Historia Francji - okres, najważniejsze wydarzenia, władcy, terytorium

Francja została utworzona na terenie dawnej Galii, przez plemiona frankijskie, które we wczesnym średniowieczu utworzyły monarchię. Francja dwukrotnie w swoich dziejach opanowuje prawie całą Europę, za panowania Karola Wielkiego i Napoleona Bonaparte. Historia Francji ma również czarne karty jak terror rewolucji francuskiej, ludobójstwo w Wandei czy kolonializm. Dzieje Francji notują również ogromny wkład w kulturę światową, sztukę i kulturę oraz naukę. Poznaj najważniejsze wydarzenia historyczne jakie miały miejsce we Francji.

Historia Francji

Najważniejsze fakty i wydarzenia

We Francji panowało 5 dynastii: Merowingowie, Karolingowie, Kapetyngowie, Walezjusze i Burbonowie. W czasie rewolucji francuskiej Francja staje się na krótko republiką. Po kongresie wiedeńskim Francja jest monarchią konstytucyjną, zaś od 1848 roku jest z krótką przerwą republiką. Terytorium dzisiejszej Francji pokrywa się prawie z terenami dawnej Galii.

Najważniejsze wydarzenia w dziejach Francji:

  • 52 r. p.n.e. - oblężenie Alezji i opanowanie Gali przez Rzym,
  • ok. 500 r. n.e. - przyjęcie chrztu przez Chlodwiga,
  • 732 r. - bitwa pod Poitiers, zahamowanie inwazji Islamu na Europę,
  • 751 - koronacja Pepina Krótkiego, dynastia Karolingów,
  • 768 - 814 - panowanie Karola Wielkiego,
  • 1205 - scalenie większości Francji po rozbiciu na księstwa,
  • 1337 - 1453 - wojna stuletnia,
  • 1789 - wybuch rewolucji francuskiej,
  • 1804 - koronacja Napoleona Bonaparte na cesarza Francji,
  • 1815 - bitwa pod Waterloo i kongres wiedeński,
  • 1848 - proklamowanie II republiki,
  • 1870 - powstaje III republika, zaś po II wojnie światowej IV republika.

Powstanie państwa Franków - okres rzymski i dynastia Merowingów

Tereny między Pirenejami, Alpami, a od południa Renem i Mozą zamieszkiwały w starożytności celtyckie plemiona Galów, które stały się przedmiotem ekspansji Rzymu. Opanowanie tego terenu zajęło Juliuszowi Cezarowi około 10 lat. Musiał przy tym pokonać plemiona zjednoczone pod wodzą Wercyngetoryksa. Panowanie Rzymu zapewniło Galii długotrwały pokój, gdyż Rzymianie umocnili granicę na Renie uniemożliwiając ataki plemion spoza Renu. Galia zyskała rozwój infrastruktury, miast i dróg.

Pokój przerwały wędrówki ludów. Plemiona zwane przez Rzymian Germanami przerwały umocnienia na Renie korzystając ze słabości cesarstwa rzymskiego. Wiele z nich poszło dalej, zaś tereny Galii zajęły plemiona Franków, Alemanów, Burgundów, Wizygotów i inne. Duże znaczenie zaczęli odgrywać Frankowie Saliccy osiedlający się na północy, gdzie od imienia króla Meroweusza panowała dynastia Merowingów.

Wnuk Meroweusza Chlidwig I podbił sąsiednie plemiona i rozszerzył swoje panowanie od Pirenejów po Łabę. Aby umocnić swoje panowanie przyjął chrzest. Chlodwig I był twórcą państwa Franków, które dopiero od czasów Filipa Augusta nosiło nazwę Francji.

Dynastia Karolingów

Dynastia Merowingów podupadła do tego stopnia, że rzeczywistą władzę zaczęli sprawować majordomowie. Najwybitniejszym był Karol Młot, który powstrzymał najazd Saracenów w bitwie pod Poitiers w 732 roku, tym samym zatrzymał ekspansję Islamu na Europę na wiele lat. Jego syn Pepin Krótki, w porozumieniu z papieżem, zdetronizował ostatniego Merowinga i koronował się na króla Francji.

