Imperium Rosyjskie

Imperium Rosyjskie, odpowiedzialne za rozbiory Polski, istniało dwa wieki i datuje się je od Piotra I do Mikołaja I, chociaż już w czasach Iwana Srogiego pojawiła się idea trzeciego Rzymu. Mocarstwo to, w czasie swojego istnienia, przejęło władzę w prawie całej Azji i osiągnęło wielkość ogromnego kontynentu. Początkowo Imperium Rosyjskie było trzecie co do wielkości po Imperium Mongolskim i Brytyjskim, potem stało się początkiem największego państwa świata. Dowiedz się jak powstało Cesarstwo Rosyjskie i kim był pierwszy i ostatni car.

Imperium rosyjskie - podstawowe informacje

Cesarstwo Rosyjskie - ustrój i najważniejsze informacje

Podstawowe informacje:

• okres istnienia: 1721 -1917,
• stolica: Petersburg jako siedziba cara i władz, Moskwa jako tradycyjna stolica i miejsce koronowania carów,
• ustrój: monarchia absolutna, od czasów Katarzyny II monarchia oświecona,

Rosja Carska wprowadziła ustrój o nazwie “samodzierżawie” oznaczający absolutną władzę carów. Już od zarania dziejów państwa były w zasadzie własnością władców, zaś ich poddani byli ich niewolnikami. Wzrost siły możnych spowodował próby uniezależnienia się. W dzieciństwie Iwana Grośnego mialy miejsce walki i spiski bojarów, z którymi przez kilkanaście lat zmagała się jego matka Helena Glińska. Po dojściu do władzy Iwan Groźny w krwawy sposób rozprawił się z bojarami.

Absolutyzm został utrwalony za panowania Piotra I Wielkiego, który wprowadził scentralizowany system władzy państwowej, objął zwierzchnictwo nad cerkwią, zaś społeczeństwo zostało zhierarchizowane w oparciu o służbę państwową.

Nowoczesna armia carska została stworzona przez Piotra I, który pokonał Szwedów pod Połtawą w 1709 roku. W XVIII wieku zniesiono obowiązek stawania zbrojnie przez szlachtę, zaś w XIX wieku powstała armia stworzona z poboru. Armia imperium składała się z piechoty, konnicy, artylerii i wojsk inżynieryjnych.

Cesarstwo rosyjskie - historia powstania i zdobycze terytorialne

Rosja Carska - historia powstania caratu i doktryna trzeciego Rzymu

Imperium Rosyjskie wywodzi się z Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, które powstało po upadku Rusi Kijowskiej i Złotej Ordy. Mocarstwo rosyjskie zostało zapoczątkowane przez Iwana III Srogiego, którzy stworzył jednolite państwo narodowe, ze stolicą w Moskwie. Państwo to coraz częściej określano nazwą Rosja. Po upadku Konstantynopola, Rosja uznała się za spadkobiercę Cesarstwa Bizantyjskiego. Iwan III Srogi poślubił Zofię Paleolog, ostatnią dziedziczkę tronu bizantyjskiego, i zaczął tytułować się cesarzem, czyli carem Wszechrusi. Jako herb Rosji przyjęto dwugłowego orła bizantyjskiego.

W tym czasie pojawiła się doktryna trzeciego Rzymu stworzona przez mnicha Filoteusza z Pskowa, który nazwał ówczesne Księstwo Moskiewskie, Trzecim Rzymem. Czwartego Rzymu, już nie będzie, jak stwierdził. Jakkolwiek mnich miał tylko na myśli religię, zaś doktryna ta nigdy nie stała się oficjalną doktryną polityczną, kolejni władcy prowadzili politykę mocarstwową, jako kontynuatorzy Cesarstwa Bizantyjskiego.

Początek Imperium Rosyjskiego

W 1547 roku Iwan IV Groźny przyjmuje tytuł cara wszystkiej Rusi. Po jego śmierci i nieudanych próbach zdobycia tronu moskiewskiego przez Zygmunta III Wazę, władzę w Rosji obejmuje dynastia Romanowów. W Rosji panuje kryzys, bunty chłopskie oraz wojny ze Szwecją i Polską, jak również walki o władzę.

Reformatorem i twórcą Imperium Rosyjskiego był Piotr I Wielki, który przyjął tytuł cara imperatora, zmienił nazwę państwa na Imperium Rosyjskie i przeniósł stolicę do Sankt Petersburga.

Mapa Imperium Rosyjskiego - ekspansja terytorialna Imperium Rosyjskiego

Historia uniezależnienia się od Złotej Ordy i pokonanie Ordy

Można sobie zadawać pytanie, w jaki sposób mocarstwo rosyjskie opanowało tak wielki teren, obejmujący prawie cały kontynent azjatycki. Możliwości ekspansji rozpoczęły się w momencie rozpadu imperium mongolskiego i upadku Złotej Ordy w XV wieku, kiedy to ludy zamieszkujące północną Azję nie stanowiły już liczącej się siły.

Wiek XV staje się początkiem wzrostu znaczenia Wielkiego Księstwa Moskiewskiego i jego ekspansji terytorialnej. W tym okresie następuje rozpad Złotej Ordy, która dzieli się na mniejsze Ordy. Iwan III Srogi zaprzestaje płacenia Ordzie trybutu. Wielka Orda (spadkobierca Złotej Ordy) wyrusza na wyprawę odwetową na Ruś. Jednak Tatarzy nie stanowią już siły. Dochodzi do bitwy bez bitwy, kiedy to armie rozchodzą się bez walki, zaś rok 1480 stanowi symboliczną datę zakończenia zależności Rusi od Mongołów.

