Maria Antonina - pochodzenie, dzieci, panowanie, rewolucja, proces, śmierć

Arcyksiężniczka austriacka Maria Antonina: młodość, małżeństwo, dzieci

Pochodzenie i młodość Marii Antoniny

Maria Antonia Józefa Joanna Habsburg, arcyksiężniczka austriacka, powszechnie znana jako Maria Antonina, urodziła się 2 listopada 1755 roku w pałacu w Hofburgu. Była 15 z kolei dzieckiem Marii Teresy Habsburg i Franciszka I Lotaryńskiego. Mówi się, że odziedziczyła po matce blond włosy, gładką, perłową cerę, piękne błękitne oczy i łabędzią szyję.

Podobno tuż po urodzeniu Marii Antoniny w głowie Marii Teresy zaświtał pomysł sojuszu z Francją wymierzonego przeciwko Prusom, zaś Maria miałaby zostać królową francuską. Dzieciństwo Maria Antonina spędziła w Hofburgu oraz w nazywanym wiedeńskim Wersalem Schönbrunn, będącym letnią rezydencją rodziny cesarskiej. W wieku 7 lat miała m.in. okazję spotkać małego Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Kiedy miała zaledwie 9 lat 18 sierpnia 1765 roku w wyniku ataku apopleksji zmarł jej ojciec. To był zresztą trudny czas dla rodziny. Dwa lata później jej siostra Maria Krystyna niemalże zmarła przy porodzie, śmierć poniosła zaś jej córka. Natomiast w wyniku epidemii ospy najpierw zmarła żona Józefa II, brata Marii Antoniny a później zachorowała sama Maria Teresa Habsburg. Na ospę zmarła też inna z sióstr Antonii, Maria Józefa.

Przygotowania do małżeństwa Marii Antoniny Habsburg, ciekawostki

Niedługo później miały już zapaść decyzje co do małżeństwa 12-letniej wtedy Marii Antoniny. Pierwsze rozmowy w tej kwestii zostały podjęte jeszcze, kiedy Maria miała 6 lat, jej mężem miał zostać delfin Francji Ludwik August Burbon. Zawarcie tego małżeństwa natrafiło jednak na pewien problem, otóż strona francuska oczekiwała od przyszłej żony następcy tronu pewnego poziomu i znajomości języka francuskiego, gdy tymczasem Maria Antonina ledwie potrafiła pisać, robiła liczne błędy ortograficzne, nie była w ogóle oczytana, jej wiedza historyczna była niemalże zerowa, trochę tylko potrafiła się porozumieć po włosku, natomiast nauka języka francuskiego szła jej niezwykle ciężko.

Maria Teresa zadecydowała zatem o położeniu szczególnego nacisku na tę ostatnią kwestię. Języka, jak i historii Francji uczył ją wtedy przysłany z Francji opat nazwiskiem Vermond, pod którego kierunkiem arcyksiężniczka austriacka nadrobiła zaległości i w ciągu roku nauczyła się w pewną swobodą mówić po francusku. Sama Maria Teresa intensywnie starała się ją przygotować do roli przyszłej królowej Francji.

W dniu 6 czerwca 1769 roku w imieniu delfina o rękę mającej wtedy 13,5 roku Marii poprosił francuski ambasador. Jeszcze przed ślubem Maria Antonina 17 kwietnia musiała zrzec się praw do sukcesji oraz terytoriów austriackich, przypadających jej w spadku. Już dwa dni później w kościele Augustianów zostało zawarte małżeństwo per procura, zaś 21 kwietnia 1770 roku Maria Antonina wyruszyła w drogę z Wiednia do Wersalu.

Małżeństwo z Ludwikiem XVI, dzieci przyszłej pary królewskiej, ciekawostki

7 maja nastąpiło formalne przekazanie Marii Antoniny Francji, przy czym nie pozwolono jej zabrać ze sobą nikogo z jej orszaku. Przydzielona arcyksiężniczce austriackiej hrabina Annę Klaudię de Noailles, ciągle jej pilnowała. Sama Maria Antonina wręcz jej nienawidziła, nazywając ją Madame Etykieta. Maria Antonina miała zresztą z początku problemy z zaadaptowaniem się do etykiety Wersalu. 14 maja miała już możliwość poznania ówczesnego króla Francji i Nawarry Ludwika XV. Wywarła na nim pozytywne wrażenie, w przeciwieństwie do przyszłego Ludwika XVI.

