Kazimierz Wielki

Historia nazwała go Wielkim, królem który zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną, a także “królem chłopów”. Przydomki te nie są bezpodstawne, gdyż Kazimierz Wielki dbał zarówno o rozbudowę Polski pod względem terytorialnym jak i gospodarczym. Wojny jakie toczył, miały na celu nie tyle zdobycze terytorialne, co zjednoczenie kraju lub potwierdzenie swoich praw terytorialnych.

Panowanie Kazimierza Wielkiego - najważniejsze informacje

Biografia króla

Kazimierz Wielki, był ostatnim królem z dynastii Piastów, który dokończył rozpoczęte przez jego ojca dzieło zjednoczenia królestwa polskiego po okresie rozbicia dzielnicowego.

Najważniejsze informacje:

• dynastia Piastów,
• ojciec Władysław Łokietek, matka Jadwiga Bolesławówna,
• żył w latach 1310 - 1370,
• król Polski od 1333 roku, koronacja odbyła się 25 IV 1333 w katedrze na Wawelu,
• poprzednik: Władysław Łokietek,
• następca: Ludwik Andegaweński.

Koronacja Kazimierza Wielkiego

Koronacja Kazimierza w roku 1333 miała miejsce w atmosferze skandalu i licznych plotek. Obwiniano go, że uciekł z bitwy pod Płowcami. Jego imię łączono również ze skandalem obyczajowym. Przyczynił się jakoby do zamachu Felicjana Zacha na węgierskiego króla i królową. Szlachcic ów mścił się za uwiedzenie swej córki przez polskiego królewicza. Jednak informacje na tematy tych wydarzeń są niejasne, zaś ówczesne źródła opisujące te wydarzenia nie wspominają o osobie Kazimierza. Dlatego też większość historyków uważa je za propagandę krzyżacką.

Gdy zmarł Władysław Łokietek, korona jego syna nie była do końca pewna. Za prawowitego króla Polski uznawano Jana Luksemburskiego. Polska składała się z Wielkopolski i Małopolski. Pozostałe ziemie znajdowały się pod panowaniem węgierskim, krzyżackim lub książąt dzielnicowych. Zakończenie rozbicia dzielnicowego i dokończenie dzieła swojego ojca przypadło Kazimierzowi, który przez całe swoje panowanie toczył wojny, negocjacje i procesy sądowe w celu zagwarantowania polskiej korony i przyłączenia do Polski pozostałych ziem.

Odbudowa Królestwa Polskiego po czasach rozbicia dzielnicowego

W pierwszych latach po wstąpieniu na tron Kazimierzowi udało się ustabilizować sytuację w królestwie. W zamian za znaczną kwotę uzyskał zrzeczenie się Jana Luksemburskiego tronu Polski. Udało mu się również zakończyć konflikt polsko-krzyżacki. w wyniku podpisania traktatu kaliskiego w 1343 roku Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, zaś Pomorze Gdańskie zostało przekazane Zakonowi jako „wieczysta jałmużna”.

Panowanie i polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego szło w kierunku kontynuacji polityki ojca, zjednoczenia ziem polskich po czasach rozbicia dzielnicowego i powiększenia terytorium kraju i zwiększenia swoich wpływów. W czasie jego panowania terytorium Polski zwiększyło się z ok. 106 tysięcy do ok. 270 tysięcy km².

Pierwszym krokiem było uzyskanie dla Polski ziem Rusi Halicko-Włodzimierskiej, które miały duże znaczenie dla handlu wschodniego. Król uzyskał prawo do tych ziem na skutek umowy sukcesyjnej z Bolesławem Jerzym II Trojdenowicem. Po bezpotomnej śmierci Bolesława Jerzego, Kazimierz wyprawił się na Ruś i zajął Lwów. Ponieważ panujący na Węgrzech Andegawenowie również zainteresowani byli tymi ziemiami, król musiał zyskać sobie ich neutralność. W tym celu Kazimierz zgodził się na sukcesję węgierską po jego śmierci bez męskiego następcy. Wskutek tego po bezpotomnej śmierci Kazimierza na tronie Polski zasiadł Ludwik Węgierski.

Kazimierz Wielki był doskonałym dyplomatą. Nie uznawał wojny za najlepszy sposób osiągnięcia celu zjednoczenia państwa polskiego, lecz opierał się na rokowaniach. Starał się uzyskać Mazowsze. Po bezpotomnej śmierci Bolesława Kazimierz objął księstwo płockie, zaś pozostali książęta uznali jego zwierzchność. Nie udało mu się jednak przyłączyć do Polski Pomorza oraz Śląska. Na Śląsku zdobył Wschowę i Ścinawę. Natomiast pozostała część Śląska pozostała pod panowaniem Czech aż do II wojny światowej.

