Józef Piłsudski - biografia, rządy, polityka zagraniczna, dorobek piśmienniczy

Józef Piłsudski – biografia

Pochodzenie i najmłodsze lata Józefa Piłsudskiego

Pierwsze informacje o nazwisku „Piłsudski” pojawiają się w historii Litwy w XV w. Kniaź Ginet z wielkoksiążęcej dynastii Dowsprungów w roku 1413 wystąpił jako poseł na zjeździe w Horodle. W połowie XV w. zmieniają nazwisko, wiążąc je ze swoim majątkiem Piłsudy. Dziadkiem Józefa Piłsudskiego był (według drugiej żony marszałka, Aleksandry) Piotr Kazimierz Ignacy Piłsudski (według jego biografów nosił on imiona Piotr Paweł; data urodzenia podaje jedynie rok 1795).

Ojciec Józefa Piłsudskiego, Józef Wincenty Piłsudski urodził się w 1833 r. (zmarł w 1902 r. w Petersburgu). Podczas powstania styczniowego pełnił on funkcję komisarza rządu powstańczego w powiecie kownieńskim. Ożenił się ze swoją daleką kuzynką, Marią z Billewiczów. Małżonkowie doczekali się dwanaściorga dzieci.

W roku 1867, 5 grudnia, w Zułowie – majątku wniesionym w posagu przez matkę – urodził się Józef Klemens Piłsudski. Był czwartym dzieckiem swoich rodziców, w domu nazywano go Ziukiem. Mieszkał tam z rodziną przez kilka lat, kiedy to nieudolne zarządzanie majątkiem przez ojca oraz pożar wymusiły na nich wyprowadzkę w roku 1874 do Wilna. Tam trzy lata później Józef razem ze starszym bratem Bronisławem rozpoczęli naukę w gimnazjum. By nie poddać się intensywnej rusyfikacji, bracia założyli kółko Spójnia, w ramach którego sprowadzali z Warszawy polskie książki.

W 1884 r. zmarła Maria Piłsudska. Rok później Józef zdał maturę i podjął studia medyczne w Charkowie. Tam rozpoczął działalność konspiracyjną i dość szybko pierwszy raz został aresztowany za udział w demonstracji. Wiosną 1887 r. został aresztowany pod zarzutem przygotowywania zamachu na życie cara – wysłano go na 5 lat na Sybir.

Józef Piłsudski – polityk i partia socjalistyczna

Po powrocie z Syberii w 1892 r. został członkiem ruchu socjalistycznego. Zaczynał jako korespondent jednego z czasopism konspiracyjnych. Rok później młoda Polska Parta Socjalistyczna angażuje go w pracę swojej litewskiej sekcji. Podejmuje wtedy temat dominującej rusyfikacji na Litwie i oskarża o ten proces Żydów. Kiedy w 1894 r. Polska Partia Socjalistyczna utworzyła Centralny Komitet Robotniczy, Józef Piłsudski został redaktorem naczelnym pisma „Robotnik”.

Partia Wysłała go także jako jednego ze swoich przedstawicieli na zjazd II Międzynarodówki. Wśród członków PPS spotkał także swoją pierwszą żoną – Marię. Ślub wzięli w 1899 r., a dla wybranki przyszły marszałek zmienił wyznanie na ewangelicko-augsburskie. Razem z żoną i jej córką z pierwszego małżeństwa, Wandą, przeprowadził się do Łodzi (na kamienicy, w której mieszkał, dziś widnieje pamiątkowa tablica). W 1900 r. został ponownie aresztowany i przez rok był przetrzymywany w różnych miejscach, ale ostatecznie udało mu się uciec. Po powrocie podjął zdecydowane działania, dzięki którym osłabiona partia mogła wzmocnić swoją pozycję.

Wykorzystując wojnę rosyjsko-japońską i swoje coraz poważniejsze funkcje w PPS, udał się do Tokio, gdzie próbował uzyskać wsparcie tamtejszego rządu dla swoich planów niepodległościowych. W tym samym czasie przebywał tam również Roman Dmowski, który w tym samym celu pełnił funkcję przedstawiciela Narodowej Demokracji. Doprowadziło to do powstania w Japonii niejednolitego obrazu Polski i odmówienia działaczom poważniejszego wsparcia. Piłsudskiemu jednak udało się nawiązać współpracę z Kempeitai, japońską żandarmerią wojskową. Za informacje członków PPS o sytuacji w Rosji, Kempeitai płaciło gotówką i umożliwiało im zakup broni.

