Budowa Wersalu - data, projektanci, znaczenie, historia, ogrody
Obecnie wielkie muzeum, natomiast kilka wieków temu główna rezydencja królów Francji. W oczywisty sposób kojarzący się z konkretnymi wydarzeniami historycznymi. Zbudowany z inicjatywy Ludwika XIV. Przyjrzyjmy się, jak wyglądała jego historia, jak przebiegała budowa Wersalu pod Paryżem, gdzie oprócz pałacu powstało całe miasto. Miejsce to z pewnością ma swój niepowtarzalny styl, to jedno z tych wyjątkowych miejsc, z których słynna jest Francja.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o historii Francji.
Z tego artykułu dowiesz się:
Plany i budowa Wersalu
Faza projektowania i budowy
Według części źródeł jedną z motywacji, dla których Ludwik XIV zdecydował się na tak kosztowną inwestycję, jak Wersal była kobieta, jednak jest to stwierdzenie na wyrost. Mowa tutaj o pannie de La Valliére, z którą w okolicy, w której później powstał pałac spędzał czas. Znajdował się tam już co prawda zbudowany z cegieł mały zamek, pałacyk myśliwski, wzniesiony jeszcze za panowania Ludwika XIII, do którego Ludwik XIV przyjeżdżał od 1664 roku ze wspomniana panną de La Valliére, jednakże zapewniał on ówczesnemu królowi Francji zdecydowanie za mało miejsca.
Plan budowy Wersalu prawdopodobnie zrodził się w głowie króla w latach 60. XVII wieku, przy czym oprócz pełnienia funkcji rekreacyjnej pałac miał także być w stanie pełnić rolę ośrodka władzy. Zamierzenia budowy Wersalu nie sprowadzały się jednak tylko i wyłącznie do powstania nowego pałacu. Jeszcze w 1671 roku, 22 maja, wydany został w Dunkierce dekret na mocy którego osoby zamierzające budować się w Wersalu miały uzyskać do tego stosowne tereny. W planach był nie tylko pałac, ale w zasadzie całe miasto.
Przy tworzeniu planów wersalu uczestniczył słynny francuski architekt Louis Le Vau, który został później zastąpiony przez Julesa Hardouina-Mansarta, w roku 1670 Le Vau bowiem zmarł. Za budowę ogrodów odpowiadać miał André Le Nôtre. Zakładanie ich zaczęło się w 1662 roku. Aby zrealizować zamysły Ludwika XIV na teren przyszłych ogrodów przesadzono 25 000 drzew. W latach 1668-1671 Le Vau wybudował w okolicy pałacyku myśliwskiego kilka budynków, w których mogli przebywać król i Rada. W latach 70. i 80. do budowy Wersalu zaprzęgnięto tysiące pracowników różnych profesji. Byli to murarze, kamieniarze, kowale, hydraulicy, cieśle, szklarze i stolarze.
Ludwik XIV w planowaniu przyszłej budowli przedkładał estetykę nad praktyczność. Nie żałował przy tym pieniędzy na budowę, pomimo sugestii ze strony chociażby ministra Jeana-Baptiste Colberta, według którego fundusze te powinno się przeznaczyć chociażby na dokończenie budowy Luwru. Sam Colbert uważał, że pałac przysłuży się nie tyle chwale króla, ile jego bieżącym przyjemnościom i rozrywkom. Instrukcje co do projektu pałacu, jak i fundusze król przekazywał nawet w trakcie działań wojennych. Nawet w późniejszych latach pomimo działań wojennych (klęska pod Ramilles, wojna hiszpańska) na terenie Wersalu prowadzone były prace mające na celu ten kompleks jeszcze ulepszyć.
Po raz pierwszy Ludwik XIV wprowadził się do pałacu w Wersalu 6 maja 1682 roku, przenosząc tam stopniowo dwór królewski. To najważniejsza w tym kontekście data. Kompleks nie był on jeszcze wtedy ostatecznie ukończony. Przy pracach wykończeniowych zatrudnionych było nadal około 36 000 ludzi oraz 6000 koni. Wiele z prac wykończeniowych dotyczyło ogrodów. Aby możliwe stało się ich stworzenie w formie tak okazałej ogrodów potrzebne było przede wszystkim doprowadzenie odpowiedniej ilości wody. Plan na rozwiązanie tego problemu był następujący: zgodnie z sugestią osób z Akademii Nauk zmieniono bieg Clagny, co pozwoliło na utworzenie „wielkiego kanału”. Same ogrody w 1682 roku zaczęły już nabierać realnych kształtów.
