Ernest Malinowski – Polak, który utworzył kolej w Peru i Ekwadorze

Zanim Ernest Malinowski stał się sławnym inżynierem…

Ernest Malinowski urodził się 5 stycznia 1818 roku na Wołyniu. Wychowywał się w szlacheckiej rodzinie, będąc synem oficera armii Księstwa Warszawskiego oraz córki podolskiego wojewody. Ernest miał trójkę rodzeństwa – siostrę Leontynę i braci Rudolfa oraz Zygmunta. W latach 1827-1831 chodził do Liceum Krzemienieckiego. Chłopiec zmuszony był jednak przerwać edukację, ponieważ po upadku powstania listopadowego musiał emigrować do Paryża jako członek rodziny powstańczej – razem z ojcem i starszym bratem. Matka wraz z Leontyną i Zygmuntem pozostali na Wołyniu.

W Paryżu Ernest uczył się w kilku różnych placówkach, np. w Lycée Louis-le-Grand oraz École Polytechnique. Młody mężczyzna ukończył z wyróżnieniem paryską Państwową Szkołę Dróg i Mostów. Po zakończeniu edukacji pracował w kilku miejscach jako inżynier:

  • wrzesień 1838 – luty 1839 – budowa kolei Paryż-Hawr na odcinku Paryż-Pontoise.
  • luty 1839 – budowa dróg w prowincji Bône w Algierii.
  • maj 1839 – budowa portu w Algierze
  • kwiecień 1840 – kwiecień 1847 – prace nad regulacją rzeki Mozy w Paryżu.

W 1848 roku Ernest Malinowski przerwał pracę i wyjechał z Francji, dowiedziawszy się o powstaniu w Krakowie. Rok później wrócił jednak do Paryża i starał się o pracę w Ministerstwie Robót Publicznych. W październiku 1849 Malinowski został inżynierem w departamencie Loir-et-Cher i pracował przy usprawnianiu żeglugi, a także budowie dróg w Cher.

Kontrakt Ernesta Malinowskiego w Peru

Malinowski we wrześniu 1852 roku podpisał sześcioletni kontrakt w Paryżu. Miał podjąć się pracy jako inżynier rządowy w Peru – biednym kraju, który żył niemal tylko z eksportu guana. Obowiązkiem Ernesta miało być tworzenie projektów budowlanych i nadzorowanie ich, konstruowanie mostów i dróg, kreślenie map topograficznych oraz dokształcanie technicznej kadry w Peru. Malinowski wtedy nie wiedział jeszcze, że niedługo dzięki niemu powstanie pierwsza linia kolejowa w tym kraju, którą przemieszczać będzie się pociąg. Nie wiedział też, że zostanie ona okrzyknięta „cudem inżynierii”, a także będzie przez wiele lat najwyższą koleją na świecie. Oto kilka projektów, które zrealizował Malinowski po przybyciu do Limy:

  • 1856 – praca w komisji opiniującej projekt rozbudowy, a także modernizacji mennicy państwowej w Limie.
  • 1856 – projektowanie i nadzorowanie brukowania ulic oraz placów w Arequipie, a także prace modernizacyjne kamiennego mostu Izacuchaca.
  • 1859 – zaprojektowanie linii kolejowej Pisco-Ica, razem z Mario Alleonem i Gerritem Backusem
  • 1864 – zaprojektowanie linii kolejowej Chimbote-Huaraz, razem z D. N. Paddisonem i Stephenem Crosby
  • 1866 – przejęcie stanowiska głównego inżyniera w porcie Callao (koło Limy) oraz wzięcie przez Ernesta udziału nie tylko w przygotowaniu ufortyfikowania frontu, ale też w jego obronie. Za swoje zasługi Malinowski otrzymał dyplom, a także honorowe obywatelstwo Peru.

Kolej transandyjska – historia największego dokonania Malinowskiego

Centralna Kolej Transandyjska, czyli najważniejszy projekt Malinowskiego

O połączeniu wybrzeża z centralną częścią Peru rozmawiano już dawno. W 1859 roku wydano nawet dekret, który miał na celu powołać komisję badającą możliwość budowy kolei przez Andy – miejsce bogate w cenne gatunki drewna i surowce mineralne. Cały czas realizowano jednak inne przedsięwzięcia, więc budowę kolei odkładano w czasie. W 1868 roku temat powrócił. Przetarg na wybudowanie kolei łączącej Andy z Limą i portem Callao wygrał amerykański biznesmen, Henry Meiggs. Przedsiębiorca z Ameryki zaprojektowanie i nadzorowanie budowy kolei transandyjskiej zlecił Ernestowi Malinowskiego. Nasz rodak postanowił podjąć się tego niezwykle trudnego wyzwania.

Ernest Malinowski dobrał sobie zaufanych współpracowników, a następnie zaproponował projekt kolei. Z początku został on jednak odrzucony – uznano, iż projekt jest bowiem zbyt rewolucyjny, a nawet niemożliwy do wykonania. Po pierwsze, linia kolejowa miała być wysoka na prawie 5000 metrów („Jak po niej będzie jeździł pociąg?”). Po drugie, proponowane żelazne mosty i wiadukty były dla większości ekspertów mało znane w technice. I po trzecie, obliczenia Malinowskiego uznawano za wątpliwe. Rząd peruwiański, po długich namowach Ernesta, ostatecznie jednak zaryzykował i zainwestował w projekt Malinowskiego.