Kazimierz Wielki - osiągnięcia

Jakie osiągnięcia przyniosły mu przydomek Wielki

Osiągnięcia króla Kazimierza zostały nagrodzone przydomkiem Wielki, który po raz pierwszy pojawia się na początku XVI wieku. Panowanie tego króla zyskało uznanie kronikarzy jak współczesny mu Janko z Czarnkowa oraz piszący sto lat później Jan Długosz.

Panowanie króla przebiegało pod hasłem wzmocnienia państwa Polskiego. Wprowadził jednolity system zarządzania państwem. Zamierzał podporządkować władzy królewskich zarówno możnych jak i duchowieństwo i na tym tle dochodziło do licznych konfliktów zarówno z kościołem jak i ze szlachtą Przykładem tych problemów był zatarg z biskupem krakowskim Janem Grotem oraz starcie z książętami wielkopolskimi. Kazimierz przeprowadził reformę monetarną i sądowniczą. Dbałość o poddanych i uregulowanie praw chłopstwa, dało mu przydomek “króla chłopów”.

Historia nazwała Kazimierza Wielkiego królem, który zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Powiedzenie to nie jest bezpodstawne. Król budował zamki i mury obronne ważnych miast, fundował kościoły oraz rozbudował zamek na Wawelu. Król popierał również zakładanie nowych wsi i miast, szczególnie w domenie królewskiej. Wspierał osadnictwo żydowskie i ormiańskie.

Król zdawał sobie sprawę, że dla sprawnego funkcjonowania państwa potrzebni są ludzie wykształceni, szczególnie w dziedzinie prawa, którzy do tej pory kształcili się na uczelniach zagranicznych. Dlatego też wydał 12 maja 1364 r. przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej. Niestety akademia nie powstała za jego panowania, lecz dzieło to ukończył dopiero Władysław Jagiełło.

Kazimierz Wielki jako król przyjazny Żydom

Kazimierz jako pierwszy król uregulował status prawny Żydów na terenie Polski. Historia uznaje go za króla wyjątkowo przyjaznego Żydom. Przyczynę tego przypisuje się legendarnej kochance króla, pięknej Esterce, która miała jakoby prosić króla o liczne przywileje dla swego ludu. Do dziś nie ma pewności, czy wspomniana przez Jana Długosza Esterka żyła naprawdę i czy rzeczywiście była kochanką króla. Z całą pewnością doradcą finansowym i nadwornym bankierem był żydowski kupiec Lewko, który otrzymał od króla dzierżawę żup solnych i zarząd mennicy.

Nie jest prawdą jakoby Kazimierz Wielki sprowadził Żydów do Polski, gdyż jako kupcy od dawna korzystali ze szlaków handlowych wiodących przez Europę Środkową. Jako pierwszy prawa nadał Żydom Bolesław Pobożny, zaś Kazimierz potwierdził przywileje i rozszerzył je na całym obszarze swojego panowania. Szczególnie troszczył się o kolonię krakowską, której nadał przywilej dotyczący sposobów zaopatrzenia w żywność koszerną. Warto pamiętać, że panowanie Kazimierza Wielkiego zbiegło się w czasie z największymi pogromami Żydów w Europie Zachodniej, których obwiniano o wywołanie epidemii “czarnej śmierci” i którzy uciekali do Polski przed prześladowaniami.

Kazimierz Wielki - ostatni król Polski z dynastii Piastów

Kazimierz Wielki zmarł 5 listopada 1370 roku. Przyczyną śmierci było złamanie nogi na polowaniu w wyniku upadku z konia. Król dostał wysokiej gorączki i mimo wysiłków lekarzy zmarł miesiąc później już po przewiezieniu go do Krakowa.

Biografia króla pełna jest informacji o jego małżeństwach, romansach i licznych przygodach z kobietami. Król uchodził za wyjątkowo kochliwego, a współcześni nawet zarzucali mu rozpustne życie. Król miał liczne dzieci, jednak nie dochował się syna z prawego łoża, dlatego też wraz z jego śmiercią zakończyło się panowanie dynastii Piastów w Polsce.

Kazimierz Wielki był 4 razy żonaty. Jednak wszystkie jego dzieci z prawego łoża były dziewczynkami. Wśród licznych nieprawych dzieci króla, jego biografia wspomina o kilku synach, dla których przeznaczył on nadania ziemskie. Kronikarze wspominają o Niemierzy i Pełce, których matką mogła być jedna z kochanek króla: Żydówka Esterka lub kasztelanka sieciechowska Cudka. Jednak żaden z synów z nieprawego łoża nie mógł wystąpić jako jego następca. Nie powiodła się próba uczynienia następcą wnuka Kaźka Słupskiego, którego król adoptował. W wyniku układu z Andegawenami o prawie do tronu w razie bezpotomnej śmierci, jako następca wystąpił Ludwik Andegaweński.