Jadwiga Andegaweńska - pochodzenie, życiorys, rola w historii

Królowa Jadwiga: biografia, koronacja, zasługi, unia w Krewie, jej śmierć

Biografia Jadwigi, jej pochodzenie, droga do tronu Polski, koronacja

Jadwiga Andegaweńska urodziła się prawdopodobnie w 1373 roku. Była córką Ludwika Węgierskiego (Andegaweńskiego) oraz Elżbiety Bośniackiej. Pierwotnie według testamentu Ludwika Węgierskiego Jadwidze oraz Wilhelmowi Habsburgowi przypaść miała władza w Austrii i na Węgrzech, natomiast Polską i Brandenburgią rządzić miała siostra Jadwigi, Maria wraz z margrabią brandenburskim Zygmuntem. Ludwik zapewnił sukcesję w Polsce jednej ze swoich córek dzięki wydaniu przywileju koszyckiego. Jadwiga i Wilhelm nawet się zaręczyli, natomiast na właściwą ceremonię musieli zaczekać do osiągnięcia przez nią wymaganego wieku 12 lat, co miało nastąpić w roku 1385.

Testament Ludwika został przez niego potwierdzony na łożu śmierci, nie miał on jednak zostać zrealizowany. Węgrzy wybrali bowiem na swoją władczynię starszą Marię. Polacy z kolei nie wyobrażali sobie sytuacji, w której ich królowa rządziłaby państwem przez urzędników z Węgier, oczekiwali zamieszkania przez nią w Polsce, co okazało się warunkiem zaporowym. Wykluczano unię personalną na innych zasadach. Polscy możni zwrócili więc uwagę na Jadwigę. Niezbędna do tego była jednak zgoda jej matki Elżbiety. Na zjeździe w Sieradzu w 1383 roku ustalono, że Jadwiga zostanie koronowana w Polsce, ale później powróci na Węgry i pozostanie tam do swojej pełnoletności, tego oczekiwać miała chcąca wciąż sprawować nad nią opiekę Elżbieta.

W tle był też konflikt polskich elit w kontekście obsady tronu, Jadwigę popierało środowisko małopolskie, które chciało jak najszybszego przybycia Jadwigi, w przeciwnym razie grożono Elżbiecie, że Polska wybierze króla zgodnie z własnym uznaniem. Uzgodniono, że Jadwiga przybędzie do Polski na Zielone Świątki. Jej rywal do tronu, książę Siemowit chciał to udaremnić, porywając ją, jego plan wyszedł jednak wcześniej na jaw. Spowodowało to jednak opóźnienie przyjazdu Jadwigi: przestraszona Elżbieta zawróciła z córką na Węgry. Wskutek dalszych wydarzeń, w tym kolejnej zwłoki Elżbiety, koronacja Jadwigi nadal się opóźniała. Królowa węgierska wysłała nawet do Polski Zygmunta w charakterze gubernatora, ten jednak nawet nie został wpuszczony do kraju. Ostatecznie Jadwiga pojawiła się w Polsce 13 października 1384 roku, natomiast trzy dni później została koronowana.

Małżeństwo z Władysławem Jagiełłą, jej dalszy życiorys, unia w Krewie

Pojawiło się pytanie, co zrobić z Wilhelmem? Czy zaakceptować takiego księcia, czy poszukać Jadwidze innego kandydata? Zdecydowano się na to drugie rozwiązanie, a kandydatem tym zostać miał Jagiełło. Sprawa małżeństwa Jadwigi z późniejszym Władysławem Jagiełłą (imię przyjęte na jego chrzcie) została szczegółowo opisana między innymi przez Jana Długosza. Jak podaje Długosz, Jagielle doniesiono o wyjątkowej urodzie Jadwigi. Z kolei Jadwiga słyszała dość niepochlebne opinie w Litwinie, w tym o jego urodzie. Poza tym, jak już wiemy była już wtedy zaręczona z księciem austriackim Wilhelmem Habsburgiem.

