Nadieżda Krupska - pochodzenie, rola w historii, działalność rewolucyjna, śmierć

Nadieżda Krupska – pochodzenie i młodość

Nadieżda Konstantinowna Krupska przyszła na świat 26 lutego 1869 r. w Petersburgu. Pochodziła ze zubożałej rodziny szlacheckiej, część źródeł wiązała krupskich z właścicielami zamku Krupe na Lubelszczyźnie. Jej ojciec, Konstanty, był oficerem oskarżonym o działalność rewolucyjną. Matką przyszłej żony Włodzimierza Lenina była Jelizawieta Wasiliewna.

Nadieżda, zwana Nadią, cierpiała na chorobę Basedowa – poważne schorzenie tarczycy, objawiające się m.in. orbitopatią, czyli wytrzeszczem oczu. Z tego powodu ta działaczka komunistyczna nie lubiła być fotografowana. Przypadłość ta doprowadziła także do tego, że Nadia nie mogła mieć dzieci.

W rodzinnym domu Nadieżdy hołdowano postawom postępowym. Dziewczynka od małego przysłuchiwała się prowadzonym tam rozmowom na temat rewolucji. Po ukończeniu liceum rozpoczęła studia pedagogiczne. Ostatecznie całe swoje życie związała z rewolucją i oświatą.

Nie należała raczej do osób szczególnie towarzyskich. Przyszła pedagog jeszcze w trakcie własnej edukacji nie nawiązywała wielu znajomości. Nie uważano jej także za bystrą. Po studiach przez dłuższy czas oświata nie ułatwiała jej znalezienia pracy. Ostatecznie rozpoczęła prowadzenie kursów wieczorowych dla robotników w szkole niedzielnej w Sankt Petersburgu. Sama później przyznawała, że spędzone w ten sposób pięć lat na zawsze związało ją z klasą robotniczą.

Nadieżda Krupska – żona Lenina

W lutym 1894 r. w Sankt Petersburgu Nadieżda poznała młodego prawnika. Był nim Włodzimierz Lenin. Rok młodszy, nieco niższy od niej, ale jego zapał i wypowiedzi od razu zapadły w pamięć młodej nauczycielki. Od tamtej pory podjęli współpracę, której celem było rozpoczęcie rewolucji.

Pod koniec 1895 r. Włodzimierz Uljanow został aresztowany i zesłany na Syberię na trzy lata. Wkrótce ten sam wyrok – za współorganizowanie strajku robotniczego w fabrykach tekstylnych – usłyszała Nadieżda. Dopilnowała, by miejscem zesłania było Szuszenskoje, gdzie przebywał już jej ukochany. Podobno prośba o jej rękę przyszła niewiele wcześniej w jednym z listów. Nad rzeką Leną, od której jej mąż przyjął nowe nazwisko Włodzimierz Lenin, spędzili trzy lata.

Po zakończeniu kary Lenin wyjechał do Zurychu. Wkrótce dołączyła do niego żona. Tam rozpoczęli organizowanie życia rosyjskich emigrantów. Nadia podjęła pracę w redakcji „Iskry”, a wkrótce utworzyła własne czasopismo, przeznaczone dla Rosjanek – „Robotnica”. Pismo pełne było porad istotnych dla idealnej komunistki: od wychowania dzieci po modę i wystrój wnętrz (choć nawiązana była współpraca z ówczesnymi „specjalistkami” od wyglądu, sama Nadieżda nigdy nie przykładała do niego wagi).

Do momentu wybuchu rewolucji w Rosji małżeństwo mieszkało w różnych krajach Europy. We Francji Lenin nawiązuje romans z Inessą Armand. Nadieżda zaproponowała mężowi rozstanie, ten jednak się nie zgodził. Od tej pory tworzyli uczuciowo-polityczny trójkąt, który wkrótce po powrocie do Rosji przejął władzę w kraju. Współpraca i wzajemny szacunek Nadii i Inessy trwały aż do śmierci tej drugiej w 1920 r. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat śmierci Lenina?

Nadieżda Krupska – wdowieństwo i śmierć

Śmierć Lenina nastąpiła 21 stycznia 1924 r. Obecnie podejrzewa się, że przyczyną zgonu były powikłania po kile, którą mógł się zarazić od Inessy Armand. Ale w tamtym czasie podejrzewano m.in. otrucie, za którym miał stać Józef Stalin. Nadieżda była przeciwna mumifikacji zwłok męża, jednak nie uszanowano jej woli.

Wkrótce kobieta wycofała swoje poparcie dla Stalina i otwarcie popierała Grigorija Zinowiewa i Lwa Kamieniewa. Do śmierci pełniła funkcje publiczne związane z oświatą. Umarła 27 lutego 1939 r., dzień po swoich 70 urodzinach. Powodem śmierci było zapalenie otrzewnej, ale podejrzewa się, że Stalin kazał zatruć przekazany dla niej tort. Zgon nastąpił w kilka godzin po wieczornym poczęstunku dla gości. Na pogrzebie trumnę z jej prochami niesie sam towarzysz Stalin…

Pomimo, że w jej rękach przez długi czas spoczywała rosyjska oświata, ta działaczka komunistyczna pozostała dla świata przede wszystkim żoną Lenina. Gazeta Lwowska 1 marca 1939 r. poinformowała o jej śmierci w następujących słowach: „Zgon wdowy po Leninie. Moskwa, 28. 2. (PAT) Wczoraj o godz. 6.15 zmarła wdowa po Leninie Nadieżda Krupskaja”. (Gazeta lwowska, nr 48, r. 1939, s.1.)