Hetman Jan Karol Chodkiewicz - życiorys, rodzina, polityka, śmierć

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – życiorys

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – biografia rodu

Biografia rodu Chodkiewiczów zaczyna się w I połowie XV wieku. Pochodzili oni z okolic Białegostoku. Pierwszym znanym przedstawicielem rodziny był najprawdopodobniej Chodko Juriewicz, który w 1436 r. uposażył monaster w Supraślu.

Syn Chodka – Iwan był pierwszym członkiem rodziny piastującym godność wojewody, pełnił tę funkcję dla okręgu wileńskiego. Niestety poniósł śmierć w niewoli tatarskiej. Jego syn Aleksander był już niezwykle majętnym człowiekiem – w swoich ziemiach miał łącznie do 10 000 poddanych. Poza tym pełnił funkcję marszałka dworu wielkiego księcia.

Aleksander pozostawił po sobie trzech synów. Jeden z nich, Hrehory – to pierwszy w rodzinie hetman wielki litewski. Drugi z synów – Hieronim – był dziadkiem Jana Karola. Dzięki poparciu królowej Bony uzyskał liczne godności i nadania. Został pierwszym kalwinistą w rodzinie. Z kolei syn Hieronima, Jan, pełnił urząd gubernatora Inflant. Jego majątki zamieszkiwało nawet do niemal 35 000 poddanych.

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – biografia potomka możnowładców litewskich

Charakterystyka przodków hetmana wymaga jeszcze podania danych jego matki. Była nią Krystyna Zborowska herbu Jastrzębiec, siostra zamordowanego później Samuela Zborowskiego. Dokładna data urodzenia Jana Karola nie jest znana – w przybliżeniu podaje się lata 1570/1571.

Przyszły hetman wielki litewski miał liczne rodzeństwo – dwoje braci i sześć sióstr. Jego dzieciństwo to charakterystyka wielu innych potomków szlacheckich rodzin z tamtego czasu: jeden z jego braci zmarł w dzieciństwie, Jan Karol najmłodsze lata spędził przy matce, a potem został wysłany przez ojca na nauki – do kolegium jezuickiego w Wilnie. W trakcie studiów śmierć zabrała ojca Jana Karola.

Dalsza biografia zawiera kolejne elementy, które są charakterystyczne w życiu młodzieży Rzeczpospolitej – podróże po Europie, w trakcie których kontynuowano naukę. Podczas pobytu w Zakonie Kawalerów Maltańskich Jan Karol uczył się o fortyfikacjach, broni, taktyce. Po powrocie do kraju zyskał wsparcie króla Zygmunta III, asystował podczas ślubu monarchy z Anną Habsburżanką.

W 1593 r. Jan Karol sam stanął na ślubnym kobiercu – jego żoną została córka wojewody podolskiego Mikołaj i Elżbiety Radziwiłł, Zofia Mielecka. Doczekali się trójki dzieci: Hieronima, Kazimierza i Anny. Synowie zmarli młodo, córka natomiast została żoną litewskiego marszałka nadwornego Jana Stanisława Sapiehy. W 1619 r. śmierć zabrała ukochaną żonę hetmana. Rok później Jan Karol ponownie się ożenił, zależało mu na męskim potomku. Jego wybranką została 30 lat młodsza księżna Anna Alojza Ostrogska. Niestety z tego związku nie narodziły się dzieci.

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – polityka

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – rozwój kariery

Pierwszym dowódcą Chodkiewicza był hetman Stanisław Żółkiewski. W 1596 r. tłumili powstanie Nalewajki. Trzy lata później jako starosta żmudzki otrzymał miejsce w senacie. Sztuki wojennej w praktyce uczył Chodkiewicza również hetman Jan Zamoyski.

W 1601 r. został hetmanem  polnym litewskim. Nie jest pewne, kiedy otrzymał godność hetmana wielkiego litewskiego. Podejrzewa się, że było to efektem sukcesu, jakim była bitwa pod Kircholmem, ale niewykluczone, że zdarzyło się to wcześniej, jednak w tym samym – 1605 r.

Do historii przeszły jego spory z Radziwiłłami. Był skonfliktowany z Krzysztofem, zwanym „Piorunem”, który podczas wojny w Inflantach był hetmanem wielkim litewskim. Jest to o tyle ciekawe, że matka jego ukochanej Zofii była córką Mikołaja „Czarnego” Radziwiłła. Mimo tego jego kariera nadal się rozwijała. W 1616 r. został wojewodą wileńskim.

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – największe bitwy hetmana

Biografia Jana Karola Chodkiewicza dla wielu to przede wszystkim bitwa pod Kircholmem, w której husaria nie dała szans wojskom szwedzkim. Ale należy wspomnieć i o innych walkach hetmana:

• zwycięska bitwa przeciwko Szwedom pod Kokenhausen w dniu 23 czerwca 1601 r.;
• odbicie Dorpatu Szwedom – pierwszy jego sukces w Inflantach, kiedy na swojego następcę wybrał go hetman Jan Zamoyski;



• bitwa pod Kircholmem – najsłynniejsze zwycięstwo hetmana, 27 września nad 1605 r., odniesione nad wojskami szwedzkimi;
• bitwa pod Guzowem – 5 lipca 1607 r., podczas której pokonał uczestników rokoszu Zebrzydowskiego.

Brał udział także w wojnie moskiewskiej z lat 1609 – 1618. Niestety nie udało mu się zdobyć Moskwy. Sam konflikt natomiast zakończył się rozejmem w Dywilinie. Sprawdź także ten artykuł na temat Hetmana Wielkiego Koronnego.

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – śmierć

Hetman Jan Karol Chodkiewicz – bitwa pod Chocimiem

Hetman wielki litewski zmarł prawie jak „przystało na bohatera”. Śmierć spotkała go w trakcie bitwy pod Chocimiem. Walka trwała w dniach 2 września – 9 października 1621 r. Wojska Rzeczpospolitej broniły się w umocnionej twierdzy przed armią turecką, którą dowodził sułtan Osman II.

Turcy kilkukrotnie szturmowali oddziały Rzeczpospolitej, jednakże nie udało im się przełamać szyku, mimo przewagi liczebnej. W obozie Chodkiewicza zaczęły się szerzyć choroby. Propozycja silnego ataku na Turków spotkała się w końcu z aprobatą pozostałych dowódców, musiała jednak zostać odwołana ze względu na załamanie pogody.

Choroba dosięgnęła wkrótce samego hetmana. 24 września hetman czuł zbliżającą się śmierć. Buławę przekazał Stanisławowi Lubomirskiemu, wkrótce później zmarł. Turcy, kiedy dowiedzieli się o tym fakcie, liczyli na panikę po polskiej stronie. Ostatecznie obie strony przystały na pokojowe zakończenie bitwy.