Do zmiany decyzji w kwestii zamążpójścia mieli ją przekonać jej matka oraz możnowładcy z Krakowa, celem zaś było, jak to wtedy często bywało rozszerzenie zasięgu chrześcijaństwa. Wilhelm jednak przybył do Krakowa, chcąc doprowadzić sprawę małżeństwa do końca. Zabroniono mu jednak wstępu na zamek, za wszelką cenę chcąc nie dopuścić do tego, aby on i Jadwiga się spotkali. Miało do tego jednak parokrotnie dojść w kościele św. Franciszka, w refektarzu klasztoru. Para wspólnie próbowała jeszcze wziąć ślub, ale uniemożliwić to miało środowisko krakowskie, a Wilhelma po prostu wyrzucono z zamku.

Mając poważne wątpliwości co do małżeństwa z Jagiełłą, Jadwiga miała wysłać do niego posła, który miał potem zdać jej relację z jego fizjonomii i zachowania. Jagiełło odgadnąwszy cel poselstwa miał posłowi pozwolić, aby ten obejrzał go w łaźni. Poseł przekazał Jadwidze, że książę jest dobrze zbudowany, jego twarz nie jest w żaden sposób szpetna, zaś jego maniery właściwe, co miało ją uspokoić. 18 lutego 1386 roku para wzięła ślub. Prawdą jest jednak, że Jadwiga o ile była do tego małżeństwa przygotowywana, o tyle wprost nikt ją o zdanie w tej kwestii nie pytał. Jeszcze przed ślubem zawarta została oczywiście słynna unia w Krewie, na mocy której stosowne zobowiązania wobec Polski przyjął na siebie Władysław Jagiełło. Sprawdź także ten artykuł na temat żon Władysława Jagiełły.

Jadwiga Andegaweńska i Władysław: życie rodzinne, śmierć ich córki i samej Jadwigi

Unia w Krewie została zawarta, Jadwiga Andegaweńska i Władysław Jagiełło wzięli ślub i rozpoczęli wspólne życie. Ich związek generalnie można uznać za udany pod względem osobistym, chociaż nie brak było w nim sytuacji, w których zdania obojga małżonków różniły się. Przykładowo w trakcie wyprawy obojga do Wielkopolski Jagiełło miał domagać się stacji dla siebie od kapituły gnieźnieńskiej.

Jego żądanie nie zostało spełnione, wobec czego wziął, co według niego mu się należało od pobliskich mieszkańców. Jadwiga naprawiła krzywdy wieśniaków, zwracając im zabrane dobra, miała też przy tym stwierdzić: „Wprawdzie zwróciliśmy wieśniakom bydło, ale kto im zwróci wylane łzy?”. Różnice pojawiły się też na tle politycznym.

Jadwiga i Władysław w ciągu trzynastu lat mieli tylko jedno dziecko: córkę Elżbietę Bonifację. To właśnie Jagiełło miał jako pierwszy zorientować się, że Jadwiga jest w ciąży. Niestety, ich córka była wcześniakiem, jej organizm okazał się zbyt słaby i zmarła przedwcześnie, niedługo po urodzeniu. Niestety i po Jadwigę śmierć przyszła niedługo później, kilka dni po tym, jak zmarła jej córka. Zmarłą 17 lipca 1399 roku w wyniku choroby, miała zaledwie 26 lat. Jej życiorys był zatem wyjątkowo krótki. Została pochowana przez Władysława w dniu 14 sierpnia w katedrze krakowskiej. Do dzisiejszych czasów zachowała się pieczęć Jadwigi, zawierająca jej herb rodowy.

Królowa Jadwiga: zasługi, dokonania, ciekawostki, Jadwiga jako święta

Królowa Jadwiga i jej dokonania polityczne oraz organizacyjne, ciekawostki

W źródłach Jadwiga Andegaweńska często przedstawiana jest jako obrończyni polskiej racji stanu. Mówi się, że zżyła się ona z Polską i potrafiła lepiej niż Władysław prezentować polski sposób myślenia. Możnowładcy zresztą często to w niej, a nie w królu widzieli obrończynię polskich interesów, zresztą, jak wiadomo, mocno popierało ją środowisko krakowskie. Władysław Jagiełło bowiem często w większym stopniu bywał skupiony na sprawach stricte litewskich niż polskich. Jego panowanie na tronie polskim było zresztą warunkowane małżeństwem z Jadwigą oraz tym, czy z ich związku narodzi się potomek.