Pod wpływem wybuchu rewolucji1905 r. zorganizował Organizację Bojową PPS. Po kryzysie wewnętrznym w partii założył nowe stronnictwo o nazwie Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna. Wkrótce Józef Piłsudski rozpoczął działalność wywiadowczą na rzecz Austrii, skierowaną przeciwko Rosji. W 1908 r. we Lwowie powołał do życia Związek Walki Czynnej – organizację, której opis kompetencji pozwalał widzieć w niej zalążek przyszłej armii polskiej. Parę lat później Piłsudski związał się także ze Związkiem Strzeleckim, czy Polskimi Drużynami Strzeleckimi. Oczekując na wybuch wielkiej wojny między zaborcami, rozwijał temat organizacji paramilitarnych tworzonych w Galicji, które planował skierować przeciwko Rosji. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł o drodze do odzyskania przez Polskę niepodległości.

Rządy Józefa Piłsudskiego

Józef Piłsudski – funkcje pełnione w latach 1914-1922

Piłsudski głównego wroga Polski widział od zawsze w Rosji. Nie ufał także Niemcom. Dlatego, kiedy pojawiła się możliwość współpracy z cesarstwem austriackim, które zgodziło się na tworzenie polskich oddziałów wojskowych, skorzystał z niej. W ten sposób jesienią 1914 r. utworzono legiony polskie. Piłsudski pełnił tam funkcję komendanta Pierwszej Brygady. Jego biografia nie przedstawiała żadnego przygotowania wojskowego, dlatego odmówiono mu dowództwa nad wszystkimi oddziałami. Natomiast sam z siebie poinformował o utworzeniu w Warszawie Tajnego Rządu, któremu się podporządkował, i który mianował go Komendantem Głównym Wojsk Polskich, co było absolutnym kłamstwem.

Zdołał jednak zapewnić sobie najważniejsze dla dowódcy: wierność i oddanie wielu członków legionów, którzy byli gotowi oddać za niego życie. Po dymisji w 1916 r. zdołał w roku kolejnym przekonać część swoich byłych podkomendnych do nieskładania przysięgi wierności cesarzowi niemieckiemu – był to tzw. kryzys przysięgowy. Sam Piłsudski został wkrótce aresztowany (22 lipca 1917 r.) i ostatecznie uwięziony w Magdeburgu. Na czas aresztowania przypadła data urodzenia jego pierwszej córki (ze związku ze swoją późniejszą żoną – Aleksandrą Szczerbińską), Wandy. Gdy życiorys Piłsudskiego „wzbogacił się” o to aresztowanie, przyszły marszałek jeszcze bardziej zyskał na wciąż rosnącej w ciągu ostatnich lat popularności.

Piłsudski został zwolniony i 10 listopada 1918 r. wrócił do Warszawy. Za woje najważniejsze zadanie uważał teraz zadbanie o rozwój niepodległej Polski. Następnego dnia przejął funkcje zwierzchnictwa i dowództwa nad wojskiem, a 12 listopada rozpoczął tworzenie rządu. Po zakończeniu tego procesu Józef Piłsudski mianował się Naczelnikiem Państwa, obejmującym pełnię władzy zwierzchniej w kraju do momentu zwołania Sejmu Ustawodawczego.

Powołany sejm, ustawą z dnia 20 lutego 1919 r. (znaną jako Mała Konstytucja), przedłużył mu uprawnienia Naczelnika Państwa. W tym samym czasie Piłsudski na czele wojsk rozpoczynał wyprawę na Wilno, która była początkiem wojny polsko-bolszewickiej. Konflikt, który narastał od zakończenia wielkiej wojny, a którego ważnymi elementami były również wyprawa kijowska i bitwa warszawska, doprowadził do uregulowania kwestii spornych między Polską a Rosją do 1939 r.

W marcu 1920 r. Józef Piłsudski utworzył specjalnie dla siebie nowe, najwyższe stanowisko wojskowe – Pierwszy Marszałek Polski. Choć brak było ku temu mocnych podstaw prawnych, a w parze z urzędem nie szył dodatkowe funkcje i przywileje, kolejnego marszałka wyznaczono dopiero trzy lata później. Sam Pierwszy Marszałek wycofał się z polityki 14 grudnia 1922 r., przekazując władzę nowo wybranemu pierwszemu prezydentowi kraju – Gabrielowi Narutowiczowi.