Iwan III Srogi uzależnia część ordy, zaś jego syn Iwan IV Groźny zdobywa Kazań, Astrachań i zachodnią Syberię. W 1552 Iwan IV zlikwidował i przyłączył do Rosji, Chanat Kazański, zaś w 1554 roku Chanat Astrachański. Iwan Groźny prowadził agresywną politykę ekspansji i zapoczątkował walki o hegemonię nad Bałtykiem oraz o zdobycie ziem przyłączonych do Litwy. Walki te, noszące nazwę wojen północnych, przyczyniły się do wzrostu potęgi Rosji i Prus oraz do upadku Rzeczypospolitej i Szwecji.

Chanat Syberyjski był już pod zwierzchnictwem Rosji za panowania Iwana Groźnego. W 1581 roku ruszyła ekspedycja na wschód, celem opanowania tych terenów. Walki trwały do 1589, kiedy to ostatni chan Kuczum został pokonany. Aby utrwalić władzę rosjanie zakładali miasta, np. Tobolsk. Chanat był miejscem osadnictwa, a następnie zsyłki skazańców. Za czasów pierwszych Romanowów skolonizowano tereny do rzeki Amur i Morza Ochockiego. W 1708 roku, założono gubernię syberyjską ze stolicą w Tobolsku.

W drugiej połowie XVII wieku doszło do konfliktu z Buriatami. Ostatecznie Rosji udało się zdobyć ziemie nad Amurem, zaś granica została ostatecznie ustalona po II wojnie opiumowej. Doszło też do konfliktów z Czukczami.

Mapa Rosji za panowania Piotra I i Katarzyny II i jej następców

Piotr I zdobył tereny wzdłuż południowych brzegów Morza Kaspijskiego. Jego celem było uzyskanie przez Rosję dostępu do morza. Usiłował zdobyć Azow i bezskutecznie starał się uzyskać dostęp do Morza Czarnego. W wyniku wygranej w wojnie północnej, udało mu się uzyskać dostęp do Bałtyku, gdzie wybudował miasto i port Sankt Petersburg.

Od XVII wieku na północy doszło do krwawych wojen z Czukczami, którzy byli bitnym plemieniem i Rosjanie nie byli w stanie ich pokonać. Z Czukczami poradziła sobie dopiero Katarzyna II, gdy u wybrzeży Morza Czukockiego zaczęły pojawiać się okręty angielskie i francuskie. W wyniku negocjacji Rosjanie przekupili starszyznę Czukczów i 1778 podpisano układ o poddaństwie.

W Azji środkowej Rosja napotkała na opór Imperium Brytyjskiego, które uniemożliwiało dalszą ekspansję. Jednak Rosja uzależniła od siebie Emirat Buchary, Chanat Kokandzki oraz Chanat Chiwy.

Za czasów Katarzyny II kontynuowano podbój Kaukazu. Rosjanie zdobyli Gruzję, Dagestan, Azerbejdżan. Najdłużej, bo do 1859 roku, bronił się Imam Szamil przywódca górali kaukaskich w Czeczenii i Dagestanie.

Już za Iwana Groźnego Rosjanie przepłynęli cieśninę Beringa, jednak Alaskę opanowano dopiero za panowania Katarzyny II. W 1866 Alaska została sprzedana Stanom Zjednoczonym.

Upadek Imperium Rosyjskiego

Za upadek Imperium Rosyjskiego uważa się rok 1917, czyli wybuch rewolucji październikowej. Pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku Imperium Rosyjskie przeżywało kryzys gospodarczy i narodowościowy. Intensywna industrializacja spowodowała wzrost liczby robotników, którzy byli mocno wyzyskiwani. Chłopów wprawdzie uwłaszczono, lecz na bardzo niekorzystnych warunkach. Ponadto w wielonarodowym społeczeństwie zaczęły rodzić się ruchy narodowowyzwoleńcze.

Ostatni car Mikołaj I był władcą słabym. Zarzucano mu, że rządzi nim żona i jej guru Grigorij Rasputin, którego powszechnie nienawidzono. Nie wiadomo czy Rasputin miał wpływ na politykę, lecz czerpał korzyści majątkowe z wpływu na carycę, która widziała w nim zbawcę i uzdrowiciela carewicza i następcy tronu. Historycy zarzucają carowej nieustępliwą politykę.

Kres Imperium Rosyjskiemu położyła I wojna światowa, która znacznie osłabiła Rosję. Kamieniem milowym była dywersja ze strony Niemiec, które wsparły i przewiozły do Rosji najbardziej niebezpiecznych i radykalnych rewolucjonistów z Włodzimierzem Leninem na czele.

Próba utworzenia demokratycznego rządu po rewolucji lutowej nie trwała długo. Historycy widzą przyczynę tego w ustępliwej i chwiejnej polityce Kiereńskiego, szefa rządu tymczasowego. Płomienne przemowy i obietnice Lenina spowodowały tworzenie się rad robotniczych i żołnierskich oraz atak na siedzibę rządu. Rewolucjoniści pokonali wojska carskie, krwawo stłumili wszelki opór i opozycję oraz zamordowali ostatniego cara i jego rodzinę.