Mieszko Bolesławowic – pochodzenie, życiorys, tragiczna śmierć
Życiorys królewicza Mieszka Bolesławowica jest pełen białych plam. Wiadomo, iż żył on w sumie 20 lat. Jego życie nie było usłane różami. Do młodego Piasta szczęście uśmiechnęło się w 1086 roku – do współrządów dopuścił go wówczas stryj Władysław I Herman. Kilka lat później Mieszko rozstał się z tym światem w tragicznych okolicznościach.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o dynastii Piastów.
Z tego artykułu dowiesz się:
Pochodzenie i młodość Mieszka
Mieszko Bolesławowic to jedyne dziecko trzeciego króla Polski – Bolesława II Szczodrego (1058-1079). Nie jest znane bliżej jego pochodzenie. Według genealogów, jego matką była Niemka lub Rusinka.
Książę Mieszko pojawił się na świecie w 1069 roku. Datę tę odnotowały polskie roczniki („Rocznik dawny” oraz „Rocznik kapituły krakowskiej”). Imię syna Bolesława Szczodrego przypuszczalnie nawiązuje do imienia jego pradziadka (Mieszka II Lamberta) lub do imienia brata króla – Mieszka Kazimierzowica. Nie jest znane miejsce, w którym Mieszko się urodził. Być może był to Kraków, w którym najczęściej przebywał jego ojciec.
Na temat młodości Mieszka nie wiadomo praktycznie nic. W 1079 roku musiał udać się wraz z ojcem, matką i pewną liczbą możnych (z rodu Awdańców) na przymusową emigrację na Węgry. Syn Bolesława miał wówczas 10 lat. Zapewne nie był w stanie pojąć, dlaczego jego rodzinę spotkał taki okrutny los. Z czasem młody Piast zapewne pogodził się z nim. Nie miał zresztą innego wyjścia.
Mieszko Bolesławowic - powrót do ojczyzny
Nieoczekiwany zwrot w życiu Mieszka nastąpił w 1086 roku. Zdaniem najstarszego kronikarza polskiego Anonima zwanego Gallem, młody Piast powrócił wówczas do ojczyzny, do czego miał zachęcić go ówczesny władca Polski Władysław Herman, który przejął rządy po wygnanym wcześniej z kraju bracie.
Z przebiegu wydarzeń wnioskować można, iż Mieszko przyjął niezwłocznie zaproszenie brata Bolesława Szczodrego, po czym pojawił się w Polsce. Niektórzy historycy domyślali się, iż Władysław wydzielił bratankowi dzielnicę, dopuszczając go tym samym do udziału w rządach. Przypuszczalnie dzielnicę tę stanowiła Małopolska, skąd było najbliżej do przyjaznych mu Węgier. Na stałą rezydencję Mieszko obrał sobie Kraków.
W 1088 roku z inicjatywy stryja Mieszko Bolesławowic ożenił się z nieznaną z imienia księżniczką ruską. Według XV-wiecznego dziejopisa polskiego Jana Długosza, wybranką Piasta była Eudoksja, siostra księcia kijowskiego Świętopełka. Z kolei współcześni historycy sądzą, iż książę pojął za żonę Katarzynę Wsiewołodównę.
Tragiczna śmierć
Młoda para nie nacieszyła się sobą długo, ponieważ Mieszko Bolesławowic zmarł już kilka miesięcy po ślubie, najprawdopodobniej na początku stycznia 1089 roku. Według wszelkiego prawdopodobieństwa ciało Piasta spoczęło w Tyńcu pod Krakowem.
Okoliczności śmierci Mieszka przytoczył w swej kronice Anonim zwany Gallem. Jego zdaniem książę został otruty, do czego przyczynić się mieli jacyś jego wrogowie. I to w zasadzie wszystko, co miał do zakomunikowania ten dziejopis.
Późniejszy kronikarz Mistrz Wincenty Kadłubek potraktował natomiast śmierć Bolesławowica w kategorii kary Bożej za zabójstwo biskupa krakowskiego św. Stanisława ze Szczepanowa przez jego ojca.
Mieszko Bolesławowic - kto otruł Piasta?
Do dnia dzisiejszego wysunięto mnóstwo hipotez na temat tego, kto zlecił otrucie Mieszka. W kręgu podejrzanych znajduje się nawet sam Władysław Herman. Brakuje jednak twardych argumentów na potwierdzenie tego domysłu. Władca ten w zasadzie odpowiadał jedynie za sprowadzenie Bolesławowica do kraju. I na tym w zasadzie kończy się katalog zarzutów, jaki można w oparciu o dostępne źródła sformułować pod adresem panującego księcia. Sprawdź także ten artykuł na temat Władysława Hermana.