Jego syn, Karol Wielki, pokonał i podporządkował Longobardów, Sasów i chanat awarski, także jego państwo obejmowało tereny dzisiejszej Francji, Niemiec, Belgii, Holandii, Szwajcarii, Austrii, północnych Włoch i północnej Hiszpanii. W 800 roku przyjął tytuł cesarza. Starał się zunifikować tak ogromne państwo. Brutalnie wprowadzał wszędzie chrześcijaństwo. Wprowadził system administracyjny, monetę oraz łacinę jako język państwowy. Za czasów Karola Wielkiego Francja pojawił się problem najazdów Wikingów.

Po śmierci Karola Wielkiego jego synowie i wnukowie prowadzili ze sobą wojny o terytoria, zaś na tronie coraz częściej panowali królowie gnuśni. Państwo zaś atakowane było przez Saracenów, Madziarów oraz coraz liczniejsze napady Wikingów.

Dynastia Kapetyngów - okres zjednoczenia po rozbiciu dzielnicowym

Słabość dynastii i chaos w państwie spowodował w roku 987 wybór na króla Hugona Kapeta, który zapoczątkował dynastię Kapetyngów. Jak większość państw feudalnej Europy, także Francja była rozbita na małe księstwa, zaś większą część Francji (Normandia, Akwitania, Gaskonia) posiadał Henryk II Plantagenet, wnuk Wilhelma Zdobywcy.

Panowanie Kapetyngów to okres odzyskiwania księstw i scalania państwa. Filip II August w 1205 roku odebrał księstwa Anglikom. Panowanie Kapetyngów to również okres krucjat, w których Frankowie grali główną rolę. Dynastia Kapetyngów wymarła wraz z bezpotomnie śmiercią synów Filipa Pięknego.

Panowanie Walezjuszy - wojna stuletnia i wojny religijne

Gdy Walezjusze wkraczają na tron wiele ziem Francji stanowi lenno króla angielskiego. Król Anglii Edward III, wnuk Filipa Pięknego, domaga się korony Francji i w roku 1337 rozpoczyna wojnę stuletnią. Przełomowym momentem, który przeważył szalę zwycięstwa na rzecz Francji, była obrona Orleanu pod wodzą Joanny D’Arc, zwanej dziewicą orleańską. Joanna została schwytana przez Anglików i skazana na spalenie na stosie. Mimo tego Anglicy przegrali wojnę i utracili dobra we Francji. Do początku XVI wieku Francja przyłączyła Prowansję, Burgundię, Sabaudię i Bretanię.

Walezjusze panują do końca XVI wieku, kiedy to kształtuje się we Francji monarchia absolutna. Jest to również okres wojen religijnych, w czasie których ma miejsce rzeź nocy św. Bartłomieja.

Panowanie Burbonów - monarchia absolutna i rewolucja francuska

Dzieje Francji - monarchia Burbonów

Pierwszym królem z dynastii Burbonów był Henryk IV, który wydał edykt nantejski przyznający wolność wyznania i równouprawnienie wyznań, tym samym zakończył wojny religijne. Największą świetność przeżywała Francja pod rządami Ludwika XIV zwanego “królem słońce”. Był to okres absolutyzmu, prosperity i bogactwa. Ludwik uchylił edykt nantejski, co spowodowało emigrację hugenotów. Rozkwit handlu i potęgi morskiej spowodował sięgnięcie Francji po kolonie. Zdobyto Luizjanę oraz posiadłości w Kanadzie, Indiach, Afryce i Antylach.

Osiągnięcia Ludwika XIV były tak kosztowne, że wywołały kryzys finansowy pogłębiony jeszcze przez przepych na dworze Ludwika XV i nieudane wojny. Spowodowało to niezadowolenie mieszczaństwa, które domagało się wpływów.

Historia Francji - rewolucja francuska i wojny napoleońskie

Panowanie Burbonów zostało przerwane przez rewolucję francuską, która wybuchła w 1789 roku w momencie zburzenia Bastylii. Powołano republikę francuska, uchwolono deklarację praw czlowieka i obywatela. Nowe władze chciały zniszczyć dotychczasowe elity, co zakończyło się terrorem i ogromną ilością wyroków śmierci. Ataki na kościół wywołały powstanie chłopskie w obronie wiary. Tłumienie powstania w Wandei łączyło się z niewyobrażalnym terrorem i ludobójstwem na niewyobrażalną do tej pory skalą. Ludzi mordowano masowo i próbowano nawet zwłoki wykorzystać przemysłowo np. do szycia spodni z ludzkiej skóry. Generalnie uważa się, że terror jakobinów przyniósł śmierć około 40 tysiącom ludzi, zaś w Wandei zamordowano ponad 300 tysięcy ludzi.

