Kałasznikow – broń, która zrewolucjonizowała współczesne pole walki

Kim był konstruktor Kałasznikowa?

Twórcą karabinu automatycznego AK-47 był Michaił Kałasznikow. Na świecie pojawił się 10 listopada 1919 roku we wsi Kurja w guberni ałtajskiej. Dzieciństwa nie miał usłanego różami, a gdy skończył szkołę powszechną, nie mógł znaleźć żadnej pracy dla siebie. Ostatecznie zatrudnienie – po licznych perturbacjach – znalazł na kolei jako rachmistrz. 

W 1938 roku Michaił Kałasznikow został powołany do Armii Czerwonej, odbywając służbę w Kijowskim Okręgu Wojskowym. W tym okresie zaczął na poważnie interesować się rusznikarstwem. Udało mu się skonstruować liczniki wystrzałów dział czołgowych, które nie weszły do powszechnego użycia w armii radzieckiej z powodu wybuchu wojny z III Rzeszą.

We wrześniu 1941 roku Kałasznikow został ranny pod Briańskiem, po czym znalazł się we frontowym szpitalu. Tam – według dostępnych przekazów – zainteresował się bronią strzelecką i jej projektowaniem. Imponowały mu niemieckie pistolety maszynowe i chciał, aby podobne znalazły się na wyposażeniu czerwonoarmistów.

Po II wojnie światowej Kałasznikow zamieszkał w Iżewsku. Zmarł 23 grudnia 2013 roku, przeżywszy 94 lata. Od 1952 roku był członkiem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Przez kilka lat (1950-1954) zasiadał w Radzie Najwyższej ZSRR. W 1971 roku uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. W 1999 roku uhonorowano go natomiast najwyższym odznaczeniem Federacji Rosyjskiej – Orderem św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania.

Pierwsze prace nad karabinkiem automatycznym w ZSRR

Prace nad bronią strzelającą nabojem pośrednim (czyli o energii pocisku osiągającej wartość pośrednią między amunicją karabinową a pistoletową) rozpoczęto w ZSRR w latach 30. XX wieku. Zakończyły się one wraz z wybuchem II wojny światowej. Do tego czasu opracowano kilka prototypów karabinków, jednak żaden z nich nie wszedł ostatecznie do produkcji.

Dalsze prace nad karabinkiem trwały w latach 40. Na wyposażeniu Armii Czerwonej znajdowały się wprawdzie wówczas karabiny automatyczne (konstrukcji Simonowa i Tokariewa), jednak nie potrafili jej należycie obsługiwać prości żołnierze. W związku z tym rozpisano konkurs na zaprojektowanie zdecydowanie prostszej w konstrukcji broni, której mógłby używać masowy rekrut. Chciano w ten sposób dorównać skuteczności i jakości niemieckich karabinków typu StG44 oraz amerykańskich karabinków M1.

Według wstępnych założeń radziecki karabinek automatyczny miał zwiększać siłę ognia drużyny w obronie i ataku. Jego całkowita długość miała wynosić do 1000 mm, zaś masa 9 kg wraz z dwoma pełnymi magazynkami. Wszystkie te parametry spełniło 15 prototypów karabinków, które jednak, po wielu próbach, zdecydowano się odrzucić. W konsekwencji wiosną 1945 roku ogłoszono nowy konkurs, który znowu nie dał satysfakcjonujących wyników. Dopiero w kolejnej próbie (1947) udało się znaleźć karabinek spełniający wszystkie wymagania. Jego prototyp przedstawił Michaił Kałasznikow.

Parametry i skuteczność Kałasznikowa

Michaił Kałasznikow pobił swoją konkurencję na głowę. Przedstawiony przez niego karabinek, znany odtąd jako AK-47, spisywał się w testach zdecydowanie lepiej, aniżeli prototypy broni innych konstruktorów. W 1948 roku wydano decyzję o rozpoczęciu masowej produkcji Kałasznikowa w Iżewskich Zakładach Samochodowych. Od tej pory o twórcy tej broni stało się bardzo głośno na całym świecie.

AK-47 wielokrotnie modernizowano. W 1956 roku wprowadzono kilka drobnych poprawek, które następnie uwzględniono przy produkcji nowej odmiany karabinu – AKM. Również w latach 70. opracowano kolejną wersję rozwojową Kałasznikowa – AK-74, która do tej pory znajduje się na wyposażeniu rosyjskich sił zbrojnych.

Karabinek automatyczny AK jest typem broni samoczynno-powtarzalnej, działającej na zasadzie odprowadzania gazów przez boczny otwór w lufie do komory gazowej, znajdującej się tuż pod lufą. To, co łączy poszczególne zespoły i mechanizmy karabinka, to komora gazowa, wewnątrz której umieszczone są: opory ryglowe, mechanizm powrotowy, wyrzutnik łusek, mechanizm spustowo-uderzeniowy oraz zespół uderzeniowy. AK jest zasilany przez dwurzędowy magazynek łukowy o pojemności 30 nabojów.

Omawiany w tym miejscu karabinek automatyczny jest wysoko oceniany przez znawców zagadnienia pod kątem jakości. Karabinki z rodziny AK są łatwe w obsłudze i mogą je śmiało używać nawet osoby niedostatecznie przeszkolone. Kolejnym atutem tej broni jest jej trwałość. Świetnie sprawdza się w trudnych warunkach terenowych, w tym na obszarach o dużej wilgotności i terenach piaszczystych.

Istotnym czynnikiem wpływającym na popularność automatu AK-47 we współczesnym świecie jest również jego łatwa dostępność i niska cena wyprodukowania jednego egzemplarza. W 2005 roku średni koszt produkcji karabinu wynosił ponad 500 dolarów, a w krajach afrykańskich średnio o 200 dolarów mniej. W oficjalnych statystykach podaje się, iż kałasznikow znajdował się na wyposażeniu wojsk aż w 106 krajach. Rosja, posiadająca licencję na tę broń, zarabia gigantyczne pieniądze na jej sprzedaży oraz udzielaniu licencji na produkcję innym państwom (Izrael, Chiny, Egipt, Nigeria czy Indie). Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat Związku Radzieckiego.