Ciekawostki o Kazimierzu Wielkim - dwanaście faktów, których na pewno nie znaliście

Jakim człowiekiem był król Polski? - najważniejsze informacje

1. Wizerunek Kazimierza Wielkiego

Jak wyglądał Kazimierz Wielki? Niestety, nie wykonano za życia króla jego wizerunku, nie pozostała najmniejsza nawet notatka. O tym, jak wyglądała twarz władcy, dowiadujemy się z rzeźb, które powstały po jego śmierci. Na grobowcu, w wawelskiej katedrze, widoczna jest postać Kazimierza Wielkiego. Król ma spokojne oblicze, o prostym regularnym nosie i wysokim czole. Twarz otaczają faliste długie włosy. Król nosi wąsy i niezbyt długą brodę. Artyści, ukazujący królewską postać, skupili się głównie na podkreśleniu łagodnego jej wyrazu. W 1869 roku został otwarty grobowiec króla – jego szczątki umieszczono w miedzianej trumnie i ponownie pochowano. To historyczne wydarzenie stało się okazją do przeprowadzenia pomiarów czaszki oraz badań antropologicznych. Na ich podstawie Jan Matejko odtworzył wygląd Kazimierza Wielkiego – człowieka o wyraźnie zarysowanych łukach brwiowych, wydatnym nosie i raczej wąskiej twarzy.

2. Wzrost króla

Kazimierz III został przez potomnych obdarzony przydomkiem Wielki. Doceniono w ten sposób zasługi króla dla wzmocnienia i rozwoju Królestwa Polskiego. Przydomek ów mógł także wskazywać na wysoki wzrost lub okazałą postawę. Jan Długosz, piętnastowieczny kronikarz, przyczynił się do problemów z opisaniem władcy, określając jego postać raz, jako wysoką i otyłą, a w innym miejscu wskazywał na jego średni wzrost. Odpowiedzi nie dostarcza także krótki królewski nagrobek - krótszy od nagrobka Władysława Łokietka. Przyjmuje się, że król był wysoki, miał około 185 cm wzrostu. Barczysty i mocnej budowy ciała, z wiekiem zaczął tyć – informacje dostarczone np. przez Janka z Czarnkowa, wskazują na spory apetyt Kazimierza III, który nie odmawiał sobie jadła i napitku.

3. Temperament władcy

Syn Władysława Łokietka był człowiekiem porywczym. Życiorys króla zawiera fakty, świadczące o żywym temperamencie władcy. Kazimierz Wielki nie był obojętny na niewieście wdzięki. Prowadzenie się króla Polski mogło wzbudzać oburzenie kościoła. Biskup krakowski, Bodzanta z Jankowa, próbował upomnieć króla, który związał się z mężatką, Cudką, córką kasztelana sieciechowskiego, Pełki. Jako swego wysłannika, z misją poinformowania Kazimierza III o nałożonych karach, wysłał kanonika Marcina Baryczkę. Historia skończyła się tragicznie. Monarcha po powrocie z Rusi, w grudniu 1349 roku, dowiedział się o publicznych wystąpieniach duchownego. Rozgniewany Piast kazał księdza uwięzić. 13 grudnia dworzanie utopili go w Wiśle. Papież nałożył na Kazimierza III klątwę. W ramach pokuty po skazaniu kanonika na śmierć, król ufundował szereg kościołów. A może zainteresuje cię także ten artykuł o dzieciach Kazimierza Wielkiego?

Żony i faworyty – ciekawostki o Kazimierzu Wielkim

4. Żony Kazimierza Wielkiego

Aldona Anna Giedyminówna była pierwszą żoną Kazimierza III. Zaślubiny piętnastoletnich oblubieńców było aktem politycznym. Kazimierz spełnił wolę ojca, który w ten sposób realizował wizję o polsko-litewskim sojuszu, skierowanym przeciwko krzyżakom. Zachowanie Aldony Anny znacznie odbiegało od przyjętych na dworze zwyczajów. Młoda kobieta lubiła otaczać się muzykami, była wesoła, chętnie jeździła konno. Surowa matka Kazimierza Wielkiego nie była jej przychylna. W czasie koronacji (25 kwietnia 1333 roku), nie chciała ustąpić swojego miejsca, uważając się za jedyna prawdziwą królową. Ustąpiła dopiero po namowach syna. Związek trwał 14 lat. Aldona Anna Giedyminówna urodziła królowi Kazimierzowi dwoje dzieci – Elżbietę i Kunegundę.