Zmęczenie terrorem wykorzystał generał Napoleon Bonaparte, który przejął władzę i koronował się na cesarza. Od 1804 do 1815 roku miały miejsce wojny napoleońskie, kiedy to Napoleon zdobył prawie całą Europę, a w zależnych od siebie królestwach osadził na tronie swoich braci. Zwycięski pochód armii napoleońskiej zatrzymał się w Rosji, gdzie brak zaopatrzenia, epidemia tyfusu i mróz zdziesiątkowała jego armię. Napoleon musiał wycofać się ze zdobytej Moskwy, zaś kamieniem milowym była nierozstrzygnięta bitwa pod Berezyną, po której wojska napoleońskie mogły się już tylko cofać. Napoleon został rozgromiony w bitwie pod Lipskiem. Aresztowany, uciekł i zebrał armię, aby znowu ponieść klęskę pod Waterloo.

Po wojnach napoleońskich kongres wiedeński w 1815 roku usiłował przywrócić dawny porządek. Władzę we Francji ponownie przejęli Burbonowie. Francja była monarchią konstytucyjną, jednak Burbonowie starali się odzyskać dawne znaczenie, borykali się jednak z niezadowoleniem społecznym i powstaniami robotniczymi. Ostatecznie w 1848 proklamowano II republikę francuską.

Historia Francji - dzieje II i III republiki

Słabe rządy II republiki francuskiej trwały niecały rok. W grudniu 1848 roku w wyborach prezydenckich zwyciężył bratanek Napoleona, Ludwik Napoleon, który w 1852 roku ogłosił się cesarzem jako Napoleon III. Panowanie Napoleona III do roku 1870 przyniosło rozwój gospodarczy lecz także ekspansję kolonialną i próby odzyskania przez Francję pozycji mocarstwowej. Efektem tej polityki było rozpoczęcie wojny z Prusami, która zakończyła się szeregiem klęsk. W rezultacie Napoleon III został obalony i powołano III republikę. W czasie oblężenia Paryża przez Prusy, wybuchły zamieszki zwane komuną paryską. Kończący wojnę pokój frankfurcki oznaczał dla Francji utratę Alzacji i Lotaryngii i konieczność wypłaty kontrybucji.

Okres III republiki był dla Francji czasem dalszego rozwoju gospodarczego, ale także napięć społecznych jak np. afera Dreyfusa. I wojna światowa była dla Francji ogromie wyniszczająca, gdyż działania wojenne skupiły się na 4-letniej wojnie pozycyjnej. Wywołało to burzę niezadowolenia i protestów. Sytuację uratował George Clemenceau, który wprowadził rządy silnej ręki i opowiedział się za walką do zwycięstwa. W wyniku zwycięstwa w I wojnie światowej Francja otrzymała z powrotem Alzację i Lotaryngię.

Dwudziestolecie międzywojenne upłynęło pod znakiem światowego kryzysu gospodarczego. Francja prowadziła politykę łagodzenia sporów, dlatego zachowała neutralność wobec wojny domowej w Hiszpanii i anschlussu Austrii. Po agresji na Polskę, Francja 3 września 1939 roku wypowiedziała wojnę Niemcom, lecz powstrzymała się od działań wojennych. Niemcy wkroczyły do Francji w 1940 roku. W wyniku kapitulacji Francja została podzielona na okupowaną północ i kolaboracyjną wolną Francje z rządem w Vichy. Walkę przeciw Niemcom prowadzili Francuzi skupieni wokół generała De Gaulle.

Po II wojnie światowej powstała IV Republika Francuska, na której czele stanął Charles de Gaulle. Republika borykała się z problemem upadku imperiów kolonialnych. Francja wycofała się z Wietnamu, Maroka i Tunezji. W 1954 doszło do wybuchu powstania w Algierii. Francuzi próbowali je krwawo tłumić stosując tortury i pacyfikacje. W 1962 podpisano układ, na mocy którego Algieria odzyskała niepodległość.