Pochodzenie Emnildy i jej ślub z Piastem

Bolesław Chrobry żenił się kilkukrotnie. Dwie pierwsze jego żony pochodziły z Niemiec i Węgier. Z kolei trzecią żoną Bolesława była Emnilda. Mnożą się przed historykami ogromne trudności w określeniu kraju, z którego pochodziła.

Znany saski kronikarz Thietmar (975-1018) napisał w swej kronice, iż Emnilda była córką „czcigodnego księcia” Dobromira. Dobromir był z pewnością księciem chrześcijańskim, w przeciwnym bowiem razie nie mógłby raczej liczyć na epitet „czcigodny”, jakim obdarzył go Thietmar. Wątpliwe jest przy tym, aby Chrobry ożenił się z córką poganina.

Uczeni wskazują, iż imię Dobromir jest pochodzenia słowiańskiego. Książę ten w bliżej nieznanym czasie przyjął chrzest, najpewniej za pośrednictwem Niemców. Jego żona – jak się przypuszcza – wywodziła się z Saksonii. We wcześniejszej historiografii przypuszczano, iż Dobromir był władcą Pomorza lub Moraw. Obecnie sądzi się natomiast, iż władał którymś z krajów połabskich: Milskiem, Łużycami lub Stodoranią.

Ślub Emnildy i Bolesława Chrobrego odbył się najpewniej w 989 roku. W grę mógł wchodzić również rok 988, na co wskazywał w swych badaniach znawca genealogii pierwszych Piastów – K. Jasiński. Nie jest znane miejsce uroczystości ślubnej młodej pary.

Długoletnie małżeństwo – podstawowe informacje

Małżeństwo Bolesława z Emnildą trwało około 30 lat. Z badań wynika, iż zgon słowiańskiej księżniczki nastąpił między 1016 a 1017 rokiem. Zdaniem Thietmara, „Emnilda – Chrystusowi wierna – niestateczny umysł swego męża ku dobremu zawsze kierowała i nie ustawała w zabiegach, by przez większą szczodrobliwość w jałmużnach i umartwieniach odpokutować za grzechy ich obojga”. Podane informacje wskazują, iż Bolesława i Emnildę łączyło szczególne uczucie. W innym bowiem wypadku trudno sobie wyobrazić, by książę piastowski ulegał namowom małżonki. Dodać warto w tym kontekście, iż następca Mieszka I na tronie polskim miał wybujały temperament. Bywał też okrutny, bez większych skrupułów unieszkodliwiał politycznych wrogów. Emnilda, dzięki swojej delikatności, hamowała poczynania męża.

Emnilda była dobrą kobietą. Jako prawdziwa chrześcijanka dbała o potrzeby biednych i ubogich. Zdaniem najstarszego polskiego kronikarza Anonima zwanego Gallem, córka Dobromira zdołała ocalić wielu ludzi przed śmiercią z wyroku jej męża. Gall w pewnym miejscu swojej kroniki stwierdził jednoznacznie, że żona Bolesława Chrobrego była „mądra” i „wierna”. Są to bardzo pochlebne określenia. Można sądzić, iż nie wzięły się znikąd.

Księżna partycypowała również w większych wydarzeniach na szczeblu międzynarodowym. Poświadczony jest jej udział u boku męża podczas zjazdu z królem niemieckim Henrykiem II (1002-1024) w Merseburgu. Spotkanie to miało miejsce pod koniec maja 1013 roku. Według pojawiających się głosów w historiografii, Emnilda w Merseburgu usilnie starała się o to, aby jej syn Mieszko został lennikiem niemieckim z terenu Moraw. Brakuje jednak na potwierdzenie tego domysłu w źródłach z epoki.

Dzieci Emnildy

Emnilda obdarzyła Bolesława Chrobrego przynajmniej pięciorgiem dzieci. Niewykluczone, iż było ich więcej, jednak nie zachował się po nich ślad w źródłach.

Najbardziej znanym potomkiem pary książęcej był Mieszko. Pojawił się on na świecie w 990 roku. Rozstał się natomiast z nim w maju 1034 roku. W 1025 roku został władcą Polski i podobnie jak ojciec przywdział koronę królewską.

