Na co mógł sobie pozwolić Polak w Pewexie? Ceny a zarobki w PRL
W czasach PRL sklep Pewexu, z charakterystycznym logo litery P, był symbolem niedostępnego bogactwa. Cennik towarów opierał się na dolarze amerykańskim, zaś produkty można było kupić za zagraniczne waluty. Towarzy z Pewexu były tylko marzeniem, gdyż średnia pensja, jaką zarabiał przeciętny Polak, nie pozwalała na zakupy za waluty nabyte na czarnym rynku. Przedstawiamy jakie towary oferował sklep Pewexu i dlaczego ówczesny przelicznik walutowy nie pozwalał Polakom na zakupy za dewizy.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o PRL.
Z tego artykułu dowiesz się:
Ile przeciętny Polak zarabiał w latach 70-tych
Jak wyglądała pensja w latach, gdy istniał Pewex
Tekst słynnej piosenki Agnieszki Osieckiej Okularnicy mówi “Potem wiążą koniec z końcem za te polskie dwa tysiące”. Właśnie te “polskie dwa tysiące” to była średnia pensja Polaków w latach 70-tych, czyli wtedy, gdy każdy marzył, aby móc robić zakupy w Pewexie. W roku 1970 średnia pensja w Polsce wynosiła 2235 zł. Natomiast pod koniec epoki Gierka przeciętny Polak zarabiał od 2 do 10 tysięcy miesięcznie. Kryterium zarobków była najczęściej przynależność do partii.
W PRL łatwo było kształtować zarobki ludności, gdyż głównym pracodawcą było państwo. Starano się, aby nie powstawały znaczne rozbieżności w pensjach. Zarobki nie zależały od wykształcenia, od rodzaju pracy, ani efektów. Charakterystyczne było to, że tzw. pracownicy umysłowi zarabiali mniej niż wykwalifikowani robotnicy. W końcu było to państwo ludowe, które starało się, aby robotnicy nie narzekali. Najwięcej zarabiali urzędnicy partyjni, a takimi byli dyrektorzy przedsiębiorstw, wysocy urzędnicy i wszyscy ludzie na wyższych stanowiskach. Co ciekawe, różnice w zarobkach nie były tak gigantyczne, jak teraz. W PRL nawet sekretarze KC PZPR zarabiali 8 razy tyle, co najniżej zarabiający. Oczywiście nadrabiali to przywilejami.
Władza ludowa stosowała bodźce materialne, aby udowodnić sukces gospodarczy i załagodzić konflikty społeczne. Dlatego też pensje powoli rosły. Na przykład w roku 1979 średnia pensja wynosiła już 5237 zł. Nie każdy jednak tyle zarabiał. Młodzi ludzie, podejmujący pierwszą pracę, otrzymywali około 2000 zł. Podwyżki płac szły w parze z realiami rynkowymi, gdyż przeciętny Polak nie miał co kupić za swoje pieniądze. Nie znaczy to jednak, że stać go było na zakupy w Pewexie.
Pewex, jego produkty i cennik
Pewex, czyli sklepy walutowe z charakterystycznym logo w kształcie dużej litery P, powstał w 1972 r. Przedsiębiorstwo Eksportu Wewnętrznego miało na celu ściągnięcie od obywateli walut wymienialnych, dlatego też oferowało sklepy, w których środkiem płatniczym były obce waluty. Cennik Pewexu ustalano na bazie dolara amerykańskiego.
Towary z Pewexu obejmowały zarówno zagraniczne produkty importowane, jak i polskie produkty eksportowe. Sklep Pewexu oferował takie produkty, jak: żywność, alkohol, papierosy, kosmetyki, ubrania, sprzęt elektroniczny, a nawet samochody i sprzęt AGD. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł o 10 osobach, które kształtowały opinie Polaków w czasach PRL.
Czy przeciętny Polak mógł kupić towary z Pewexu
W latach 70-tych jeden czarnorynkowy dolar kosztował od 120 do 150 zł, natomiast oficjalna, bankowa cena dolara stanowiła około 25% tej kwoty. W przeliczeniu na dolary czarnorynkowe średnia pensja przeciętnych obywateli wynosiła 15 - 35 dolarów.
Wówczas każdy młody człowiek marzył o jeansach z Pewexu, które kosztowały tam około 10 - 20 USD. Aby je kupić, należało uzyskać dolary od cinkciarza po cenach czarno rynkowych. W tym przypadku, aby kupić spodnie jeansowe, należało zapłacić co najmniej 1500 zł, podczas gdy średnia pensja wahała się od około 2 do 5 tysięcy.
Każdemu dziecku marzyły się zabawki z pewexu, jak samochodziki Matchbox, klocki Lego, czy lalki Barbie. Niestety rodzice nie byli w stanie ich kupić. Paczka gum do żucia McDonald kosztowała w Pewexie 45 centów, czyli około 70zł. Nic dziwnego, że dla dzieci same papierki były skarbem. Mniej więcej podobnie kształtowały się ceny papierosów. Dziś wydaje się nie do pojęcia, aby zapłacić około 70 zł za paczkę papierosów zagranicznej marki.
Do dziś wiele osób wspomina sklepy Pewexu jako symbol niedostępnego luksusu dla wybranych. Ale też było to jedyne źródło ówczesnej elektroniki. Na przykład magnetowid kosztował około 300 dolarów, zaś kolorowy telewizor około 600.
Źródła:
- https://finanse.wp.pl/jak-zarabialismy-w-prl-u-6114131739220097a
- https://finanse.wp.pl/z-zycia-cinkciarza-czyli-rynek-walut-w-prl-6115782372050561g/3
- http://m.interia.pl/nowa-historia/news,nId,1065472
- https://businessinsider.com.pl/firmy/pewexy-czyli-historia-chytrej-podmiany-importu-na-eksport/x84fv26