Jak wiadomo, tak się nie stało i król mógł żywić obawy co do podstaw swoich rządów w Polsce. Problemem nierzadko bywała także postawa księcia Witolda i jego kontakty z Krzyżakami, często psujące szyki samej Polsce. W tym kontekście również sami Polacy bardziej mogli liczyć na Jadwigę niż na Władysława. Przykładowo to właśnie Jadwiga, a nie Jagiełło reprezentowała Polskę wobec Zakonu Krzyżackiego w kontekście sporu o ziemię dobrzyńską. Spór zaś na linii Jadwiga-Jagiełło-Witold mistrz Zakonu wykorzystał jako pretekst do unikania oficjalnych kontaktów w tej sprawie.

Najważniejszą chyba spuścizną po królowej Jadwidze jest to, że swoje funkcjonowanie wznowiła Akademia Krakowska, obecnie Uniwersytet Jagielloński. Jadwiga w swojej ostatniej woli przekazała część swoich kosztowności na reaktywację tej polskiej uczelni, która co prawda funkcjonowała od lat 90. XIV wieku, jednakże w bardzo ograniczonym zakresie. Jadwiga uzyskała nawet od papieża Bonifacego IX zgodę na utworzenie na Uniwersytecie wydziału teologicznego. Papież wydał w tym celu 11 stycznia 1397 roku stosowną bullę. Wykonaniem testamentu Jadwigi mieli zająć się biskup krakowski Piotr Wysz oraz kasztelan krakowski Jaśko z Tęczyna. Zebrane fundusze zostały zaś uzupełnione przez samego Władysława Jagiełłę i w dniu 26 lipca 1400 roku Uniwersytet Krakowski wznowił działalność w pełnym zakresie.

Zasługi Jadwigi dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce

Za niezwykle ważny należy także uznać fakt, iż Jadwiga walnie przyczyniła się do rozszerzenia chrześcijaństwa. Przedstawimy tutaj jej dokonania na tym polu. Chrzest bowiem przyjął nie tylko jej mąż, przyjmując imię Władysław, ale i cała Litwa. Za czasów rządów tej pary zaczęła się zresztą zakrojona na szeroką skalę działalność chrystianizacyjna na Litwie, zaczęły powstawać biskupstwa. Królowa znana była również ze swojej pobożności, która przejawiała się także w jej działalności fundacyjnej.

W roku 1391 ufundowała pierwszy z ołtarzy w katedrze wawelskiej. Pozostałe dwa: ołtarz Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny oraz św. Erazma i św. Brygidy zostały zresztą później również ufundowane przez nią. Z kolei w roku 1393 przyczyniła się do założenia Kolegium Psałterzystów przy katedrze krakowskiej. Rok później ofiarowała Kościołowi Mariackiemu obraz Matki Bożej, ale także najróżniejsze dary: czerwony ornat, nakrycia ołtarzowe oraz dwie dalmatynki. Wspólnie z mężem erygowała w 1395 roku kościół św. Krzyża i klasztor dla benedyktynów z Chorwacji.

Angażowała się również w przedsięwzięcia bardziej świeckie, między innymi w rozbudowę ówczesnych szpitali. W roku 1385 specjalne nadania i zwolnienia otrzymał od niej szpital św. Ducha w Kościanie, w Wielkopolsce. W 1394 roku przeznaczyła 6 grzywien rocznie na rzecz szpitala dla ubogich w okolicy Nowego Sącza. Zaś w rok później parcelę, na której wcześniej stał w Bieczu dwór królewski, przeznaczyła na budowę szpitala dla chorych i ubogich.