O wiele bardziej prawdopodobne jest to, iż za śmiercią syna Bolesława Szczodrego stał palatyn Sieciech. Był on prawą ręka Władysława Hermana. Miał też ogromny wpływ na prowadzoną przez tego władcę politykę zagraniczną i wewnętrzną. Anonim zwany Gallem poświęcił mnóstwo uwagi opisowi sylwetki palatyna, którego serdecznie nie lubił.
W pewnym miejscu Gall stwierdził bez ogródek, iż Sieciech dążył do wygubienia panującego rodu Piastów. W tych warunkach zgładzenie Mieszka mocno przybliżałoby go do osiągnięcia zamierzonego celu. Kronikarz mógł celowo nie wspomnieć imienia palatyna w kontekście zabójstwa młodego Piasta, ponieważ zbrodnia ta obciążałaby bezpośrednio również samego Hermana, znanego ze współpracy z nim. To zaś mogłoby podważyć legalność władzy syna Władysława – Bolesława Krzywoustego – na którego zlecenie pisał swoją kronikę Anonim.
Powyższe rozumowanie posiada charakter jedynie spekulatywny. Tak naprawdę, gdyby Sieciech zamierzał za wszelką cenę objąć rządy i stworzyć nową dynastię w Polsce, to prędzej czy później musiałby targnąć się na życie Władysława Hermana. Tymczasem w skąpo prezentującym się materiale źródłowym brakuje na ten temat jakiejkolwiek informacji. Tak zatem dalej nie wiadomo, kto otruł syna Bolesława Szczodrego.
Autor: dr Mariusz Samp
Bibliografia:
- Benyskiewicz K., Książę Polski Władysław Herman 1079-1102, Zielona Góra 2010.
- Benyskiewicz K., Mieszko Bolesławowic 1069-1089 – źródła i tradycja historiograficzna, Kraków 2005.
- Benyskiewicz K., Tajemnica żony Bolesława Szczodrego, [w:] Idem, W kręgu Bolesława Szczodrego i Władysława Hermana, Piastowie w małżeństwie, polityce i intrydze, Wrocław 2020.
- Dalewski Z., Modele władzy dynastycznej w Europie Środkowo-Wschodniej we wcześniejszym średniowieczu, Warszawa 2014.
- Delestowicz N., Mieszko Bolesławowic, [w:] Bolesław II Szczodry, Trzeci król Polski, Od władzy po wygnanie, Kraków 2020.
- Delestowicz N., Tajemnicza śmierć Mieszka Bolesławowioca, „Vade Nobiscum” 10 (2013).
- Gall Anonim, Kronika polska, przekł. R. Grodecki, wstęp i oprac. M. Plezia, Wrocław 2003.
- Gieysztor A., Bolesław II Szczodry, [w:] Poczet królów i książąt polskich, red. A. Garlicki, Warszawa 1980.
- Długosz Jan, Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, przekł. J. Mrukówna, Warszawa 1969-1973.
- Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, posłowie T. Jurek, Poznań 2004.
- Jurek T. (rec.), Krzysztof Benyskiewicz, Mieszko Bolesławowic 1069-1089, Źródła i tradycja historiograficzna, Kraków 2005, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, ss. 232, „Kwartalnik Historyczny” 113 (2006), 1.
- Krawiec A., Król bez korony, Władysław I Herman, książę Polski, Warszawa 2014.
- Labuda G., Piastowie twórcami państwa polskiego, [w:] Piastowie w dziejach Polski, Zbiór artykułów z okazji trzechsetnej rocznicy wygaśnięcia dynastii, red. R. Heck, Wrocław 1975.
- Macierowski M., Maciejewska B., Władcy Polski, Historia na nowo opowiedziana, Warszawa 2018.
- Osiński J., Z dziejów Polski wczesnopiastowskiej, Genealogia, ustrój, podbój, Kraków 2018.
- Powierski J., Kryzys rządów Bolesława Śmiałego, Polityka i jej odzwierciedlenie w literaturze średniowiecznej, Gdańsk 1992.
- Skibiński R., Przemiany władzy, Narracyjna koncepcja Anonima tzw. Galla i jej podstawy, Poznań 2009.
- Wiszewski P., Domus Bolezlai, W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008.