Elżbieta Rakuszanka, zwana także Matką Królów – zobaczcie ilu i jakich władców urodziła

Elżbieta Rakuszanka – matka królów polskich

Pochodzenie i pierwsze lata życia królowej

Nie jest znana dokładna data narodzin przyszłej królowej Polski. Przyszła na świat najpóźniej na początku 1437 roku. Jej ojcem był Albrecht II Habsburg, król Niemiec, Czech i Węgier. Matką z kolei była cesarzówna Elżbieta Luksemburska, córka cesarza Zygmunta Luksemburskiego. Pochodzenie królowej było zatem znakomite.

Elżbieta Rakuszanka była gorliwą katoliczką, szczerze nie lubiła prawosławia i husytyzmu. Była okazem zdrowia, rzadko kiedy chorowała. Niestety poważna choroba (gruźlica kości) dopadła ją jednak w dzieciństwie, co odbiło się na jej późniejszej aparycji – wadzie zgryzu i skrzywionej sylwetce ciała.

Młodość Elżbieta spędziła na nauce. Poznała kilka języków, w tym niemiecki, łacinę i węgierski. O dziwo, mogła też pochwalić się znakomitą znajomością historii Europy. W 1450 roku córkę Albrechta II zaręczono z Fryderykiem, synem Fryderyka II Łagodnego, księcia Saksonii i elektora Rzeszy Niemieckiej. Małżeństwo to jednak nie zostało ostatecznie sfinalizowane.

Małżeństwo z Kazimierzem Jagiellończykiem

Jeszcze w 1452 roku Jagiellonowie i Habsburgowie porozumieli się ze sobą w sprawie dalszych losów Elżbiety Rakuszanki, którą planowano wydać za króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. Zainteresowane strony ustaliły, iż ślub odbędzie się w lutym 1454 roku, zaś posag wyniesie 100 000 florenów. Ustaleń dotrzymano, zaś ślub odbył się 10 lutego 1454 roku na Wawelu. W chwili ślubu Kazimierz Jagiellończyk miał 27 lat, zaś jego żona około 18.

Elżbieta Rakuszanka była uległą i posłuszną żoną. Odbyła wiele wspólnych podróży z Jagiellonem. Często jeździli na Litwę, gdzie jej mąż oddawał się namiętnie polowaniom na dzikiego zwierza. Małżonkowie najchętniej zaglądali do Wilna i Grodna.

Królowa cieszyła się szacunkiem swoich poddanych. W Rzeczypospolitej spędziła aż 51 lat i ani razu z niej nie wyjechała. Przez ten czas zdołała urodzić aż trzynaścioro dzieci. Jej mąż najbardziej się ucieszył z męskich potomków. Było ich w sumie sześciu. Aż czterech z nich zostało koronowanymi władcami. Nie dziwi wobec tego, iż Elżbietę z czasem nazwano „matką królów”.

Koronowane dzieci Kazimierza Jagiellończyka

Władysław II Jagiellończyk

Najstarszym synem Elżbiety Rakuszanki i Kazimierza Jagiellończyka był Władysław II Jagiellończyk. Na świecie pojawił się 1 marca 1456 roku w Krakowie. Elżbieta jako dziedziczka królestw Czech i Węgier (po zmarłym w 1457 roku swym bracie Władysławie Pogrobowcu) osobiście podjęła starania, aby jej syn został władcą obu państw.

Zabiegi te ostatecznie zakończyły się powodzeniem. Już w maju 1471 roku czeski sejm elekcyjny wybrał Władysława na króla Czech. Uroczysta koronacja odbyła się w sierpniu tego samego roku. Nowy panujący Czech miał wówczas zaledwie 16 lat.

Niecałe 20 lat później Władysław II został obrany przez możnych węgierskich na króla ich kraju. W tym samym czasie o koronę św. Stefana konkurował z nim jego młodszy brat Jan Olbracht. W latach 1490-1491 trwała na Węgrzech wojna domowa pomiędzy Jagiellonami. Zakończyła się ona podpisaniem pokoju w Koszycach, przyznającego Olbrachtowi prawa do korony węgierskiej w razie bezpotomnej śmierci brata. Tak więc ostatecznie z tych zmagań obronną ręką wyszedł Władysław.

Po układzie koszyckim Władysław zabiegał o pokojowe utrzymanie stosunków z kolejnymi władcami Polski. W 1500 roku zawarł w Budzie przymierze z Polską i Francją, wymierzone w Habsburgów i Turków Osmańskich. Jego jedynym synem był Ludwik II Jagiellończyk, który po jego śmierci w 1516 roku objął rządy nad Węgrami i Czechami. Sprawdź także ten artykuł o dzieciach Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki.