Budowa kolei transandyjskiej została przewidziana na ok. sześć lat. Po czterech latach skończyła się jednak dotacja na projekt przedsięwzięcia, ponieważ nastąpił kryzys finansowy w Peru. Meiggs oraz Malinowski postanowili dołożyć do budowy kolei ze swojej… własnej kieszeni. Pracownicy, którzy budowali kolei, każdego dnia walczyli nie tylko o dopięcie projektu. Walczyli również o własne życie, codziennie zmagając się z gwałtownym spadkiem temperatury, rozrzedzonym powietrzem czy szkodliwym promieniowaniem słonecznym. O budowie innowacyjnej kolei rozpisywały się wszystkie najważniejsze czasopisma techniczne na świecie. Ernest Malinowski okrzyknięty został zaś wybitnym inżynierem.

Na wysokości 4817,8 m n.p.m w Andach udało się w końcu wykuć 62 tunele, których łączna długość wyniosła ok. 6 kilometrów. Najdłuższy tunel liczył ok. 1200 metrów, prowadząc przez przełęcz Ticlio. Przepaście połączone zostały kilkudziesięcioma mostami i wiaduktami, których łącznie stworzono ok. 50. Najbardziej imponującym z nich stał się most nad wąwozem Verrugas, mierzący ok. 175 metrów. Kolej otrzymała nazwę „Centralna Kolei Transandyjska” i przez ponad 100 lat była najwyżej położoną linią kolejową na świecie. W 2005 roku pierwsze miejsce w rankingu najwyżej położonych linii kolejowych zajęła kolej tybetańska Qinghai-Tybet, która położona jest na wysokości 5068 m n.p.m. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o wynalazcach.

Pozostałe osiągnięcia Ernesta Malinowskiego

Malinowski nie spoczął na laurach. Przez kolejne lata podejmował się innych projektów i brał udział w wielu różnych przedsięwzięciach.

  • 1879-1880 – Malinowski pracował w Ekwadorze przy budowie linii kolejowej Guyaquill-Quito. Przy okazji publikował też artykuły na temat wojny w Peru w zagranicznej oraz miejscowej prasie. Ściągał również peruwiańskich współpracowników do Ekwadoru, gdzie pomagał im znaleźć zatrudnienie.
  • 1886 – Ernest Malinowski powrócił do budowy i remontowania kolei w Peru, w tym na linii Callao-Oroya.
  • 1867 – inżynier zajął się budową kolei Tarma-La Merces, razem z Ksawerym Wakulskim i Władysławem Folkierskim.
  • 1884 – Ernest został jednym z członów założycieli instytucji Club Nacional.
  • 1886 – od tego roku Malinowski został aktywnym członkiem Towarzystw Dobroczynności, gdzie zajmujmował się sprawami finansowymi i nadzorowaniem m.in. budowy szpitala Dos de Mayo.
  • 1890 – Malinowski podjął się pracy w utworzonej kompanii brytyjskiej Peruvian Corporation.

Polski inżynier drogowy i kolejowy był również założycielem działalności Sociedad Geografica de Lima, gdzie opracowywał plany topograficzne i mapy służące wytyczeniu granicy między Peru, Brazylią a Ekwadorem. Ofiarował też sporo książek uniwersytetowi San Marcos w Limie, a nawet zastępował w nim przez jakiś czas dyrektora. Malinowski napisał też kilka książek i artykułów w różnych językach – znał bowiem (poza polskim i rosyjskim) język hiszpański, angielski i francuski. Co ciekawe Ernest Malinowski nigdy się nie ożenił, mimo że cieszył się ogromnym powodzeniem wśród pań. 2 marca 1899 roku polski inżynier zmarł na zawał serca podobnie jak Mieczysław Bekker.

W jaki sposób upamiętniono zasługi Ernesta Malinowskiego? Ciekawostki

Podobizna Malinowskiego umieszczona została w postaci jednej z płaskorzeźb na ozdobnym cokole, który otacza pomnik Nike. Pomnik ów stoi w peruwiańskim porcie Callao i upamiętnia zwycięską bitwę, w której Malinowski wziął udział. Podobizna polskiego inżyniera znajduje się również w przyportowym muzeum Fortaleza del Real Felipe. Na dworcu kolei transandyjskiej „Desamparados” w 1979 roku odsłonięto tablicę pamiątkową, upamiętniającą twórcę kolei.

O Erneście Malinowskim nakręcono również liczne filmy, a także wydano w 1999 roku monety obiegowe 2 zł i 10 zł z popiersiem inżyniera. W 1999 roku Poczta Polska wypuściła do obiegu również znaczek pocztowy z wizerunkiem Malinowskiego o nominale 1 zł. Odlano też popiersie inżyniera, które stanęło w holu dworca „Desemparados”. Imię i nazwisko Ernesta Malinowskiego do dziś nosi wiele obiektów oświatowych i technicznych w Polsce, dzięki czemu pamięć o wybitnym inżynierze z całą pewnością nie zaginie.

Autor: Paulina Zambrzycka

Bibliografia:

  1. Elżbieta Dzikowska, Magdalena Nierzwicka: Ernest Malinowski – konstruktor kolei w Andach Peruwiańskich. W 200. rocznicę urodzin twórcy Centralnej Kolei Transandyjskiej, Wydawnictwo Muzeum Okręgowe w Toruniu, Toruń 2018
  2. Łańca Stanisława: Polska myśl techniczna XIX i początków XX stulecia w kraju i na świecie. Inżynierowie dróg i mostów, Olsztyn 2004
ikona podziel się Przekaż dalej