Historia prawa do aborcji – w Polsce i na świecie

Aborcja kontra prawo – w Polsce i na świecie

Czym dokładnie jest aborcja?

Aborcja jest terminem pochodzącym od łacińskiego słowa abortio – oznaczającego poronienie. Rzeczywiście jednak, aborcja jest przerwaniem ciąży, które polega na usunięciu zarodka lub płodu z macicy kobiety. Poronieniem jest z kolei samoistne i przedwczesne przerwanie ciąży (do 22 tygodnia jej trwania). Zabieg aborcji rozpatrywany jest dziś nie tylko pod kątem kwestii moralnych, ale też pod kątem:

• kwestii prawnych,
  
• liczby narodzin i umieralności kobiet,
  
• polityki ludnościowej.

Aktualnie, ok. 60 % kobiet w wieku reprodukcyjnych mieszka w krajach, gdzie aborcja jest dozwolona (z różnych przyczyn). Jednak, ok. 40 % kobiet mieszka w państwach, gdzie aborcja jest zakazana całkowicie – z czego najwięcej w Ameryce Południowej i Afryce. Warto pamiętać, że w tych krajach prawo zabraniające aborcji wprowadzono w czasach kolonizacji.

Liczba aborcji na świecie – zmniejsza się czy zwiększa? Przyczyny aborcji

Liczne badania i dane wskazują na to, że liczba aborcji na świecie w dalszym ciągu rośnie. Dla przykładu, w latach 2010-2014 liczba dokonanych zabiegów aborcji wynosiła ok. 56 mln. Na podstawie tych danych można wywnioskować więc, że w tych latach co czwarta ciąża na świecie kończyła się aborcją. Jest to o 6 mln więcej zabiegów, porównując z liczbą aborcji w latach 1990-1994. Fakt, że liczba aborcji wzrasta, tłumaczy się wzrastającą liczbą kobiet w reprodukcyjnym wieku.

Z danych można wywnioskować również, że nielegalność aborcji  i tak nie wpływa na liczbę zabiegów aborcji, które w dalszym ciągu się wykonuje. Największą ilość zabiegów aborcji zauważyć można w krajach rozwijających się. Poza tym, wg. WHO każdego roku wykonywanych jest aż 22 mln aborcji niebezpiecznych – czyli odbywających się w nieodpowiednich warunkach sanitarnych lub przez ludzi, którzy o prawidłowym zabiegu aborcji… nie mają większego pojęcia. Jakie są trzy główne przyczyny aborcji?

• Zagrożenie zdrowia kobiety (fizyczne i psychiczne).
• Ciążą będąca wynikiem gwałtu.
• Nieodwracalne uszkodzenie płodu.

Historia prawa do aborcji w Polsce i na świecie

Aborcja w świetle historii świata

Aborcji na świecie dokonywano już w starożytności, o czym można poczytać w pismach chińskich lub egipskich. Zalegalizowanie aborcji jednak jako pierwsze na świecie podpisano w Związku Radzieckim za czasów Lenina, dokładnie dnia 18 listopada 1920 roku. Kolejnym przywódcą europejskim, który doprowadził do zalegalizowania aborcji w swoim państwie, był Adolf Hitler. Jego celem było w ten sposób utworzenie „czystej rasy panów”, co w 1933 roku doprowadziło do legalnego zabijania niemieckich, jeszcze nienarodzonych dzieci lub dzieci z wrodzonymi wadami. Chroniono jednak życie zdrowych dzieci. Jeżeli patrzeć na skalę masową, pierwszymi ofiarami Hitlera były właśnie nienarodzone dzieci niemieckie – te, które nie były uznane za „czyste rasowo”.

Gdy skończyła się II wojna światowa, dyktatorzy obozów socjalistycznych wprowadzili mniej więcej w drugiej połowie lat 50-tych dopuszczalność do przerywania ciąży.  W 1957 roku, liberalne przepisy dotyczące aborcji wprowadzono w Chinach – wschodnia i centralna Azja poszła w ich ślady. Pod koniec lat 60-tych i 70-tych, aborcja stała się legalna w Stanach Zjednoczonych i w zachodniej Europie. Dokładnie w 1973 roku zalegalizowano aborcję w USA uważając, że restrykcyjne prawo wcale nie zmniejsza liczby aborcji – a wpływa na zdrowie kobiet.

Aborcja w Polsce – historia prawa aborcji w naszym kraju

Jeszcze w II RP temat aborcji był przedmiotem głośnej debaty publicznej. W akcie prawnym pierwsze dopuszczenie aborcji pojawiło się w 1932 roku w kodeksie karnym. Artykuły 231-234 penalizowały aborcję z wyłączeniem dwóch przypadków:

• gdy zagrożone jest życie kobiety
• gdy ciąża jest następstwem przestępstwa

22 lipca 1942 roku Hitler widocznie przychylał się aborcji grożąc, że zastrzeli każdego kto będzie chciał zabronić zabiegów aborcji na okupowanych terenach. W Polsce, pierwszy raz pełne prawo do aborcji Polki otrzymały 9 marca 1943 roku. To hitlerowski okupant w ówczesnym rozporządzeniu zezwolił Polkom, by mogły poddawać się aborcji – poza zabijaniem niemieckich dzieci, za co czekałaby je kara śmierci. Gdy Hitler przestał rządzić, anulowano jego rozporządzenie i wróciło polskie ustawodawstwo.

Drugi raz w Polsce, prawna legalizacja aborcji miała miejsce 27 kwietnia 1956 roku. Wówczas, ludzie Stalina przegłosowali legalizację aborcji – w warunkach komunistycznego terroru. Ustawa o planowaniu rodziny i ochronie płodu ludzkiego obowiązywała aż do 7 stycznia 1993 roku. Wówczas Polska stała się pierwszym krajem na świecie, który (w demokratycznym państwie) ograniczył ustawę aborcyjną – wprowadzając chroniącą życie ustawę. Legalnej aborcji można było dokonywać wyłącznie, gdy ciąża stanowiła zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej bądź gdy badania prenatalne wskazywały na nieodwracalne upośledzenie płodu. Ewentualnie, gdy ciąża była wynikiem gwałtu.

W 1995 roku, po wyborach prezydenckich, 14 grudnia wystąpiono z inicjatywą ustawodawczą nowelizacji prawa do aborcji. Aborcję chciano wówczas umożliwić tym kobietom, które np. znalazłyby się w ciężkich warunkach życia lub miały ciężką sytuację osobistą. Ostatecznie doszło do tego, że nowelizację o aborcji i możliwości jej dokonywania 20 listopada 1996 roku podpisał prezydent Aleksander Kwaśniewski.

Od tamtego momentu przepisy w Polsce dopuszczały do przerywania ciąży w sytuacji, gdy np. kobieta znalazła się w ciężkiej sytuacji. Wymagano wtedy złożenia oświadczenia przez kobietę w ciąży i skonsultowania się z lekarzem innym, niż mającym przeprowadzić zabieg aborcji. W sytuacji, gdy kobieta nadal podtrzymywała chęć usunięcia płodu, można było wykonać zabieg już 3 dni później – licząc od daty konsultacji. Przepis ten został podważony przez Trybunał Konstytucyjny w27 maja 1997. W ostatnich latach, wiele razy próbowano zmienić zapisy ustawy, a nawet całą konstytucję. Ostatecznie, zatrzymując się na tzw. „kompromisie aborcyjnym”.