Starożytna Grecja - okresy, obszar, najważniejsze wydarzenia, osiągnięcia
Starożytność pozostawiła nam nie tylko liczne zabytki sztuki i architektury, lecz także filozofię, naukę, literaturę oraz prawodawstwo. Twórcami filozofii, medycyny i nauki byli starożytni Grecy, zamieszkujący kraj na półwyspie Bałkańskim. Ten mały i nieurodzajny kraj przyniósł słynne postacie wojowników, prawodawców, polityków, lecz także rzeźbiarzy, architektów i poetów. Poznaj dzieje, najwybitniejsze postacie historyczne i najważniejsze wydarzenia starożytnej Grecji.
Starożytna Grecja - opis i najważniejsze informacje
Najważniejsze informacje o starożytnej Grecji
Cywilizacja starożytnej Grecji powstała na terenie południowej części Półwyspu Bałkańskiego i wysp na Morzu Śródziemnym, jak również na wybrzeżach Morza Śródziemnego, gdzie Grecy zakładali swoje kolonie. Był to kraj górzysty, gdzie łańcuchy górskie przecinały równiny, tworząc naturalne granice między miastami-państwami. Starożytna Grecja nigdy nie stanowiła jednolitego państwa, z jedną stolicą, lecz podzielona była na miasta-państwa, których powierzchnia ograniczała się do otaczającej miasto równiny, dostarczającej podstawowych produktów rolnych. Ustrój polityczny miasta był najczęściej monarchią, tyranią lub demokracją-oligarchią.
Niewielka powierzchnia pól uprawnych pozwalała na uprawy pszenicy, zaś na zboczach gór uprawiano winorośl i oliwki. Ludność Grecji trudniła się głównie rolnictwem, produkcją wina i oliwy oraz hodowlą owiec i kóz. Mała powierzchnia urodzajnej gleby sprawiała, że ludność ledwo mogła się wyżywić. Dlatego też głównym obszarem gospodarczym stało się morze, gdzie ludność Grecji nie tylko łowiła ryby, lecz także szukała możliwości handlu i łupiestwa. Grecy budowali statki żaglowe i wiosłowe, na których mężczyźni, od wiosny do jesieni, wypływali w morze, podczas gdy ich żony gospodarowały na lądzie. Żegluga zimą była niemożliwa z powodu burz i sztormów. Gdy pojawili się wrogowie, obok floty rozwija się także sztuka wojenna i armia.
Starożytna Grecja - okresy historyczne
Historia Grecji notuje pierwsze osiedla ludzkie już 18 tysięcy lat p.n.e. Na początku epoki brązu zwiększa się zaludnienie i powstają pierwsze cywilizacje kultury egejskiej, na Krecie, na Cykladach i w Grecji Właściwej.
Historykom nie udało się wyjaśnić skąd pochodzi ludność Grecji i jak ukształtował się jej język. Język grecki należy do grupy języków indoeuropejskich. Zdaniem wielu badaczy klasyczny język grecki ukształtował się już po przybyciu Greków, wskutek mieszania się z ludnością lokalną.
Dzieje Grecji dzielą się na następujące okresy:
- epoka brązu (3100 - 1100 p.n.e.),
- wieki ciemne (1100 - 800 p.n.e.),
- okres archaiczny (800 - 479 p.n.e.),
- okres klasyczny (479 - 323 p.n.e.),
- okres hellenistyczny (323 - 30 p.n.e.),
- okres rzymski.
Okresy te kończą się, gdy pojawiają się wrogowie siejący zniszczenie. Nie wiemy dlaczego upadły cywilizacje epoki brązu. Kolejni wrogowie, czyli Persowie, atakują Grecję pod koniec okresu archaicznego. Grekom nie tylko udaje się wyjść z tej wojny zwycięsko, lecz także ich kultura i armia zaczyna się prężnie rozwijać. Okres klasyczny kończy się, gdy Grecja zostaje podporządkowana Macedonii, zaś okres hellenistyczny dobiega kresu wraz z podbojem Grecji przez Rzym.
Kultura minojska i mykeńska epoki brązu - najważniejsze informacje
Wyspa Kreta stanowiła kraj, gdzie nie zagrażają wrogowie. Co ciekawe, budowle na Krecie nie posiadały fortyfikacji. Owocnie rozwijała się tam cywilizacja wykazująca wpływy kultury egipskiej. Powstawały miasta, pałace, jak stolica: Knossos, wiejskie wille i świątynie. Cywilizacja na Krecie upadła wskutek trzęsienia ziemi i wybuchu wulkanu na wyspie Santoryn. Osłabiona Kreta została zdobyta przez Mykeńczyków, którzy zniszczyli większość miast, zaś stolica Knossos stała się ich główną siedzibą.
Kultura mykeńska powstała na Peloponezie, gdzie największym ośrodkiem władzy były Mykeny. Mykeńczyków utożsamia się z Achajami, których opis znajdujemy w dziełach Homera. Opis zdobycia Troi przez Greków w Iliadzie Homera, może dotyczyć właśnie ekspansji Achajów w Azji Mniejszej.
