Ramaputra. W ciągu sześciu lat poszukiwania swojej drogi zdarzało mu się popadać w skrajności.

Przykładowo przebywając we wsi Urubilwa (w której przyłączyło się do niego pięciu innych ascetów) w pewnym momencie miał nawet stwierdzić, że ludzkie ciało jest czymś złym, czego skutkiem było to, że prawie się zagłodził, sądząc, że maksymalnie ograniczając wrażenia zmysłowe, doprowadzi do rozjaśnienia swojego umysłu. Uzmysłowił wtedy sobie, że w ten sposób nikomu nie pomoże. Zrezygnował z radykalnej ascezy. Spowodowało to jednak, że wspomnianych pięciu towarzyszy uznało takie jego zachowanie za zdradę.

Próbował również kontaktów z różnymi istniejącymi wtedy prądami filozoficznymi, jednakże i filozofia nie dała mu tego, czego poszukiwał. Jak bowiem pisze o tym Lama Ole Nydahl filozofowie bowiem „wiedzieli (...) dużo o tym, co wydarza się w umyśle, jednak niczego o ponadczasowej naturze tego, kto wszystkich owych zjawisk doświadcza. Docierając do końca ich ścieżek, nie znajdował niczego, czemu mógłby w pełni zaufać (Nydahl, s. 17).

Oświecenie Buddy, pierwsze nauki, nowa religia

Budda i jego oświecenie, początki nauczania

Thubten Cziedryn i Lama Ole Nydahl podają, że później Budda zasiadł w Bodhgaja pod drzewem figowym w tradycji buddyjskiej nazywanym bodhi, czyli drzewem oświecenia. To m.in. na bazie tej sceny powstawała później charakterystyczna figurka Buddy, na której jego twarz jest zawsze w określony sposób skupiona. Figurka taka jest zresztą dość łatwa do nabycia.

Wspomniane Bodhgaja znajduje się pomiędzy New Dehli i Kalkutą, mniej więcej w 2/3 drogi pomiędzy tymi miastami. Obecnie jednak miejsce to nie ma jakiegoś wielkiego znaczenia, znajduje się tam trochę zagranicznych świątyń, wioska ta jest też pełna hinduskich żebraków. Obecnie znajduje się w stanie Bihar.

Budda, zasiadłszy pod wspomnianym drzewem, miał powziąć postanowienie medytowania tak długo, aż będzie w stanie pomagać innym. Wszedł w stan głębokiej medytacji, co pozwoliło mu na oświecenie, jego głowa oczyściła się wtedy oczyścić ze wszelkich błędnych pojęć. Jego medytacja trwała podobno 6 nocy i 6 dni, zaś zakończyła się w dniu jego 35 urodzin. Jednakże nie zaczął nauczać od razu, ale dopiero 7 tygodni później, a stało się to w Sarnath, które znajduje się niedaleko świętego miasta Benares, gdzie m.in. paleni są zmarli.

Nauki Buddy, nowa religia – buddyzm, pierwsi mnisi, a także mniszki

Jego pierwsze kazanie nosiło tytuł Kazanie o wprawieniu w ruch koła Prawa (Dharmaczakraprawartana-sutra). Miała być przy tym obecna i piątka wspomnianych wcześniej jego towarzyszy. W trakcie swoich nauk ludziom, którzy go odwiedzili, miał przekazać Cztery Szlachetne Prawdy, mówiąc o nich w ten sposób:„Uwarunkowane życie jest cierpieniem, istnieje przyczyna tego cierpienia, jego koniec oraz droga, która do tego końca prowadzi” (Nydahl, s. 19). Późniejszych 45 lat swojego życia Budda poświęcił na nauczanie ze „współczuciem, mądrością i wielką wprawą” (Cziedryn, s. 22).

Wędrował w tym czasie po miastach i wsiach znajdujących się w środkowej części Gangesu. Założył również wspólnotę religijną mnichów a później także i mniszek. Rozszerzenie wspólnoty o kobiety związane było po części z macochą Buddy. Kiedy zmarł jego ojciec, Pradżapti Gautami postanowiła stać się mniszką, czemu początkowo Budda się sprzeciwił, twierdząc, że w jego wspólnocie mogą być tylko mnisi i nie przyjmuje kobiet.

Jego macocha nie dała jednak za wygraną i po obcięciu włosów razem ze swoimi damami dworu udała się do Buddy. Ten zdecydował się je przyjąć po wstawiennictwie jednego ze swoich kuzynów, Anandy Siakjamuni. Miał jednak skomentować to w następujący sposób: „Anando, gdyby żadna kobieta nie została przyjęta do Sanghy, Dobre Prawo przetrwałoby tysiąc lat, ale teraz czystość i świętość nie utrzymają się długo i Prawo przetrwa tylko pięćset lat” (Mejor, s. 67).

Późna biografia Buddy, jego nauki, znaczenie, choroba i śmierć

Działalność Buddy, w tym polityczna, dalsze nauczanie, spiski przeciwko niemu

W samej Radżagryhi w parku przekazanym przez króla Bambisarę zbudowanych zostało 18 klasztorów buddyjskich. Budda pokazywał innym, jak mogą oczyścić swój umysł i wejść na poziom świadomości, jaki sam osiągnął, opierając się właśnie na Czterech Wielkich Prawdach. Zresztą z oświeceniem Siddharthy Gautamy związane jest też i określające go później imię: Budda. Oznacza ono bowiem dokładnie tego, kto się przebudził. W latach, w których nauczał, odwiedził kilkakrotnie i swoje rodzinne miasta Kapilawast, w którym jego nauki sprawiły, że na jego wiarę przeszła jego rodzina, jak i wielu innych Siakjów. Zresztą sam Budda zdarzało się, że angażował się i w działalność polityczną, przykładowo zaangażował się w rozwiązanie sporu granicznego pomiędzy Siakjami i Kolijami.

Nie wszyscy członkowie jego rodziny byli jednak pozytywnie do niego nastawieni, podaje się bowiem, że jego kuzyn imieniem Dewadatta miał po złamaniu ślubów chcieć śmierci Buddy. Sprzymierzył się z księciem Adżatasiatru, który był synem Bambisary. Namówił go do zamordowania ojca i przejęcia władzy po nim. Sam Dewadatta domagał się ustąpienia Buddy, a kiedy ten się sprzeciwił, doprowadził do schizmy w jego wspólnocie. Miał też trzykrotnie zlecać próbę przeprowadzenia zamachu na Buddę, jednakże bezskutecznie.

Nie były to zresztą jedyne spiski przeciwko Buddzie. Wrodzy wobec niego nauczyciele zabili mniszkę imieniem Sundari, zaś jej ciało podrzucili w okolicach klasztoru. Właściwi sprawcy zbrodni zostali jednak ujawnieni. Wspomniany zaś wcześniej Adżatasiatru ostatecznie udał się do Buddy, chcąc uzyskać przebaczenie za swoje winy, w tym za zabicie ojca, jednocześnie się nawracając. Korzystał zresztą później z porad Buddy.