Dante Alighieri - życiorys, wykształcenie, osiągnięcia, dzieła

Dante Alighieri: biografia, kariera polityczna, wygnanie, śmierć

Biografia, wygląd, wykształcenie, początki kariery; żona i dzieci Dantego Alighieri

Przyszły wielki włoski poeta Dante Alighieri urodził się 27 maja 1265 roku we Florencji. Ojciec Alighiero degli Alighieri oraz matka Bella nadali mu pierwotnie imię Durante, które później uległo skróceniu, czy też zdrobnieniu do formy, jaką obecnie znamy. Kazimierz Wójcicki tak opisuje jego wygląd w wieku dojrzałym: „Dante był wzrostu średniego. poważny. ale łagodny. Twarz miał długą. nos orli, oczy duże. szczęki wielkie, i wargę górną. wystającą nad dolną, koloru był brunatnego. włos6w na głowie i brodzie gęstych, czarnych, kędzierzawych, twarzy wiecznie melancholicznej i zamyślonej” (Wójcicki, s. 78).

W wieku 10 lat Dante Alighieri pokochał Beatrice Fortinari, z którą nie był później związany, ale był jej wierny do jej śmierci w roku 1290. Sam w roku 1295 wziął ślub z Gemmą di Manetto di Donato dei Donati. Mieli kilkoro dzieci. Pierwszy syn, Piotr studiował na uniwersytecie w Bolonii, doktoryzując się w prawie. Z kolei Jakub, późniejszy kanonik w Rawennie, w roku 1340 odzyskał majątek swojego ojca – o tym, w jakich okolicznościach Dante Alighieri go utracił będzie mowa później. Dwaj inni synowie: Aligero i Elizeusz zmarli w dzieciństwie. Dante i Gemma mieli jeszcze córkę Beatrice, która wstąpiła do klasztoru św. Stefana w Rawennie.

Dość wcześnie Dante stracił ojca, który pozostawił mu spory majątek. Dante edukował się pod kierunkiem pisarza i polityka Benedetto Latiniego, studiując literaturę i prawo. Wspomniany Benedetto Latini był sekretarzem Rzeczypospolitej florentyńskiej. Dante przyjaźnił się ze współczesnymi sobie poetami, jak Guido Cavalcanti oraz artystami, jak miniaturzysta Oderigi malarz Giotto, znał też muzyka Casello. Dołączył również do cechu „doktorów i aptekarzy”.

Dante brał również udział w walkach o wolność swojej ojczyzny. Wziął udział w dwóch bitwach. Pierwsza z nich miała miejsce 2 lipca 1289 roku pod Campaldino. Dante znalazł się w jej trakcie w pierwszych szeregach jazdy florentyńskiej. Z kolei w sierpniu 1290 roku uczestniczył w oblężeniu zamku Caprona. W trakcie tej bitwy dane mu było poznać wodza z Rawenny Guido da Polentę. Dantemu przypisuje się też działalność dyplomatyczną, miał odbyć kilkanaście poselstw, m.in. w 1295 roku do króla Neapolu Karola II.

Kariera polityczna Dantego Alighieri, historia spisku przeciwko niemu, wyrok i wygnanie

Równocześnie rozwijała się kariera administracyjna Dantego, bowiem równo w 1300 roku został w Rzeczypospolitej florentyńskiej jednym z rządzących nią priori. Sam Dante Alighieri miał później stwierdzić, że urząd ten był przyczyną wszystkich jego nieszczęść. Wynikało to z zawirowań w polityce wewnętrznej, w której Dante próbował zachować bezstronność, co potem sprowadziło na niego wrogość działających we Florencji stronnictw. Chcąc zapobiec kolejnym wojnom domowym, postanowił, odrzucając m.in. ofertę pośrednictwa ze strony papieża Bonifacego VIII, skazać przywódców największych skonfliktowanych ze sobą stronnictw na wygnanie. Miało się to okazać dla Dantego zgubne.

Oto bowiem tak zażarcie walczące ze sobą stronnictwa sprzymierzyły się poprzysięgając Dantemu zemstę, stawiając partykularny interes ponad wszystkim. Czekali na dogodną okazję, która pojawiła się, kiedy skończyła się już kadencja Dantego. W czasie, kiedy przebywał w Rzymie, gdzie uczestniczył w poselstwie do Bonifacego VIII tzw. czarni spalili i zburzyli jego dom.  Oskarżono również Dantego o łapownictwo i zażądano pociągnięcia go do odpowiedzialności.

Kiedy Dante Alighieri wracał do Florencji otrzymał informację o tym, że wydano na niego zaocznie wyrok: miał zapłacić karę w wysokości 8 000 lirów, która przekraczała jego możliwości finansowe. Skonfiskowano zatem jego majątek, a on sam został skazany na wygnanie. Wraz z nim wygnano też i stronnictwo białych (do których zresztą należał i sam Dante), którzy próbowali jeszcze zbrojnie powrócić do Florencji i nawet weszli do miasta, ale przez błędy w dowodzeniu zostali pokonani. To tylko pogorszyło sytuację Dantego, na którego (oraz na białych) wydano następny wyrok na mocy którego w przypadku schwytania mieli zostać spaleni żywcem. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat późnego średniowiecza.

