Dlaczego Karol Wielki chciał się koronować na cesarza?

Karol Wielki w ciągu swych długoletnich rządów (768-814) stoczył wiele zwycięskich wojen (z Longobardami, Sasami oraz Arabami), w wyniku których znacznie rozszerzył granice swojego państwa. Obejmowało ono większość zachodnich ziem dawnego Imperium Rzymskiego.

Wraz z podbojami Karola Wielkiego wzrosło znaczenie tego monarchy na arenie międzynarodowej. Z władcą Franków musiało się liczyć wiele panujących wówczas głów. Autorytet władcy karolińskiego uznawało m.in. państwo anglosaskie. W rzeczywistości kraj rządzony przez syna Pepina Krótkiego stał się mocarstwem. Karol Wielki jako jego król podjął decyzję o włożeniu na swe skronie korony cesarskiej.

W umyśle Karola Wielkiego powstał też pomysł, aby stworzyć jedno uniwersalne cesarstwo, w skład którego weszłyby ziemie dawnego cesarstwo zachodnio- i wschodniorzymskiego. Władca Franków był nawet gotowy do poślubienia cesarzowej Ireny, która w 797 roku objęła rządy w Bizancjum, kosztem swego syna cesarza Konstantyna VI.

Inne zapatrywania na koronację cesarską prezentował natomiast papież Leon III. Był on gorącym orędownikiem odnowienia jedynie dawnego cesarstwa rzymskiego na Zachodzie z siedzibą w Rzymie. Jako głowa Kościoła dążył też do znalezienia potężnego protektora, chroniącego go przed potężnymi sąsiadami (w tym Longobardami), którzy w 799 roku napadli nań zbójecko, okaleczając go. Dla papieża doskonałym kandydatem na obrońcę był właśnie Karol Wielki.

Koronacja Karola Wielkiego – data i przebieg

Koronacja Karola Wielkiego na cesarza miała miejsce w Rzymie (w bazylice św. Piotra) na Boże Narodzenie 800 roku. Aktu koronacji dokonał papież Leon III, który na koniec mszy świętej włożył władcy Franków na głowę koronę.

Według Einharda, biografa Karola Wielkiego, przebieg ówczesnych wydarzeń był całkowitym zaskoczeniem dla syna Pepina Krótkiego. Zdaniem kronikarza, gdyby cesarz znał rzeczywiste zamiary papieża, to w ogóle tego dnia nie pojawiłby się w kościele. Wymieniona relacja kronikarska od wielu już lat była przedmiotem licznych spekulacji w gronie specjalistów. Gdy jedni historycy przyjmowali ją bez żadnych zastrzeżeń, to inni znów ją całkowicie odrzucali, uważając, iż koronacja cesarska była sprytnie wyreżyserowanym spektaklem przez Karola Wielkiego, usilnie dążącym do jej jak najszybszego sfinalizowania.

Papież Leon III w Bazylice
Portret papieża Leona III z bazyliki św. Piotra w Rzymie – fot. domena publiczna

Jak było zatem naprawdę? Nie da się tego bezsprzecznie ustalić. W chwili obecnej nie ulega jedynie wątpliwości to, iż przez akt koronacji Leon III stwarzał pozory wyższości władzy papieskiej nad cesarską oraz że to papież jest jedynym dysponentem godności cesarskiej. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o francuskich postaciach historycznych.

Skutki koronacji i jej znaczenie dla ówczesnego świata

Koronacja Karola Wielkiego miała ważki wpływ na dalsze losy jego państwa. Wprawdzie udało mu się wskrzesić Cesarstwo na Zachodzie, jednak nie zdołał zapobiec utrwaleniu się podziału świata chrześcijańskiego na dwie odrębne części: cesarstwo zachodnie i wschodnie.

Przez wiele lat władze Bizancjum nie uznawały tytułu cesarskiego Karola Wielkiego. I wydaje się, że słusznie, skoro sprawa koronacji Karola nie została w ogóle przedyskutowana z cesarzową Ireną. Dopiero w 812 roku energiczny władca Franków zdołał porozumieć się z jednym z jej następców, cesarzem Michałem Rangabesem (811-813). W zamian za uznanie godności cesarskiej Karola Frankowie oddali Bizancjum Dalmację i Wenecję. Jak stąd widać, na zawartym porozumieniu Karol Wielki nie wyszedł najlepiej.

To co wydarzyło się w 800 roku w Rzymie stanowiło wzór dla następców Karola Wielkiego, chcących zostać cesarzami. Aby móc doznać tego wywyższenia, należało udać się do Rzymu, gdzie papież podczas uroczystej ceremonii wkładał na głowę danego władcy diadem cesarski. W ten sposób koronacja nabierała nie tylko charakteru politycznego, ale również religijnego.

Autor: Mariusz Samp

Bibliografia:

  1. Bandurowicz Martyna, Koronacja cesarska Karola Wielkiego – geneza, przebieg i skutki [https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,156046,6499383,koronacja-cesarska-karola-wielkiego-geneza-przebieg-i-skutki.html; dostęp: 14.04.2021].
  2. Chudzikowska-Wołoszyn Irena, Karol Wielki i cesarzowa Irena na tle religijno-politycznego konfliktu pomiędzy Wschodem a Zachodem cesarstwa, [w:] Pro Animarium Salute, Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesiątych urodzin księdza profesora Tadeusza Rogalewskiego, red. Edwar Wiszowaty, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.
  3. Einhard, Życie Karola Wielkiego, przekł. Jan Parandowski, wstęp i objaśnienia Aleksander Gieysztor, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1950.
  4. Fałkowski Wojciech, Wielki król, Ideologiczne podstawy władzy Karola Wielkiego, Fundacja „Centrum Badań Historycznych”, Warszawa 2011.
  5. Fischer-Fabian Siegfried, Karol Wielki, przekł. Barbara Ostrowska, Świat Książki – Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2002.
  6. Manteuffel Tadeusz, Historia powszechna, Średniowiecze, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968.
  7. Serejski Marian H., Karol Wielki na tle swoich czasów, Książka i Wiedza, Warszawa 1959.
  8. Wies Ernst W., Karol Wielki, Cesarz i święty, przekł. Maria Skalska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.
  9. Zientara Benedykt, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
ikona podziel się Przekaż dalej