Innym synem Emnildy i Bolesława był Otton. Urodził się około 1000 roku. O jego życiu wiadomo niewiele. Dwukrotnie wystąpił przeciwko Mieszkowi II wraz z przyrodnim bratem Bezprymem w nadziei poprawienia swojego losu. Zmarł w 1033 roku.

Emnilda urodziła jeszcze trzy córki:

  • nieznaną z imienia (ok. 989), która później została ksienią nieznanego klasztoru
  • Regelindę (ok. 989), żonę margrabiego Miśni Hermana
  • nieznaną z imienia, późniejszą żonę księcia turowskiego Świętopełka Przeklętego

Po śmierci Emnildy Bolesław związał się z księżniczką niemiecką Odą, ostatnią ze swoich żon. Według późnośredniowiecznych przekazów, ciało Emildy Bolesław pochował w katedrze gnieźnieńskiej.

Autor: dr Mariusz Samp

Bibliografia:

  1. Balzer O., Genealogia Piastów, wstęp J. Tęgowski, Kraków 2005.
  2. Borawska D., Dobromir, [w:] Słownik Starożytności Słowiańskich 1 (1961).
  3. Czwojdrak B., Emnilda (ok. 970/975-1016/1017), [w:] Poczet władczyń Polski, red. B. Czwojdrak, Kraków 2017.
  4. Grodecki R., Emnilda, [w:] Polski Słownik Biograficzny 6 (1948).
  5. Janicki K., Najważniejsza żona Bolesława Chrobrego [https://www.polityka.pl/pomocnikhistoryczny/1643510,1,najwazniejsza-zona-boleslawa-chrobrego.read; dostęp: 16.11.2020].
  6. Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, posłowie T. Jasiński, Poznań 2004.
  7. Kamieński A., Emnilda, [w:] Słownik władców polskich, Poznań 1997.
  8. Kürbis B., Bolesław Chrobry w opiniach współczesnych i legendzie, [w:] Pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, red. L. Wrońska-Idziak, Warszawa-Poznań 1989.
  9. Ludat H., An Elbe und Oder um das Jahr 1000, Skizzen zur Politik des Ottonenreiches und der slavischen Mächte in Mitteleuropa, Köln-Wien 1971.
  10. Ludat H., Bolesław I. Chrobry, [w:] Lexikon des Mittelalters 2 (1999).
  11. Ludat H., Dobromir, [w:] Lexikon des Mittelalters 3 (1999).
  12. Łowmiański H., Bolesław Chrobry w Krakowie w końcu X wieku, [w:] Małopolskie Studia Historyczne” 4 (1961).
  13. Modrzewska H., Emnilda, [w:] Słownik Starożytności Słowiańskich 1 (1961).
  14. Rokosz M., Bolesław Chrobry, [w:] Życiorysy historyczne, literackie i legendarne, ser. 2, red. Z. Stefanowska, J. Tazbir, Warszawa 1989.
  15. Rosik S., Bolesław Chrobry i jego czasy, Wrocław 2001.
  16. Strzelczyk J., Bolesław Chrobry, Poznań 2003.
  17. Strzelczyk J., Bolesław Chrobry – osobowość i polityka w opinii współczesnych i potomnych, [w:] Salsa Cholbergiensis, Kołobrzeg w średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg 2000.
  18. Szajnocha K., Bolesław Chrobry, Opowiadanie historyczne według źródeł spółczesnych, Lwów 1849.
  19. Urbańczyk P., Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń 2017.
  20. Urbański M., Poczet królowych i żon władców polskich, Warszawa 2006.
  21. Wasilewski T., Emnilda, [w:] Słownik Starożytności Słowiańskich 8 (1991).
  22. Wasilewski T., Pochodzenie Emnildy, trzeciej żony Bolesława Chrobrego a geneza polskiego władztwa na Morawach, „Kwartalnik Historyczny” 94 (1987), 2.
  23. Widajewicz J., Skąd pochodziła Emnilda, małżonka Bolesława Chrobrego?, „Slavia Occidentalis” 20 (1960), 1.
ikona podziel się Przekaż dalej