Dlaczego Władysław Jagiełło odmówił przyjęcia czeskiej korony? Wyjaśniamy

Przyczyny czeskiej propozycji i odmowy Władysława Jagiełły

Sytuacja wewnętrzna i międzynarodowa Czech

Kwestią, od której należy zacząć jest ustalenie, dlaczego Czesi w ogóle złożyli Władysławowi Jagielle propozycję objęcia ich tronu. W tym celu musimy zrozumieć ówczesną sytuację polityczną, w jakiej znalazły się Czechy. Formalnie władcą tego państwa był wtedy Zygmunt Luksemburski, jednakże ten po swoich działaniach wymierzonych przeciwko husytom, które doprowadziły do spalenia na stosie Jana Husa został wygnany. W zemście król czeski zaczął prowadzić przeciwko Czechom kolejne wyprawy krzyżowe. Same Czechy były wtedy podzielone wewnętrznie pomiędzy husytów i katolików, którzy zwalczali się wzajemnie.

W późniejszym czasie konfliktu wewnętrznego wyłoniło się jeszcze jedno stronnictwo, tzw. kalikstyni, którzy chcieli pewnej formy porozumienia z papieżem i można ich było umiejscowić gdzieś pomiędzy katolikami a husytami. Jedno, co łączyło katolików i husytów, to wrogość wobec cesarstwa niemieckiego i z tego też powodu nawet katolicy byli zadowoleni z wygnania Zygmunta.

Czesi zorientowali się, że skonfliktowany z Zygmuntem Luksemburskim był wtedy również Władysław Jagiełło, postanowili zatem spróbować przekonać go do sojuszu. Co do tego zgadzały się wszystkie trzy istniejące w Czechach siły. Dodatkowo proponowano włączenie do Polski Śląska. Trzeba przyznać, że przy ówczesnym terytorialnym stanie posiadania była to dla Polski atrakcyjna perspektywa. Jak kwieciście wyraził się o tym Feliks Koneczny:

„W olbrzymi jeden ustrój państwowy miały się złączyć Czechy, Polska, Ruś i Litwa; powstałaby potęga polityczna taka, że równej nie było od czasów Karola Wielkiego, a byłoby to mocarstwo słowiańskiem pod polskim przewodem” (Koneczny, s. 104). A może zainteresuje cię także ten artykuł o żonach Władysława Jagiełły?

Przyczyny, dla których Władysław Jagiełło nie przyjął korony czeskiej

Władysław Jagiełło mógł zostać królem Czech, propozycji tej jednak nie przyjął. Oto zaś tego powody. Główną przyczyną był heretycki charakter husytyzmu. Trzeba pamiętać o tym, że według papieża Marcina V husytyzm był schizmą i wzywał on nawet do krucjaty przeciwko rozłamowcom. Ponadto w miejscowości, w której pojawiał się husyta z rozkazu papieża nie mogły się odbywać nabożeństwa, nie można też było udzielać sakramentów.

Ważna była również polityka regionalna. W tamtym bowiem okresie Polska była skonfliktowana nie tylko z Zakonem Krzyżackim, ale i z cesarstwem niemieckim. Przyjęcie zatem korony od państwa rządzonego przez de facto heretyków tworzyłoby zarzut pod adresem Polski o popieranie tej herezji i osłabiało pozycję Polski. Na to Władysław Jagiełło nie mógł sobie pozwolić.

Wymienić też można powody, dla których nie mógł on przyjąć tej korony w zasadzie od żadnego z istniejących wtedy w Czechach stronnictw:

1. Powód, dla którego nie mógł przyjąć korony od husytów był oczywisty: Polska była państwem katolickim i jej władca nie mógł tak po prostu oportunistycznie zmienić lub dostosować swojej wiary do potrzeb objęcia nowego tronu;
2. Kalikstyni nie byli wtedy formalnie uznawani przez papieża, a zatem przyjęcie korony z ich rąk również nie zostałoby dobrze odebrane na arenie międzynarodowej;
3. Z kolei katolicy byli w Czechach zbyt mało liczni, aby układając się z nimi można było powiedzieć, że przyjmuje się koronę od całego narodu czeskiego.
4. W odniesieniu do wszystkich zaś stronnictw: przyjęcie korony od któregokolwiek z nich oznaczałoby możliwe uwikłanie się w potencjalną wojnę domową w Czechach (Koneczny, s. 105-106).

Przebieg wydarzeń; postawa Zygmunta Luksemburskiego

Poselstwa Czech, plan Władysława Jagiełły i Witolda

W 1420 roku Czesi wysłali poselstwo do polskiego króla. Trzeba podkreślić, że autorami propozycji objęcia przez niego tronu byli umiarkowani husyci. Władysław Jagiełło przyjąwszy poselstwo obiecał, że na nie odpowie, jednakże nie śpieszono się z tym zbytnio. Takie wyczekiwanie miało dwojakie znaczenie: trzymanie w jednoczesnym szachu zarówno Czechów, jak i Zygmunta Luksemburskiego. Na początku 1421 roku Czesi wysłali do króla Jagiełły kolejne poselstwo. Tym razem byli w nim zarówno husyci, jak i katolicy. I tym razem nie otrzymali zadowalającej ich odpowiedzi.

Trzecie poselstwo czeskie dotarło aż na Litwę, ponieważ przebywali tam wtedy Władysław Jagiełło i Witold. W międzyczasie w głowach braci powstał sprytny plan działania: husytów przekonać do umiarkowania i poprzestania na kalikstyniźmie, natomiast u papieża wyprosić pewne ustępstwa wobec nich, o ile nie dotyczyłyby kwestii dogmatycznych. Postanowiono podjąć taką próbę, Władysław i Witold byliby wtedy gotowi przewodzić poszerzonemu słowiańskiemu ruchowi.

Przyjęcie korony bezpośrednio przez Jagiełłę było zbyt ryzykowne, dlatego też zdecydowano, by przyjął ją Witold, jednakże pod warunkiem, że Czechy pozostaną przy kościele katolickim. Jego koronacja miała się odbyć dopiero wtedy, gdy będzie możliwe przeprowadzenie całej sprawy do końca bez wchodzenia w konflikt z papieżem. Póki co wysłał do Czech bratanka Władysława, Zygmunta Korybutowicza, który miał tam rządzić jako namiestnik. Sam Witold wysłał list do papieża Marcina V z prośbą o wstrzymanie krucjat na Czechy i o danie jemu i jego namiestnikowi szansy rozwiązania problemu w Czechach. Pierwotnie papież nie zgadzał się na to, optując za wyprawami wojennymi prowadzonymi przez Luksemburczyka, kiedy jednak te zakończyły się klęską sam zwrócił się z prośbą o rozwiązanie tej kwestii przez Władysława i Witolda. Zygmunt Korybutowicz spędził jednak w Czechach tylko 3 lata, bowiem w związku ze zmianą nastawienia wobec husytów został w roku 1423 stamtąd odwołany.