Jan I Olbracht

To czwarte z kolei dziecko Elżbiety i Kazimierza. Żona Jagiellończyka bardzo kochała Jana. Był on jej oczkiem w głowie. Za jej sprawą odebrał staranne wykształcenie. Początkowo pobierał naukę u kronikarza Jana Długosza, a następnie u znanego włoskiego humanisty Filipa Kallimacha.

Kiedy w 1492 roku zszedł z tego świata król Kazimierz Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka zrobiła wszystko, co w jej mocy, aby jej pupil został jego następcą. M.in. wysłała poselstwo do Władysława, aby nie starał się o schedę po zmarłym ojcu, a do czego z racji starszeństwa miał absolutnie prawo. Syn wprawdzie posłuchał się matki, jednak postawił swe warunki, na które królowa-wdowa się zgodziła. 23 września 1492 roku odbyła się ceremonia koronacyjna Olbrachta. Podobno Rakuszanka podczas uroczystości nie kryła wzruszenia, wylewając mnóstwo łez ze szczęścia, które spotkało jej syna, i pośrednio też ją.

Jan I Olbracht rządził Polską przez prawie 10 lat. Rezydował tak jak jego poprzednicy, na Wawelu. W zachodnim skrzydle zamku mieszkała natomiast jego matka, pomagająca mu w rządach i odpowiednim prowadzeniu się. Niektóre z poczynań jej ulubieńca nie mogły się jej podobać (nadmierne picie alkoholu, branie udziału w biesiadach, uganianie się za niewiastami).

Ogromnym ciosem dla Elżbiety była śmierć jej syna, który zmarł nagle 17 czerwca 1501 roku. Królowa miała wówczas 65 lat życia za sobą. Wprawdzie odprawiła na tamten świat już swego męża i kilkoro dzieci, jednak rozłąka z jej ukochanym synem była dla niej szczególnie trudna.

Aleksander Jagiellończyk

W tym samym 1501 roku Polska otrzymała nowego monarchę. Został nim Aleksander Jagiellończyk, czwarty z synów Elżbiety Rakuszanki, dotychczasowy wielki książę litewski. Królowa-wdowa, mimo żałoby, czynnie zaangażowała się w sprawę elekcji nowego panującego. 12 grudnia 1501 roku Aleksander przywdział na swe skronie koronę. Z rodziny świadkiem koronacji była jedynie Elżbieta.

Począwszy od 1501 roku, Elżbieta Rakuszanka chlubiła się niemal na każdym kroku, iż jest matką trzech królów. Nowy król bardzo ją szanował, choć niekiedy dochodziło między nimi do zgrzytów, co jednak nie zaważyło na ich dalszych stosunkach.

Elżbieta pożegnała się z tym światem pod koniec sierpnia 1505 roku. Przeżyła około 70 lat. W tamtych czasach niewielu ludzi dożywało tak sędziwego wieku. W ostatnich miesiącach swego życia królowa borykała się z ciężką chorobą podobnie jak jej syn Aleksander, przykuty do lektyki. Po śmierci matki, Aleksander i jego rodzina pogrążyli się w żałobie. Niemal równo rok później z tym światem pożegnał się także sam Aleksander, którego zwłoki jako jedynego króla Polski spoczęły na ziemi litewskiej – w Wilnie.

Zygmunt I Stary

Elżbieta Rakuszanka nie doczekała niestety wywyższenia koroną jeszcze jednego ze swoich synów. Był nim Zygmunt I Stary, urodzony 1 stycznia 1467 roku w Kozienicach. Królem Polski Zygmunt został po śmierci Aleksandra.

Jeszcze w młodości królowa-wdowa starała się zapewnić Zygmuntowi tron austriacki. Podjęte starania spełzły jednak w ostatecznym rozrachunku na niczym. Fiaskiem zakończyła się także próba osadzenia Zygmunta na stolcu mołdawskim. Szczęście uśmiechnęło się do niego dopiero w 1499 roku, kiedy to z nadania Władysława II Jagiellończyka otrzymał we władanie księstwo głogowskie. W kolejnych latach Zygmunt zainkasował także księstwo opawskie, Śląsk oraz Dolne Łużyce.

Królem Polski Zygmunt I był do 1548 roku. Spłodził aż jedenaściorgo dzieci. Jego następcą został Zygmunt II August (1548-1572), na którym wymarła dynastia Jagiellonów. Zapewne losy tego wielkiego rodu potoczyłyby się zupełnie innym torem, gdyby drugi z Zygmuntów był podobnie płodny jak jego ojciec czy babka.