Dante Alighieri - życie Dantego na wygnaniu, odrzucona oferta powrotu, jego śmierć

Dante Alighieri udał się więc na wygnanie. Był w Weronie, Casentino, Lunigianie, Urbino, Bolonii i Padwie. Później trafił również do Paryża. W międzyczasie rozeszły się wieści o planowanej wyprawie cesarza Henryka VII do Italii. Sytuację tę Dante spróbował wykorzystać pisząc z jednej strony do cesarza, zachęcając go do wkroczenia do Florencji, a z drugiej do Florentczyków, aby ci dobrze przyjęli cesarza. Jest możliwe, że cesarz Henryk VII rzeczywiście zamierzał wybrać się aż do Florencji, jednakże wyprawa na Italię nie przebiegła po jego myśli. Sam cesarz zresztą niedługo później zmarł.

„Siłowa” okazja powrotu Dantego do ojczyzny już się nie powtórzyła. Próbował jeszcze pisać do kolejnych osób sprawujących władzę, jak i odwołując się do samego narodu. Pewna możliwość otworzyła się dla Dantego w roku 1317. We Florencji miały się odbywać uroczystości na cześć św. Jana, w związku z czym jeden z krewnych Dantego, duchowny, zaproponował mu powrót i uczestnictwo w uroczystości, w trakcie której uwalniani mieli być niewolnicy, a wygnańcy przywracani do łask. Dante musiałby jednak kroczyć za wozem św. Jana z czarną świecą w rękach i w czapce pokutnej. Sugestia ta uraziła Dantego, który według Kazimierza Wójcickiego skomentował to w następujący sposób: „Czyż taką jest sława, z którą Dante przywołuje się do ojczyzny po 15 latach cierpień? Czy tym sposobem wynagradza się jego niewinność każdemu, znana, nieustanny trud i praca około nauk? (...) Jeśli drogą honoru nie wejdę do Florencyi, to nie będzie mnie oglądać Florencya już nigdy” (Wójcicki, s. 78).

Dante do Florencji już nigdy nie powrócił. Ostatnie lata swojego życia spędził w Rawennie, gdzie przebywał na dworze Guido Novello da Polenty. Brał wtedy udział w różnego typu negocjacjach dyplomatycznych. Ostatnim jego poselstwem było poselstwo do Wenecji. Dante Alighieri zmarł 14 września 1321 roku. Sam Guido Novello wygłosił podczas uroczystości pogrzebowej mowę. Planował również postawienie mu pomnika, lecz sam zmarł i stało się to dopiero w roku 1483. Biografia Dantego, chlubne wydarzenia z jego życiorysu, dość długo czekały zatem na godne upamiętnienie.

Dante Alighieri: jego twórczość i "Boska komedia"

Pierwsze ważne dzieła: Vita nuova, Convivio oraz De monarchia

Dante Alighieri pozostawił po sobie wiele istotnych dzieł literackich. Pierwszym z nich jest Vita nuova, napisana w oparciu o historię miłości Dantego do Beatrice. Zawiera również pieśni na jej cześć. Kolejnym jego dziełem było napisane w latach 1303-1308 Convivio. Dante dał w nim wyraz swojej fascynacji kultury starożytnej. W dużej mierze powstało ono pod wpływem pism Arystotelesa, Platona, Alberta Wielkiego, Tomasza z Akwinu i Boecjusza. M.in. opinie polityczne, które Dante zawarł w Convivio Dante oparł na Polityce autorstwa Arystotelesa. Twórczość Dantego to jednak nie tylko dzieła literackie, ale również napisany w roku 1304 traktat pt. De vulgari eloquentia, w którym podjął próbę wyodrębnienia włoskiego języka literackiego.

Dość ciekawym i śmiałym jak na tamte czasy dziełem Dantego była napisana w języku łacińskim De monarchia. Dante przedstawił w nim dokładniej własne poglądy polityczne opowiadając się za szczęściem ludzkim i powszechnym pokojem, wzywał także do jedności Włoch. W De monarchia zawarł również swoje opinie dotyczące rozgraniczenia władzy cesarskiej i papieskiej. Dante uważał, że zadaniem papieży powinno być doprowadzenie ludzi do życia wiecznego, cesarze zaś powinni mieć na względzie szczęście doczesne ludzi.

Jednocześnie według Dantego papieże niepotrzebnie weszli w sferę władzy świeckiej. Z tego, ale i innych powodów De monarchia została wyklęta przez papieża Jana XXII. Kazimierz Wójcicki wspomina również, że istniało ryzyko nakazania spalenia prochów Dantego wraz z trzema egzemplarzami tego dzieła przez Beltrando, kardynała i legata w Lombardii.