Jak Władysław Jagiełło wywalczył sukcesję tronu dla syna? Wyjaśniamy

Jak Władysław Jagiełło „wywalczył” sukcesję tronu dla syna: zjazdy w Brześciu i Jedlnie

Władysław Jagiełło od momentu, kiedy 30 października 1424 roku urodził się jego pierworodny syn Władysław z pewnością był świadom potrzeby zagwarantowania, że przejmie on po nim tron i panowanie w Polsce. Przedstawiciele różnych grup w Polsce również zdawali sobie z tego sprawę i chcieli wykorzystać tę okazję do wymuszenia na aktualnym królu przyznania nowych praw. Po raz pierwszy sprawa sukcesji Władysława została poruszona podczas zjazdu w Brześciu Kujawskim 25 kwietnia 1425 roku, kiedy to król zwrócił się o uznanie go za swojego następcę. Zebrani oczekiwali jednak rewizji dotychczasowych praw. Większość obecnych na zjeździe stanowili duchowni, prym zaś wiódł Zbigniew Oleśnicki. Oto najważniejsze, ze zmian, jakich oczekiwano:

• zrównanie duchowieństwa w prawach ze szlachtą (w tle tego żądania były regulacje dotyczące m.in. przywileju koszyckiego);
• zrównanie wszystkich ziem polskich w prawach;
• właściciela ziemskiego nie można byłoby uwięzić bez wyroku sądu;
• król powinien zajmować się sądownictwem tylko w najwyższej instancji.

Władysław Jagiełło szczególnie sprzeciwiał się pierwszemu warunkowi, zebrani do wyżej wymienionych dodali natomiast stwierdzenie, że królowi będzie można wypowiedzieć posłuszeństwo, jeżeli nie będzie się stosować do przyjętych praw. Domagano się również tego, by nowy król był zmuszony potwierdzić przyznane przywileje, na co również w Brześciu Władysław Jagiełło się nie zgodził. W 1426 roku na zjeździe w Łęczycy król ponownie sprzeciwił się zatwierdzeniu ustaleń z Brzegu, co poskutkowało tym, ze Zbigniew wydał zgromadzonym dokument potwierdzający następstwo tronu dla Władysława. Dokument ten został zniszczony: obecna na zjeździe szlachta pocięła go swoimi mieczami. Sukcesja dla syna Jagiełły zatem ponownie przestała być pewna.

Przez kolejne 4 lata trwały kolejne ustalenia, które zakończyły się na zjeździe w Jedlnie. Na nim Władysław Jagiełło de facto zgodził się na wszelkie postawione wcześniej przez duchowieństwo warunki, zrezygnowano jedynie z klauzuli umożliwiającej wypowiedzenie posłuszeństwa królowi. Istotnym skutkiem zrównania w prawach ziem polskich było zniesienie daniny z owsa płaconej przez Kujawy i ziemię Dobrzyńską, z kolei Ruś płacić ją miała tylko do końca życia Władysława Jagiełły. Rozciągnięto również przywileje szlachty polskiej zarówno na Ruś Czerwoną, jak i Podole. Ważnym efektem rozmów było pozostawienie furtki co do wyboru następcy tronu. W dokumencie zastrzeżono jednak, że nowy król będzie musiał potwierdzić przyznane wcześniej przywileje.

Zjazd w Sieradzu, kontrowersje prawne, koronacja Władysława

Ustalenia zjazdu w Sieradzu

Sukcesja po Władysławie Jagielle była najważniejszą sprawą, jakiej poświęcony miał być zjazd w Sieradzu, który odbył się między 29 kwietnia a 5 maja 1432 roku. Oprócz samego króla, liczącego już wtedy 80 lat i jego żony Zofii uczestniczyli w nim jego dwaj synowie, Władysław oraz Kazimierz. W Sieradzu stawiły się także osoby sprawujące wysokie funkcje w państwie, zarówno duchowne, jak i świeckie.

Uczestnicy zjazdu w Sieradzu

Imię	Pełniona funkcja
Wojciech Jastrzębiec	Arcybiskup
Zbigniew Oleśnicki	Biskup krakowski
Jan Szafraniec	Biskup włocławski, kanclerz
Jan Głowacz	Marszałek koronny
Jan z Tarnowa	Wojewoda krakowski
Piotr Szfraniec	Wojewoda sandomierski
Sędziwój z Ostrowa	Wojewoda poznański
Marcin z Kalinowej	Wojewoda sieradzki
Ścibór z Borzysławic	Wojewoda łęczycki
Jan z Lichenia	Wojewoda brzeski

Zgodnie z przekazem pozostawionym przez Jana Długosza Władysław Jagiełło miał zwrócić się do zgromadzonych z prośbą, aby mając na względzie jego sędziwy wiek przyrzekli mu, że po jego śmierci wybiorą na króla tego z jego synów, który będzie według nich bardziej odpowiedni. Po dyskusjach zebrani zadecydowali się jednogłośnie i co najważniejsze bezwarunkowo poprzeć w tym względzie pierworodnego syna Jagiełły Władysława. A może zainteresuje cię także ten artykuł o żonach Władysława Jagiełły?

Ustalenia zjazdu w Sieradzu a przywilej jedlneński, śmierć Jagiełły, Władysław III Warneńczyk na tronie

Kwestia wspomnianej bezwarunkowości jest w kontekście konsekwencji zjazdu w Sieradzu najbardziej problematyczna. Według części opinii zjazd ten de iure przekreślał wcześniejsze ustalenia z Jedlni. Według innych z kolei nie ma wystarczających dowodów na to, by stwierdzić, że po zjeździe w Sieradzu wystawiony został jakikolwiek nowy akt prawny, znoszący przyjęte po Jedlni. Jako dowód na to przytaczany jest fakt, że 16 czerwca 1432 roku osoby reprezentujące województwo poznańskie zobowiązali się do wybrania bardziej „predestynowanego” syna Władysława Jagiełły na króla, kiedy osiągnie on odpowiedni wiek i co najważniejsze potwierdzi wcześniejsze przywileje.

Podobne dokumenty hołdownicze, będące w dużej mierze powieleniem ustaleń z Jedlni, wystawione zostały później przez województwo brzesko-kujawskie w 1433 roku i dobrzyńskie w 1434. Dodatkowo w 1433 roku w Krakowie Władysław Jagiełło wydał przywilej, który potwierdzał ustalenia poczynione w Jedlni, przede wszystkim rozciągający prawa polskiej szlachty na cały obszar Rusi. Trudno jest więc tę kwestię jednoznacznie rozstrzygnąć.