Elementy kompleksu pałacowego, ciekawostki wyglądu wewnętrznego pałacu
W skład całego kompleksu wchodzi wiele różnych elementów. Powierzchnia parku liczy około 2000 hektarów. Ponadto do obu głównych części należało dodać jeszcze oranżerię, ogród warzywny, psiarnię, stajnie i budynki gospodarcze. Dochodzi do tego oczywiście także miasto, obliczone wtedy na 10000 mieszkańców. Wersal to zresztą nie jedyny „zamek” na tym terenie. W jego okolicach znaleźć można i inne pałace: Marly, Clagny i Grand Trianon. Wspomniany natomiast wcześniej pałacyk myśliwski został zachowany.
Zadbano tez o to, by pałac miał swój niepowtarzalny styl. W kompleksie pałacowym znalazło się miejsce na liczne rzeźby, wykonane przede wszystkim przez Francoisa Girardona. Pole do popisu mieli również malarze. Sufit Wersalu został ozdobiony przez słynnego wtedy Charlesa Le Bruna. W latach 1679-1682 namalował on na nim 30 malowideł, które przedstawiały przede wszystkim zwycięstwa, które odniósł Ludwik XIV. Pod względem artystycznym pałac stał się zatem wielkim muzeum sztuki.
W centralnej części pałacu znajdowały się: apartament króla, jego gabinet, apartament królowej, apartamenty pary królewskiej i pokoje dzieci. Ciekawie wykonano wystrój Wielkiej Galerii, zwanej także Galerią Lustrzaną lub Centralną. Ma ona 72 metry długości. Po stronie ogrodu wstawiono w niej 17 wysokich okien, po drugiej zaś tyle samo luster. Generalnie pałac od strony ogrodów był spektakularnie przeszklony, bowiem od tej jego strony wprawionych zostało 375 okien. Słynne były również Wielkie Schody. Ludwik XIV przyjmował zwykle na nich ambasadorów, którzy składali listy uwierzytelniające. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat marszu kobiet na Wersal?
Historyczne znaczenie Wersalu - ciekawostki
Historia pokazała, że oprócz znaczenia kulturalnego i towarzyskiego Wersal miał mieć też znaczenie polityczne, w tym w kontekście konkretnych wydarzeń. Nierzadko też następowała migracja władców lub ośrodków władzy pomiędzy Wersalem i Paryżem. Pierwsza taka sytuacja miała miejsce już po śmierci Ludwika XIV, kiedy we Francji władzę tymczasowo przejął regent, Filip, książę Orleański, który rządził w imieniu wnuka zmarłego króla, Ludwika XV. W tym czasie przeniesiono dwór z Wersalu z powrotem do Paryża. Już kilka lat później, w roku 1722, dwór powrócił jednak do Wersalu.
Wersal kojarzy się również z kilkoma porozumieniami międzynarodowymi oraz wydarzeniami politycznymi. Pierwszym z nich był układ wersalski zawarty pomiędzy Francją i Austrią przeciwko Prusom i Rosji. Był to układ o charakterze obronnym: w przypadku agresji innego państwa drugie zobowiązywało się do udzielenia pomocy wojskowej w postaci wysłania 24 000 żołnierzy.
Z kolei w roku 1783 w Wersalu zawarty został pokój kończący wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych, w której Francja stanęła po stronie nowego państwa przeciwko Anglii. Do USA wysłany został nawet liczący 7000 ludzi korpus ekspedycyjny. Niedługo później, bo 5 maja 1789, Ludwik XVI otworzył sesję stanów generalnych. Najważniejsza jednak data, jaka kojarzy się z Wersalem to 28 VI 1919. Wtedy bowiem zawarty został słynny traktat, który miał kluczowy wpływ na kształt Europy po pierwszej wojnie światowej.
Autor: Herbert Gnaś
Bibliografia:
- J. Baszkiewicz, Historia Francji, Ossolineum, Warszawa 1999.
- V. Cronin, Ludwik XIV, Da Capo, Warszawa 2001.
- E. Perroy, R. Doucet, A. Latreille, Historia Francji. Tom I, Od początku dziejów do roku 1774, Książka i Wiedza, Warszawa 1969.
- Z. Libiszowska, Ludwik XV, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1997.