Czechosłowacja - droga do niepodległości państwa Czechosłowackiego

Czechy i Słowacja do początków XX wieku

Historia Czech

Pierwszy twór państwowy, w skład którego weszli Czesi, to państwo Samona. Było to najstarsze państwo słowiańskie w Europie, istniejące w VII w. Dwa wieki później na tych samych terenach istniało państwo wielkomorawskie, które upadło po niecałych stu latach istnienia wskutek najazdów węgierskich.

Po upadku Wielkich Moraw, najsilniejszą jednostką administracyjną było państwo Przemyślidów, którzy około 955r. panowali nad całymi Czechami właściwymi i Morawami. Już wówczas stolica państwa znajdowała się w Pradze. Dynastia Przemyślidów wygasła na początku XIV w. W latach 1310 – 1437 krajem rządzili Luksemburgowie. Od 1470 do 1526 r. na tronie czeskim zasiadali dwaj przedstawiciele Jagiellonów – Władysław II Jagiellończyk i jego syn, Ludwik Jagiellończyk.

Jeszcze w 1515r. Jagiellonowie zawarli układ z Habsburgami w Wiedniu, na mocy którego po śmierci Ludwika, władcę czeskiego wybierało zgromadzenie stanów czeskich spośród przedstawicieli rodu Habsburgów. W ten sposób historia powiązała Czechy z monarchią habsburską, później z cesarstwem austriackim i Austro-Węgrami.

Historia Słowacji

Pierwsza organizacja państwowa będąca przodkiem dzisiejszej Słowacji powstała w VII w. Było to Księstwo Nitrzańskie. Stolica księstwa – Nitra – jest dziś jednym z większych miast na Słowacji. Jego autonomia trwała do 833 r., kiedy to Mojmir I wcielił je do państwa wielkomorawskiego. Na jego terenie działalność chrystianizacyjną prowadzili św. Cyryl i Metody.

Na początku XI w. ziemie słowackie wchodziły w skład państwa Bolesława Chrobrego. Około 1031r. tereny te zostały podbite przez państwo węgierskie. Od tej pory historia Słowacji ograniczała się do bycia północnymi komitatami Węgier (tzw. Węgry północne).

Po śmierci władcy Węgier z dynastii Jagiellonów – Ludwika, w bitwie pod Mohaczem w 1526r. nastąpił podział kraju. Jego większa część znalazła się ostatecznie pod panowaniem Habsburgów w osobie austriackiego arcyksięcia Ferdynanda I. W ten sposób powstała podstawa potęgi monarchii habsburskiej.

Czechy i Słowacja w monarchii habsburskiej

Maksymilian I Habsburg był twórcą prawdziwej potęgi swojego rodu. To dzięki jego polityce powstała monarchia, której członkowie władali Hiszpanią, Niderlandami, Włochami, Austrią, Węgrami. Po abdykacji syna Maksymiliana, Karola, nastąpił podział monarchii na linię hiszpańską i austriacką.

Słowacja w czasie hegemonii habsburskiej niemal nie istniała. Można powiedzieć, że jej historia w tym okresie, to historia węgierskiej dzielnicy. Czesi z kolei pamiętali nadal, czym były niepodległość i autonomia. Formalnie do pewnego momentu nadal je posiadały.

Od XVII wieku Czechy utraciły prawo wyboru swojego króla. Od 1804 r. stały się częścią Cesarstwa Austriackiego. 32 lata później odbyła się ostatnia koronacja na króla czeskiego, kolejni władcy przyjmowali tytuł bez ceremonii. Od 1867 r. Czechy i Słowacja weszły w skład jednego państwa – wtedy powstała monarchia austro-węgierska. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł na temat rozpadu Czechosłowacji.

I wojna światowa

Wybuch wielkiej wojny

Jedną z przyczyn wybuchu wielkiej wojny były dążenia narodowościowe poszczególnych grup etnicznych. W Czechach w XIX w. powstała idea panslawizmu – zjednoczenia wszystkich narodów słowiańskich. Wieloetnicznym Austro-Węgrom groził upadek.

Tendencje imperialistyczne na starym kontynencie dodatkowo stanowiły coraz większe zagrożenie dla kruchego pokoju. Habsburgowie przyłączyli do kraju Bośnię, co wpłynęło na pogorszenie stosunków z Rosją.

Ostatecznie decyzję o wybuchu wojny przyspieszył zamach w Sarajewie na następcę tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. 28 czerwca 1914 r. książę z małżonką Zofią zostali zamordowani przez serbskiego nacjonalistę Gavrilo Principa. Miesiąc później Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, co zapoczątkowało działania zbrojne w Europie.

Austro-Węgry podczas I wojny światowej – opis działań zbrojnych

W początkowym etapie wojny głównym przeciwnikiem państwa Habsburgów była wspierająca Bośnię Rosja. Walki toczone były ze zmiennym szczęściem. Dzięki wsparciu Niemiec udało się zająć Rumunię oraz sporą część Rosji i Serbii.

Walka na trzech frontach i śmierć dużej liczby żołnierzy osłabiły kraj i samą monarchię. W zmęczonym walkami społeczeństwie coraz wyraźniej odzywały się głosy narodowe, domagające się niepodległości.

Pomimo nienajgorszej sytuacji militarnej, upadek Austro-Węgier nastąpił od środka. Pod koniec 1918 r. poszczególne narody w osobach swoich przedstawicieli deklarowały chęć odłączenia się od monarchii. 3 listopada kraj podpisał zawieszenie broni, a 11 listopada cesarz Karol I zrezygnował z pełnienia swoich obowiązków.

Czechosłowacja – nowy kraj w Europie

Czechosłowacja – powstanie kraju

Czechosłowacja powstała w wyniku działalności zewnętrznej i wewnętrznej głównie polityków czeskich. Tomáš Masaryk i Edvard Beneš uzyskali poparcie Wielkiej Brytanii, Francji i Stanów Zjednoczonych dla swojego pomysłu utworzenia niepodległego państwa Czechów i Słowaków.

28 października, mimo wysiłków cesarza Karola poświęconych utrzymaniu jedności państwa, Czesi i Słowacy jako pierwsi z narodów cesarskich ogłosili niepodległość. Dla Słowaków była to ucieczka przed wpływami węgierskimi – woleli oni stworzyć jedno państwo z narodem bliższym etnicznie.

Stolicą Czechosłowacji została Praga. Początkowo tylko stolica i jej najbliższe tereny zostały objęte władzą zwierzchnią nowej instytucji – Komitetu Narodowego. W listopadzie uchwalono nową konstytucję, która na organy rządzące powoływała Zgromadzenie Narodowe, prezydenta i rząd. Pierwszym prezydentem Czechosłowacji został Tomáš Masaryk.

Czechosłowacja – krótkie dzieje pierwszej Czechosłowacji

Ze względu na liczne narodowości zamieszkujące nowo powstały kraj, Czechosłowacja pierwsze lata poświęciła na ostateczne ustalenie swoich granic. Tereny spore generowały konflikty z Niemcami, Polakami, Węgrami, ale również ze Słowakami. Ostatecznie granice Czechosłowacji ukształtowały się w 1920 r., po uzyskaniu poparcia Ententy w sprawie przynależności Śląska Cieszyńskiego.