Właściwy ślub odbył się 16 maja 1770 roku w Wersalu. Po całej ceremonii para była tak zmęczona, że nie doszło nawet do nocy poślubnej. Ich związek zresztą nie doczekał się pożycia przez długie lata. Jak się okazało jedną z głównych przyczyn była przypadłość Ludwika XVI: stulejka, która leczona była wtedy chirurgicznie bez znieczulenia i na której operację nie mógł się zdecydować. Zmieniło się to dopiero w roku 1777. Maria Antonina w roku 1778 zaszła w ciążę i 19 grudnia urodziła córkę, której nadano imiona Maria Teresa.

Wbrew panującemu wtedy pseudomedycznemu obyczajowi (matka karmiąca piersią jest bezpłodna) przez pewien czas Maria Antonina karmiła nawet córkę. W kolejnym roku poroniła. Jednak już w roku 1781 ponownie zaszła w ciążę i tym razem urodziła syna, który otrzymał imiona Ludwik Józef. 27 marca 1785 roku urodziła kolejnego syna, Ludwika Karola. Natomiast 9 lipca 1786 roku urodziła się jej kolejna córka, Zofia Beatrycze, która zmarła w 1787 roku nie przeżywszy nawet roku. 4 czerwca 1789 roku zmarł delfin, który od lat ciężko chorował, prawdopodobnie na gruźlicę kręgosłupa. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat Lwudwika XVI?

Maria Antonina jako królowa Francji i Nawarry

Życie Marii Antoniny jako królowej: wczesny okres jej panowania, ciekawostki

10 maja 1774 Ludwik XV zmarł na ospę. Ludwik XVI i Maria Antonina nie czuli się wtedy na siłach objąć stery rządów. Chociaż młoda para królewska nie mogła nie zdawać sobie sprawy z trudnej sytuacji ekonomicznej Francuzów, to jednak zignorowane zostały sugestie co do urządzenia skromnej ceremonii. Przeciwnie: ceremonia koronacji męża Marii Antoniny na kolejnego króla Francji i Nawarry w dniu 11 czerwca 1775 roku odbyła się z pełnym przepychem. Na początku rządów Ludwik XVI nie zamierzał w ogóle angażować żony w politykę, Maria Antonina zaś uważała, że jej mąż się na niej zwyczajnie nie zna.

Później kością niezgody pomiędzy małżonkami stała się m.in. obsada stanowisk, gdzie z grę wchodził lubiany przez Marię Antoninę Choiseul, który zresztą wcześniej współorganizował jej małżeństwo. Został on wygnany, jednakże pod wpływem żony Ludwik XVI zgodził się na jego powrót. Za samo zaangażowanie po stronie Choiseula, jeszcze wcześniej, w kontekście planów jego powrotu na stanowisko, Maria Antonina została zresztą skrytykowana zarówno przez brata, jak i matkę. Maria Teresa pytała wręcz w liście jakie ma ona prawo do mieszania się w sprawy państwowe stwierdzając jednocześnie, że są to intrygi godne Madame de Pompadour lub du Barry.

Dość wcześnie lud Francji zaczął tworzyć wymierzone w Marię Antoninę pamflety, oskarżając ją o marnotrawienie pieniędzy, posiadanie kochanków, a nawet relacje homoseksualne z damami dworu. W tym pierwszym zarzucie było jednak dużo prawdy: Maria Antonina była wręcz uzależniona od gry w karty na pieniądze. Kiedy rząd Francji prawnie ograniczył możliwości uprawiania hazardu, za przyzwoleniem króla zorganizowała w Wersalu swoisty dom gry. Jej długi sięgnęły pół miliona liwrów, ale zostały bez wahania spłacone przez Ludwika XVI. Zmieniła swoją postawę dopiero po wizycie brata, Józefa II, który ją m.in. w tej kwestii upomniał. Tymczasowo wróciła do zgubnych rozrywek po wspomnianym już wcześniej poronieniu.

