Dlaczego Filip nie był królem, a Camilla jest królową?
Filip, mąż zmarłej niedawno królowej do końca życia pozostał księciem Filipem. Dlaczego w takim razie Camilla, żona obecnego króla Karola III, jest nazywana królową? Przyjrzyjmy się zasadom i wyjątkom w tytulaturze brytyjskiej monarchii oraz obowiązkom, jakie spoczywają na królewskich małżonkach.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o brytyjskiej rodzinie królewskiej.
Z tego artykułu dowiesz się:
Camilla mogła być Księżną Małżonką?
Brytyjskie prawo rozróżnia między tytulaturą małżonków kobiet i mężczyzn w rodzinie królewskiej. Mówiąc najprościej: kobieta przejmuje tytuł po swoim mężu, mężczyzna nie przejmuje tytułu żony. Dlatego mężowie królowych Elżbiety, a wcześniej Wiktorii byli książętami małżonkami. Rząd brytyjski wręcz sprzeciwił się próbie nadania Albertowi przez królową Wiktorię tytułu królewskiego.
Oprócz przyjmowanego tytułu księcia małżonka mężowie królowych nosili natomiast nadane im na różnej drodze tytuły. Tak było z Filipem, który w dniu swojego ślubu z Elżbietą został m.in. diukiem Edynburga.
Według tego samego prawa Camilla, druga żona obecnego króla Karola III jest królową małżonką. Jednak pamiętamy, że nie było to oczywiste. Jeszcze w tym roku w lutym królowa Elżbieta podkreśliła, że chciałaby, aby jej synowa nosiła ten tytuł. (Coughlan S., 2022, https://www.bbc.com/news/uk-60274816, dostęp 16.09.2022) W ten sposób rozwiała wątpliwości, które pojawiały się w prasie. Ze względu na specyficzną historię małżeństwa Karola i obawy odnośnie reakcji opinii publicznej sugerowano, że Camilla wyjątkowo może zostać wybrana księżną małżonką. Decyzja królowej przesądziła o tym, że stało się inaczej.
Natomiast historia tytulatury Filipa jest bardziej skomplikowana.
Zrzekł się tytułów dla następczyni tronu
Filip urodził się jako pełnoprawny książę, chociaż pierwsze lata życia spędził z rodziną na tułaczce. Pochodził z duńsko-greckiej rodziny królewskiej z tytułem rodowym Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, był wnukiem króla Grecji Jerzego I i bratankiem Jerzego II – ostatniego króla greckiego. Był też dalekim kuzynem Elżbiety. W latach 1922-35 Grecja została republiką, a rodzina królewska znajdowała się na dożywotnim wygnaniu z zaledwie rocznym Filipem i jego czterema starszymi siostrami. Z tego powodu Filip kształcił się i mieszkał w różnych krajach Europy, a jego rodzina żyła za pożyczone pieniądze. Tym niemniej był księciem.
Chcąc ożenić się z Elżbietą, musiał przyjąć obywatelstwo, zrzec się nazwiska rodowego i tytułów dziedziczonych po królewskiej linii duńsko-greckiej oraz przejść z prawosławia na anglikanizm. Dwa lata wcześniej skończyła się wojna i podkreślanie powiązań z niemieckim rodem (chociaż Winsdorowie też z niego się wywodzili) nie byłoby dobrze przyjęte przez Brytyjczyków. Tym bardziej że siostry Filipa miały mężów, którzy faktycznie byli związani z reżimem nazistowskim. (por. Parker J., 1992: s. 4-5)
20 listopada 1947 roku odbył się ślub książęcej pary. W tym dniu król mianował zięcia diukiem Edynburga, hrabią Marioneth i baronem Greenwich. Oficjalnie nie zyskał on nawet tytułu księcia (prince) małżonka aż do 1957 roku.
Tytuły przechodnie
Mówiąc o tytułach w brytyjskiej rodzinie królewskiej, nie możemy zapominać, że nie wszystkie są przyznawane na stałe. Wraz ze śmiercią starej królowej i przejęciem tronu przez dotychczasowego księcia Walii nastąpiły przesunięcia w tytulaturze rodziny królewskiej. Karol jest obecnie królem Wielkiej Brytanii jako Karol III, jego żona jest królową małżonką. Natomiast tytuł księcia Walii jest nadawany osobiście przez władcę, dlatego Karol musi go potwierdzić w stosunku do swojego najstarszego syna Williama. Tytuł ten jest równoznaczny z posiadaniem pierwszeństwa w dziedziczeniu tronu. Drugi syn Karola i Diany – Harry pozostaje przy tytule diuka Sussex.
Dodatkowa ciekawostka dotyczy tytulatury samej Camilli. Małżonka obecnego króla nie jest oficjalnie nazywana królową (the Queen) tak jak zmarła królowa. Pisząc o niej lub zwracając się do niej, powinno się używać określenia królowa małżonka. Możliwe jednak, że w przyszłości rodzina królewska rozważy zmianę tytulatury i w tym przypadku. Sprawdź także ten artykuł na temat rodziny królewskiej.
Rola królewskich małżonków
Tytuły to jedno, ale pozycja na dworze brytyjskim wiąże się z konkretnymi rolami. Filip, który nie był królem ani następcą tronu (w razie gdyby przeżył królową) nie miał na przykład dostępu do pewnych dokumentów państwowych, do których miał dostęp Karol. Sam był bardzo zadowolony z takiej sytuacji.Mawiał, że dzięki temu może zachować neutralność polityczną.
Rolą małżonka królewskiego jest oficjalnie wsparcie monarchy lub monarchini, towarzyszenie w czasie ceremonii i reprezentowanie w razie nieobecności. Może też służyć poradą w sprawach państwowych. Filip wywiązywał się z tej roli całkiem dobrze. We wspólnych ceremoniach i podróżach przede wszystkim chronił żonę np. przed zbyt natrętnymi dziennikarzami czy rozładowywał napięcie w rozmowach towarzyskich. W domu podobno był zawsze pierwszą głową rodziny i tu realizował się jego silny, przywódczy temperament.
Małżonka królewska ma te same obowiązki. Jak się z nich wywiąże – czas pokaże.
Wielu Brytyjczyków postrzega monarchię jako symbol siły i jedności ich państwa. Są jednak głosy, szczególnie na lewicy, że czas na zmianę ustroju. Podobno sam książę Filip wyraził kiedyś opinię, że monarchia nie musi być wieczna. Jak widoczny wszędzie na świecie spadek zaufania do starych struktur wpłynie na dalsze losy rodziny królewskiej i monarchii brytyjskiej? Trudno powiedzieć. Póki co nowa para królewska postępuje zgodnie z przewidzianą procedurą i szykuje się do stojących przed nią zadań.
Autor: Ludwika Wykurz
Bibliografia:
- John Parker, Prince Philip: a critical biography, Leicester 1992
- Sean Caughan, Queen back Camilla to be Queen Consort on Jubilee, w: https://www.bbc.com/news/uk-60274816, dostęp 16. 09.2022