5. Adelajda Heska została żonąKazimierza Wielkiegowe wrześniu 1341 roku, dwa lata po śmierci królowej Aldony Anny. Małżeństwo zostało zawarte z przyczyn politycznych. Osiemnastoletnia Adelajda, córka landgrafa Hesji, Henryka II Żelaznego, nie była ani urodziwa, ani sympatyczna. Król nie darzył jej uczuciem, jednak liczył na męskie potomstwo - nie doczekał się dzieci z tego związku - niekochaną małżonkę wysłał do zamku w Żarnowcu, gdzie przebywała pod strażą. Królowa Adelajda wyjechała z Polski do Hesji w 1356 lub 1357 roku, stamtąd śląc do Stolicy Apostolskiej skargi i żądania przywrócenia jej należnych praw. Królowa przeżyła Kazimierza III. Zmarła w 1371 roku.

6. Krystyna Rokiczana była piękną czeską mieszczką, wdową po praskim rajcy Mikolaszu z Rokiczan. Król poznał ją w czasie pobytu w Pradze. Małżeństwo zostało zawarte w Krakowie, prawdopodobnie w 1356 roku, co poświadczają źródła polskie i czeskie, min. kronika J. Długosza, Spominki o Ciołkach, dokumenty Stolicy Apostolskiejoraz kontynuacja kroniki Benesza z Pragi. Monargatyczny związek nie zapewniał narodzonym z niego dzieciom praw sukcesyjnych, więc był na rękę zarówno Andegawenom, jak i Luksemburgom. Przypuszczalnie wówczas, na wieść o bigamii popełnionej przez króla, królowa Adelajda opuściła Polskę.

7. Jadwiga Żagańska była ostatnią żonąKazimierza III, którą poślubił w 1363 roku (wg P. Jasienicy) lub w 1365 roku ( jak podaje J. Wyrozumski). Żyły wówczas dwie żony Kazimierza Wielkiego – legalna królowa Adelajda oraz Krystyna Rokiczana, więc władca był podwójnym bigamistą. Księżniczka żagańsko - głogowska z rodu Piastów została poślubiona w tajemnicy, we Wschowie. Z tego związku narodziły się trzy córki, które zostały uznane przez papieża Urbana V za legalne potomstwo. W ten sposób, w 1367 roku, została rozwiązana sprawa unieważnienia małżeństwa z Adelajdą. Zgodnie z orzeczeniem Stolicy Apostolskiej, nieaprobującym dyspensy na małżeństwo osób blisko spokrewnionych, królowa Jadwiga miała do końca życia pozostać nielegalną małżonką. W Polsce królewską małżonkę powszechnie aprobowano.

8. Królewskie faworyty – dzieje romansów Kazimierza Wielkiego

Ciekawostki o Kazimierzu Wielkim, związane z prywatnym życiem króla, nie zawsze znajdują historyczne potwierdzenie. Życiorys monarchy czasem oparty jest na informacjach niepoświadczonych w źródłach historycznych. Władcy przypisuje się liczne romanse, z których narodzili się naturalni synowie. Najsłynniejsze faworyty, o których wspomina biografia Kazimierza Wielkiego, to, prawdopodobnie legendarna, Estera i, poświadczona historycznie, Cudka.

9. Estera doczekała się wielu opowieści. Z pewnością należy do najsłynniejszych kochanek króla, jednak jej istnienie poświadcza jedynie Jan Długosz, być może korzystając z krążących plotek. Żadna notatka, ani dokument, współczesne czasom króla, nie wspominają o pięknej Esterce. U piętnastowiecznego dziejopisa znajdujemy informacje, iż król związał się z Esterą po odsunięciu Krystyny Rokiczany. Jej wpływ na monarchę miał być tak wielki, że Kazimierz III przyznał Żydom przywileje i otoczył ich państwową opieką.

10. Cudka była córką kasztelana sieciechowskiego, Pełki. Król nawiązał romans z piękną szlachcianką, żoną Niemierzy z Gołczy, który był związany z królewskim dworem, około 1347 roku. Biografia króla zawiera informację o naturalnych synach Cudki, którzy po śmierci króla zostali uwzględnieni w jego testamencie. Cudka prawdopodobnie urodziła królowi trzech synów. Najmłodszy Pełka zmarł w dzieciństwie, natomiast synowie Niemierza i Jan Bogucza zostali pozbawieni spadku. Jan Bogucza służył królowi Władysławowi Jagielle.