Sytuacja we Francji zaczyna się pogarszać, trudne życie pary królewskiej

Sprawy finansowe zostały wyciągnięte na światło dzienne w przededniu rewolucji francuskiej. W roku 1787 odpowiedzialny za kontrolę wydatków de Calonne ogłosił bankructwo Francji i upublicznił księgi rachunkowe dworu królewskiego. Opinia publiczna zwróciła się przeciwko królowej, nadając jej miano Madame Deficyt. Stała się w pewnym sensie kozłem ofiarnym, bowiem nikt nie kwestionował wydatków Wersalu, jak i przede wszystkim Ludwika XVI. Sam król zdymisjonował de Calonne’a i nakazał mu wyjazd do Lotaryngii.

Podobny wizerunkowy efekt końcowy miała afera naszyjnikowa z roku 1785, po której to królowa była uważana za chciwą i mściwą, a rzeczywista winowajczyni, intrygantka i złodziejka, hrabina de La Motte za jej ofiarę. Ta ostatnia wydała nawet w Londynie szkalujące królową Francji i Nawarry wspomnienia.

Kryzys w państwie się pogłębiał. Ludwik XVI wydawał się zbyt słaby, aby rządzić, inicjatywę spróbowała zatem przejąć Maria Antonina. Zaproponowała osobę arcybiskupa Tuluzy Loménie de Brienne na miejsce de Calonne’a, planowane przez niego reformy finansowe miały uderzyć głównie w warstwy dotąd uprzywilejowane. Sama królowa starała się dać przykład i zatwierdziła zlikwidowanie 173 stanowisk na dworze, niemalże zawiesiła wydatki na stroje oraz przestała organizować bale. Sytuacja pogarszała się jednak w dalszym ciągu.

Rewolucja francuska, aresztowanie i więzienie, śmierć Marii Antoniny

Wybuch rewolucji, postawa Marii Antoniny, ciekawostki

Wydarzenia zaczęły nabierać tempa. Rewolucja francuska stała się faktem. Zdobyta została Bastylia. Stopniowo ze strachu otoczenie królowej opuszczały kolejne zaufane osoby. Sami ministrowie wiedząc o poziomie gniewu wśród ludu zalecali jej wyjazd, ale ona odmawiała. Paryż był już wtedy pełny szkalujących ją pamfletów, zaś w atakach prym wiódł książę Orleanu.

Później miał miejsce słynny marsz kobiet na Wersal, kiedy to królowa i jej dzieci musieli schronić się w komnatach króla. To wtedy para królewska została zmuszona do przeprowadzki z Wersalu do Tuileries, gdzie w podniszczonym pałacu Maria Antonina starała się jakoś zorganizować życie swojej rodziny. Próbowała również wpłynąć na ustabilizowanie sytuacji we Francji, dużo pracowała, przyjmowała polityków, poszukiwała możliwych rozwiązań. W tym też czasie ona lub król przekupili członka Konstytuanty, hrabiego de Mirabeau, który miał odtąd pracować na rzecz króla. Po śmierci hrabiego Maria Antonina zabiegała o wsparcie za granicą wysyłając posłańców do Hiszpanii, do Holandii, do swojego brata Leopolda II, nowego cesarza Austrii, lecz bez rezultatu.

Para królewska podjęła jeszcze w czerwcu 1791 roku próbę ucieczki, rozpoznano ich jednak i zmuszono do powrotu. W drodze powrotnej tłum krzyczał „śmierć Austriaczce, łajdaczce, dziwce”. Maria Antonina zmieniła wtedy taktykę. Oficjalnie zgadzała się na wszystkie narzucone prawa, próbując wciąż listownie pozyskać sojuszników za granicą. Ponownie bez rezultatu. A najgorsze miało dopiero nadejść.