Pod koniec epoki brązu historia notuje upadek wielu miast i państw, jak upadek Troi, lecz także upadek cywilizacji mykeńskiej oraz inwazję tzw. ludzi morza. Po tych wydarzeniach, które nadal czekają na wyjaśnienie historyczne, w Grecji następują lata upadku i chaosu.
Grecja archaiczna - miasta, religia, wrogowie
Górzysty kraj nie ułatwiał ekspansji na lądzie, dlatego też Grecy zakładają wtedy liczne kolonie na wybrzeżach Anatolii, Afryki, na Sycylii czy na półwyspie Apenińskim. Rozwija się wówczas religia grecka i mity grecki. Religia grecka była politeistyczna. Oddawano cześć wielu bogom i herosom. Ludzie starali się dowiedzieć o swej przyszłości i losach korzystając z wyroczni.
W okresie archaicznym w Grecji rozwijają się dwa najważniejsze miasta państwa, jak Ateny i Sparta. Rozwija się też ustrój polityczny, który w tym okresie często przybiera postać tyranii. W wielu miastach rządy obejmowała jednostka wspierana przez ludność. Powstaje wówczas prawo jako zespół norm ustalonych przez społeczność. Pojawiają się postacie prawodawców, którzy wraz ze zgromadzeniem ludowym, tworzyli normy prawne, aby ograniczyć konflikty. Dzięki temu Ateny i inne miasta greckie, rozwijają demokratyczny ustrój polityczny, w którym wszyscy wolni, dorośli mężczyźni, posiadający majątek, mogą decydować o sprawach państwa. Twórcami demokracji ateńskiej były takie ważne postacie jak Solon i Klejstenes.
W tym okresie pojawiają się pierwsi poważni wrogowie Grecji, która staje się obiektem najazdu Persów. W latach 545 - 479 p.n.e. Grecy walczą z najazdem i wychodzą z tej walki zwycięsko. W czasie walk z Persami rozwija się armia grecka, która składa się głównie z piechoty walczącej w szyku falangi.
Dzieje Grecji klasycznej - najważniejsze wydarzenia i osiągnięcia
Silna armia oraz kultura wojskowa, którą Grecy stworzyli w czasie wojen z Persją, staje się przyczyną upadku Grecji. Dochodzi do zmagań miast-państw greckich o hegemonię na Półwyspie Bałkańskim. Najpierw Ateny i Sparta oraz wspierające ich mniejsze miasta wykrwawiają się w wojnach peloponeskich. W roku 405 Spartanie niszczą flotę ateńską w bitwie pod Ajgospotamoj. Na czoło wysuwają się wówczas Teby, miasto w środkowej Grecji. W roku 371 p.n.e. Tebańczycy pokonali armię spartańską pod Leuktrami i do roku 362 byli hegemonami całej Grecji. Ateny próbują odzyskać pozycję hegemona, jednak dochodzi do buntu sprzymierzonych miast. Wojna ta kończy się klęską Aten.
Dzieje wolnych miast państw greckich kończą się, gdy do walki o hegemonię wkracza Macedonia i pojawiają się takie postacie jak Filip II i jego syn Aleksander. Jest to kraj na północy Grecji, dotychczas nie liczący się w rozgrywkach o władzę. Macedonia jest monarchią, która osiąga szczyt rozkwitu pod rządami Filipa II. Władca ten rozbija związek miast greckich pod Cheroneą i podporządkowuje sobie całą Grecję.
Kultura starożytnej Grecji - osiągnięcia i zabytki
Starożytność świata greckiego pozostawiła po sobie liczne zabytki kultury i sztuki. Sztuka rozwijała się głównie w związku z kultem religijnym, gdyż największymi osiągnięciami architektury były świątynie bóstw, jak Partenon ateński poświęcony bogini Atenie. Najpiękniejsze dzieła sztuki i architektury powstały w okresie klasycznym, po zwycięstwie nad Persami. Wraz z architekturą starożytni Grecy rozwinęli matematykę, która pozwalała im tworzyć swoistą harmonię zapobiegającą złudzeniom optycznym.
Malarstwo starożytne nie zachowało się do naszych czasów. Mamy tylko opisy malarzy, którzy tak realistycznie oddawali owoce, że zlatywały się do nich ptaki. Wyrazem sztuki graficznej starożytnej Grecji są wazy z przedstawieniami figuralnymi obrazującymi sceny z życia codziennego i politycznego. Szczególne osiągnięcia uzyskali rzeźbiarze starożytnej grecji w ustaleniu kanonu ludzkiego piękna. Powstały wówczas kanony obrazowania proporcji ludzkiego ciala, które do dziś służą artystom.
Grecy mają również wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, poezji i filozofii. Stworzyli słynne szkoły i akademie filozoficzne, w których rozważano zagadnienia etyki. W momencie, gdy Justynian zamknął słynną Akademię Platońską, w roku 529 n.e. kończy się starożytność.